ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΕΣ ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΒΙΒΛΟΥ
1
Μεταφράσεις αἱρετικῆς προελεύσεως
Διονυσίου ᾿Ανατολικιώτου
δρος φιλοσοφικῆς σχολῆς Ἀθηνῶν,
πτυχιούχου κοινωνικῆς θεολογίας
symbole@mail.com
Ἡ Καινὴ Διαθήκη εἶναι τὸ βασικὸ βιβλίο γιὰ τοὺς χριστιανούς. ῞Ομως οἱ σημερινοὶ Ἕλληνες δὲν μποροῦμε νὰ κατανοήσουμε μὲ εὐχέρεια τὸ πρωτότυπο κείμενό της, διότι ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τῶν ἀποστόλων ἕως σήμερα ἡ γλῶσσά μας ἔχει ἐξελιχθῆ σημαντικά. Γι᾿ αὐτὸ οἱ περισσότεροι πιστοὶ στὴν ἐπιθυμία τους νὰ κατανοήσουν ὅσο γίνεται πληρέστερα τὰ σωτήρια αὐτὰ κείμενα προστρέχουν στὴν βοήθεια διαφόρων μεταφράσεων στὴν δημοτική. Ἐδῶ ὅμως ἐλλοχεύει ὁ μεγάλος κίνδυνος ἡ μετάφρασι ποὺ θὰ χρησιμοποιηθῇ νὰ ἔχῃ ἐκπονηθῆ ἀπὸ διάφορες αἱρετικὲς (προτεσταντικὲς καὶ ἄλλες) ὁμάδες καὶ νὰ ἀλλοιώνῃ τὰ νοήματα τοῦ κειμένου· καὶ δυστυχῶς στὶς ἡμέρες μας τέτοιες μεταφράσεις κυκλοφοροῦν ἀρκετές. Τόσο στὴν Ἑλλάδα ὅσο καὶ μεταξὺ τῶν ὀρθοδόξων ῾Ελλήνων τῆς διασπορᾶς κυκλοφοροῦν πλῆθος μεταφράσεων τῆς Ἁγίας Γραφῆς, οἱ ὁποῖες δὲν ἐκπονήθηκαν ἀπὸ ὀρθοδόξους οὔτε ἔγιναν μὲ βάσι τὴν ὀρθόδοξι πίστι, διδασκαλία καὶ παράδοσι. Τὸ φαινόμενο ἔχει λάβει μεγάλες καὶ ἀνησυχητικὲς διαστάσεις, διότι κάποιες ἀπὸ αὐτὲς τὶς μεταφράσεις μπορεῖ νὰ τὶς βρῇ κανεὶς πολὺ εὔκολα στὸ διαδίκτυο δωρεὰν ἢ στὰ βιβλιοπωλεῖα σὲ πολὺ χαμηλὴ τιμή. Ἔτσι ὅλο καὶ συχνότερα παρατηρεῖται σὲ ὀρθόδοξα ἐνοριακὰ ἔντυπα νὰ χρησιμοποιοῦνται τέτοιες μεταφράσεις, ὅλο καὶ περισσότεροι ὀρθόδοξοι πιστοί, ἀκόμη καὶ ἱερεῖς, νὰ ἀγνοοῦν ὅτι χρησιμοποιοῦν μεταφράσεις ποὺ δὲν εἶναι ὀρθόδοξες. Αὐτὸ συμβαίνει, τόσο ἐπειδὴ ἀγνοοῦν τὴν προέλευσί τους ὅσο καὶ διότι οἱ σύγχρονες μεταφράσεις ἐκ τοῦ ὀρθοδόξου χώρου, ποὺ κυκλοφοροῦν μὲ τὴν εὐλογία τῆς Ἐκκλησίας, ἔχουν ὅλες τους ἕνα τοὐλάχιστον ἀπὸ τὰ κάτωθι τρία μειονεκτήματα·
α) οἱ λίγο παλαιότερες εἶναι γραμμένες σὲ γλῶσσα καθαρεύουσα, ἁπλῆ μὲν ἀλλὰ ἀποκρουστικὴ καὶ ἀφύσικη γιὰ τὸν σύγχρονο ἀναγνώστη καὶ κάπως δυσνόητη γιὰ τοὺς νεώτερους στὴν ἡλικία·
β) οἱ νεώτερες χρησιμοποιοῦν μία ξύλινη καὶ νόθο δημοτική, ἐξίσου δυσνόητη μὲ τὴν καθαρεύουσα, ἢ ἔχουν πολλὲς μεταφραστικὲς ἐξαλλοσύνες, ἀποκρουστικὲς γιὰ ὅσους ἔχουν κάποια ἐπαφὴ μὲ τὸ πρωτότυπο κείμενο·
γ) ἄλλες πάλι πλατειάζουν ὑπερβολικὰ καὶ ξεφεύγουν ἀπὸ τὴν ἁπλῆ μετάφρασι (ὀνομάζονται συνήθως «παραφράσεις» καὶ «ἑρμηνευτικὲς ἀποδόσεις»), ὁπότε δημιουργοῦν τὴν ἐντύπωσι ὅτι ἄλλα λέει ὁ θεόπνευστος συγγραφεὺς καὶ ἄλλα ὁ μεταφραστής, ἢ κουράζουν τὸν σημερινὸ ἀναγνώστη ἢ πάντως δὲν ἐξυπηρετοῦν πρακτικῶς (σχολικὴ χρῆσι, ποιμαντικὲς ἀνάγκες σὲ ἐνοριακὴ βάσι κ.λπ.).
Σὲ ἀντίθεσι μὲ τὰ παραπάνω οἱ μὴ ὀρθόδοξες μεταφράσεις παρουσιάζονται ὡς δῆθεν πιὸ ἀκριβεῖς, χωρὶς πλατειασμούς, μὲ δημοτικὴ γλῶσσα πιὸ στρωτή, καὶ χωρὶς τὶς ἐξαλλοσύνες ποὺ συναντοῦμε σὲ νεώτερες δῆθεν «δυναμικὲς» καὶ «ζωντανὲς» μεταφράσεις. Πρόκειται συνήθως γιὰ μεταφράσεις προτεσταντικές, ἀπὸ τὶς ὁποῖες τέσσερις κυρίως μπορεῖ νὰ τὶς βρῇ κανεὶς καὶ στὸ διαδίκτυο· 1) τὴν μετάφρασι τὴν λεγομένη «τοῦ Βάμβα», 2) τὴν μετάφρασι τοῦ Φίλου, 3) τὴν μετάφρασι τοῦ Καραλῆ, καὶ 4) τὴν μετάφρασι τοῦ ᾿Ιωαννίδη.
Στὰ ἑπόμενα θὰ ἐξετάσουμε γύρω στὶς 10 μὴ ὀρθόδοξες νεοελληνικὲς μεταφράσεις τῆς Βίβλου, εἴτε γνωστὲς εἴτε ὄχι, ποὺ ἐκπονήθηκαν στὸν 19ο καὶ τὸν 20ὸ αἰῶνα, προκειμένου νὰ διαπιστωθῇ κατὰ πόσο εἶναι ἐπικίνδυνες καὶ τί σκοπὸ ἐξυπηρετοῦν. Θὰ ἐξεταστοῦν οἱ ὁμάδες καὶ τὰ πρόσωπα ποὺ ἐκπόνησαν τὶς ἐν λόγῳ μεταφράσεις, καὶ κυρίως θὰ παρουσιαστοῦν οἱ διδασκαλίες καὶ τὰ πιστεύω τους. ᾿Ακόμη θὰ δοθοῦν στοὺς ἀναγνῶστες δείγματα αὐτῶν τῶν μεταφράσεων, ὅπου θὰ ἐπισημαίνωνται καὶ θὰ σχολιάζωνται οἱ ἀδυναμίες των σὲ κάποια χαρακτηριστικὰ χωρία τῆς Βίβλου καὶ θὰ ἐξετάζωνται ἐνδεικτικῶς κάποιες κακοδοξίες καὶ λάθη ποὺ ὑπάρχουν στὶς ἐν λόγῳ μεταφράσεις.
Πολλὰ εἰδικὰ καὶ ἀναλυτικὰ στοιχεῖα γιὰ τὸ θέμα αὐτὸ μπορεῖ νὰ βρῇ ὁ ἐνδιαφερόμενος καὶ στὸν τόμο «᾿Επικίνδυνες μεταφράσεις τῆς Βίβλου (ἀπὸ ἀλλοιωμένα κείμενα)», συλλογικὸ ἔργο, ποὺ ἐκδόθηκε τὸ 2008 ἀπὸ τὶς ᾿Εκδόσεις «Κάλαμος» καὶ περιλαμβάνει δοκίμια καὶ ἐργασίες ὀρθοδόξων ῾Ελλήνων θεολόγων καὶ φιλολόγων, οἱ ὁποῖοι ἐξετάζουν ἐπιστημονικῶς τὶς σύγχρονες νεοελληνικὲς μεταφράσεις τῆς Ἁγίας Γραφῆς, ποὺ κυκλοφοροῦν ἀνεξέλεγκτες στὰ βιβλιοπωλεῖα, στὰ σπίτια, στὰ γραφεῖα, στὸ διαδίκτυο, ἀκόμη καὶ στοὺς ὀρθοδόξους ναούς. Τὸ βιβλίο διατίθεται ἀπὸ τὸ βιβλιοπωλεῖο Νεκτάριος Παναγόπουλος (Χαβρίου 3, Τ.Κ. 10562 ᾿Αθῆναι, τηλ. 210-3224819), καθὼς καὶ ἀπὸ ἄλλα χριστιανικὰ καὶ γενικὰ βιβλιοπωλεῖα.
«᾿Εκκλησιολόγος», φ. 514, 27/5/2017.