῾Η διαθήκη του (ἄρθρο τῆς ἐφημ. «Τὸ βῆμα»)
* ῾Η μεγάλη σχολὴ τῶν Φαναριωτῶν ποιμεναρχῶν
ἐκλείπει μὲ τὸν θάνατο τοῦ Γέροντος ᾿Εφέσου
Χρυσόστομου Κωνσταντινίδη
«Εἶμαι κι ἐγὼ ἁμαρτωλός»...
Ἡ διαθήκη τοῦ ἐκλιπόντος ὑπογραμμίζει τὴ μεγαλειώδη παράδοση τῶν ἀρχιερέων τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου
ΜΑΡΙΑ ΑΝΤΩΝΙΑΔΟΥ | ἐφημ. «Τὸ βῆμα», Κυριακὴ 5 Νοεμβρίου 2006
«Ὑπῆρξα ἁμαρτωλὸς ὡς καὶ πάντες οἱ ἄνθρωποι (...) Ζητῶ συγγνώμην ἀπὸ πάντα ἄνθρωπον (...) Καὶ παρέχω τὴν ἀρχιερατικήν μου ἄφεσιν εἰς πάντα θίξαντά με...» δηλώνει στὴ διαθήκη-παρακαταθήκη του ὁ Μητροπολίτης Γέρων Ἐφέσου Χρυσόστομος Κωνσταντινίδης, ὁ ὁποῖος ἄφησε τὴν τελευταία του πνοὴ πρὶν ἀπὸ 20 ἡμέρες. Ἡ μεγάλη τῶν Φαναριωτῶν σχολὴ δέχθηκε ἕνα «μεγάλο χτύπημα», ἀφοῦ ἔφυγε ἴσως ὁ τελευταῖος ἐκπρόσωπός της. Ἡ διαθήκη του, τὴν ὁποία φέρνει σήμερα στὸ φῶς τῆς δημοσιότητας «Τὸ Βῆμα τῆς Κυριακῆς», μὲ τὸ ἀπέριττο ὕφος της καὶ τὴ λιτότητα τοῦ περιεχομένου ὑπογραμμίζει τὸ μεγαλεῖο καὶ τὴν παράδοση τῶν ἀρχιερέων τοῦ Θρόνου ποὺ πλέον ἐκλείπουν.
Ὁ Μητροπολίτης Γέρων Ἐφέσου Χρυσόστομος Κωνσταντινίδης ὑπῆρξε ἕνας γνήσιος Φαναριώτης, ἐκκλησιαστικὸς διπλωμάτης ἀπὸ τοὺς πλέον κορυφαίους, ἐξέχων θεολόγος τῆς δεκαετίας τοῦ 1960, ὁ ὁποῖος σφράγισε μὲ τὴν πορεία του τὸν διάλογο μὲ τὴ Ρωμαιοκαθολικὴ Ἐκκλησία, τὸ Παγκόσμιο Συμβούλιο Ἐκκλησιῶν, τὶς συζητήσεις μὲ τοὺς προτεστάντες, τὶς συνομιλίες μὲ τὸ Πατριαρχεῖο Μόσχας, τὶς διαπραγματεύσεις μὲ τὴν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, ἀλλὰ καὶ τὴν προετοιμασία γιὰ τὴ σύγκληση Πανορθοδόξου Συνόδου. Εἷς ἐκ τῶν τελευταίων καθηγητῶν τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τῆς Χάλκης, ἔδωσε ὅλο του τὸ βάρος στὴ δημιουργία καὶ στὴ στήριξη τοῦ Ὀρθοδόξου Ἰνστιτούτου τοῦ Σαμπεζὺ τῆς Γενεύης, ὅπου δίδασκε ὣς τὸ 85ο ἔτος τῆς ἡλικίας του.
Στὸ προοίμιο τῆς διαθήκης του ἐπικαλεῖται τὴν Ἁγία Τριάδα καὶ ἐκζητεῖ τὶς πρεσβεῖες τῆς Παναγίας. «Ἁγία Τριάς, ὁ Θεός, ἐλέησον καὶ σῶσόν με». «Ὁ Θεός, ἱλάσθητι μοι τῷ ἁμαρτωλῷ». «Τὴν πᾶσαν ἐλπίδα μου εἰς σὲ ἀνατίθημι, Μῆτερ τοῦ Θεοῦ, φύλαξόν με ὑπὸ τὴν σκέπην σου».
Ἡ συγγνώμη καὶ ἡ συγχώρεση
«Ἀγνοῶ» δηλώνει ὁ ἀοίδιμος Μητροπολίτης «τὴν ἡμέραν καὶ τὴν ὥραν τῆς κλήσεώς μου ἐνώπιον τοῦ δικαιοκρίτου Θεοῦ. Ἐπιθυμῶ ὅμως νὰ εὑρίσκωμαι ἐν ἑτοιμασίᾳ ψυχῆς, ἔχων (...) διηυθετημένα ἀνθρωπίνως –κατὰ τὸ δυνατὸν– πάντα τὰ κατ' ἐμὲ ἐν τῷ κόσμῳ τούτω. Δὲν πτοοῦμαι ἀπὸ τὸν θάνατον. Φοβοῦμαι τὴν ἁμαρτίαν. Φοβοῦμαι ἀκόμη τὸ μὴ εἰρηνικόν, τὸ ὀδυνηρὸν καὶ δυσβάστακτον γῆρας. Δὲν θέλω νὰ ταλαιπωρηθῶ. Καὶ οὐδένα θέλω νὰ ταλαιπωρήσω μὲ τὸ γῆράς μου. Ὁ Κύριος καὶ ὁ Θεός μου ἂς μὲ προφυλάξῃ ἀπὸ οἱανδήποτε γεροντικὴν περιπέτειαν.
Δὲν ξεύρω ἐάν, γέρων ὢν ἀργότερον, θὰ ἔχω τὴν ἀπαιτούμενην διαύγειαν πνεύματος καὶ ψυχικὴν γαλήνην καὶ ρώμην, ἵνα διατυπώσω σαφῶς καὶ ὁριστικῶς τὰς τελευταίας μου ἐπιθυμίας.
Σήμερον Τρίτην, 22αν Ὀκτωβρίου τοῦ σωτηρίου ἔτους 1996, ἡμέραν καθ' ἣν εὑρίσκομαι ἐν Φαναρίῳ, ἵνα μετάσχω τῆς ἐκκλησιαστικῆς χαρᾶς ἐπὶ τῇ συμπληρώσει πενταετίας ἀπὸ τῆς ἐκλογῆς τῆς Αὐτοῦ Θειοτάτης Παναγιότητος τοῦ Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου εἰς τὸν Πατριαρχικὸν Θρόνον, ἔχων δὲ σώας καὶ ἀκμαίας τὰς πνευματικὰς καὶ ψυχικάς μου δυνάμεις, γράφω “τῇ ἐμῇ χειρὶ” τὰς σελίδας ταύτας τῆς Διαθήκης μου. Πράττω τοῦτο συναισθανόμενος τὸ μάταιον τοῦ κόσμου τούτου, καὶ ἐν συνειδήσει ὅτι πᾶς ἄνθρωπος καὶ ἰδίᾳ ὁ κληρικὸς ὀφείλει νὰ εἶναι κατὰ πάντα ἕτοιμος πρὸ τοῦ θανάτου του. Διατυπώνω ἑπομένως κατωτέρω τὰς τελευταίας μου ἐπιθυμίας ταύτας, εὑρισκόμενος ἐνώπιος ἐνωπίῳ μετὰ τοῦ Θεοῦ μου».
Ὑπῆρξα, δηλώνει ὁ ἱεράρχης, «ἁμαρτωλός, ὡς καὶ πάντες οἱ ἄνθρωποι οἱ τὸν κόσμον τοῦτον οἰκοῦντες καὶ σάρκα φοροῦντες. ᾿Εξαιτοῦμαι τὸ ἔλεος τοῦ Πανοικτίρμονος Θεοῦ διὰ πάσας τὰς ἐλλείψεις μου. Ζητῶ συγγνώμην ἀπὸ πάντα ἄνθρωπον, ὃν τυχὸν εὐθέως ἢ ἐμμέσως, ἑκουσίως ἢ ἀκουσίως, ἐν ἔργῳ ἢ ἐν λόγῳ ἢ κατὰ διάνοιαν ἔβλαψα. Καὶ παρέχω τὴν ἀρχιερατικήν μου ἄφεσιν καὶ εὐχὴν καὶ εὐλογίαν εἰς πάντα θίξαντά με ἢ βλάψαντά με ἢ ἀδικήσαντά με ἢ μαχησάμενόν με καὶ ἀνήκοντα εἴτε εἰς τὸ ἐγγὺς καὶ ἄμεσον περιβάλλον μου εἴτε καὶ εἰς τὸ εὐρύτερον τοιοῦτον, τόσον ἐκ τῶν κατὰ σάρκα συγγενῶν καὶ οἰκείων μου ὅσον καὶ ἐκ τῶν κατὰ πνεῦμα ἀδελφῶν, φίλων καὶ συνεργατῶν μου ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ ἢ καὶ οἱωνδήποτε ἄλλων γνωστῶν μου. Ἂς συγχωρήσῃ ὁ Κύριος πάντας».
Οἱ στιγμὲς στενοχώριας
Γεννημένος τὸ 1921 στὸ Σκούταρι, τὸ 1961 ὁ Μητροπολίτης Γέρων Ἐφέσου ἐξελέγη Τιτουλάριος Μητροπολίτης Μύρων. Στὰ 45 χρόνια ἀρχιερατείας του ἔζησε καλὲς ἀλλὰ καὶ δύσκολες στιγμές. Ἡμέρες ἀγάπης ἀλλὰ καὶ μαχῶν, συγκρούσεων καὶ ἀκμῆς. «Προσεύχομαι», εἶναι τὸ μήνυμά του στὸν Θεό, νὰ προστατεύει τὴ Μητέρα Ἐκκλησία στοὺς χαλεποὺς αὐτοὺς καιρούς.
«Μνήμων τῶν πρὸς ἐμὲ τὸν ἐλάχιστον εὐεργεσιῶν τῆς Ἐκκλησίας μου, εἰς αὐτὴν ἀφιερῶ καὶ τὴν τελευταίαν μου σκέψιν», τονίζει καὶ προσθέτει· «Πιστεύω ἀκραδάντως ὅτι ἡ Μήτηρ Ἐκκλησία, τὸ σεπτὸν Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον, ὅ περ ὑπηρέτησα καὶ ὑπηρετῶ, ὅση μοι δύναμις, μετὰ πάσης ἀφοσιώσεως καὶ πιστότητος, ὑπῆρξε δι' ἐμὲ στέγη ἱερά, δαψιλὴς εἰς εὐεργεσίας καὶ δωρεάς. Χάρις εἰς αὐτὴν ἔγινα αὐτὸ ὅ περ ἔγινα. Καὶ γενικώτερον, Πατριαρχεῖον καὶ Θεολογικὴ Σχολὴ τῆς Χάλκης ὑπῆρξαν δι' ἐμὲ οἱ κύριοι ἄξονες τῆς ζωῆς, τῶν ἐλπίδων καὶ τῶν ἐπιδόσεών μου. Ἐὰν ἐγνώρισα στιγμὰς στενοχωρίας καὶ θλίψεως –καὶ ἀσφαλῶς ἐγνώρισα– κατὰ τὴν ἐντὸς τῶν δύο τούτων θεσμῶν ζωήν μου, αὗται οὐδόλως ἐπισκιάζουν τὴν στιγμὴν ταύτην τὴν πρὸς τὰς ἁγίας ταύτας κιβωτοὺς τῆς χάριτος τοῦ Κυρίου ἀγάπην καὶ ἀφοσίωσίν μου. Προσεύχομαι καὶ θὰ προσεύχωμαι ἐκ βαθέων, ἐφ' ὅσον ζῶ, πρὸς τὸν ἐλεήσαντά με Κύριον, ὅπως Οὗτος ᾖ βοηθὸς καὶ σκεπαστὴς τῆς Μητρὸς Ἐκκλησίας καὶ τῶν θεσμῶν της ἐν πᾶσιν, ἰδίᾳ δὲ ἐν τοῖς χαλεποῖς καιροῖς».
Ἡ τελευταία ἐπιθυμία
Ἄριστος γνώστης τοῦ τυπικοῦ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, ὁ ἱεράρχης διατυπώνει τὶς τελευταῖες του ἐπιθυμίες. «Ἅμα τῇ πληροφορήσει τοῦ θανάτου μου» δηλώνει «θὰ ἀποσφραγισθῇ ἡ παροῦσα διαθήκη μου ὑπὸ τῆς Αὐτοῦ Θειοτάτης Παναγιότητος τοῦ Πατριάρχου καὶ τῆς Ἁγίας καὶ Ἱερᾶς Συνόδου, κατὰ τὴν εἰδικὴν ἔκτακτον, κατὰ τὴν τάξιν, συνεδρίαν αὐτῆς ἐπὶ τῇ τελευτῇ μου.
Τὰ τῆς κηδείας μου ἐπιθυμῶ» προσθέτει «ὅπως ρυθμισθῶσιν οὕτως. Ἐὰν ἀποθάνω ἐνταῦθα, βεβαίως ἡ Μήτηρ Ἐκκλησία θὰ ἐπιληφθῇ τῶν λεπτομερειῶν. Ἐὰν ἀποθάνω εὑρισκόμενος ἐν Κωνσταντινουπόλει, ἐπιθυμῶ νὰ κηδευθῶ ἐν τῷ Πανσέπτῳ Πατριαρχικῶ Ναῶ. Δὲν θέλω ἐπικήδειον λόγον οὔτε ἐπιμνημόσυνον. Νὰ ἀναγραφῇ ὅμως ἡ ἐπιθυμία μου αὕτη εἰς τὸ ἀγγελτήριον τῆς κηδείας μου, ἵνα μὴ ὑπάρξῃ οἱαδήποτε παρεξήγησις. Ἐπίσης, πάντοτε ἐὰν ἀποθάνω ἐνταῦθα, ἐπιθυμῶ νὰ ταφῶ εἰς τὸ Νεκροταφεῖον Βαλουκλῆ καὶ ἐντός του τάφου τοῦ Γέροντός μου ἀειμνήστου Μητροπολίτου Νεοκαισαρείας κυροῦ Χρυσοστόμου Κορωναίου. Αὐτὸς ὑπῆρξε δι' ἐμὲ ἐν τῇ ζωῇ τὸ μόνον, μετὰ Θεόν, στήριγμά μου. Καὶ ὁμολογῶ τοῦτο ἐν πολλῇ συγκινήσει ἐνώπιον Θεοῦ καὶ ἀνθρώπων κατὰ τὴν ἐξαιρετικὴν ταύτην στιγμὴν τῆς διατυπώσεως τῶν τελευταίων μου ἐπιθυμιῶν. Ἡ πρὸς αὐτὸν εὐγνωμοσύνη μου εἶναι ἄπειρος. Αἰωνία του ἡ μνήμη. Ἐπίσης ἐπὶ τοῦ τάφου νὰ προστεθῇ δι' ἐμὲ τὸ ἀποστολικὸν ρητόν· «Ἐμοὶ τὸ ζῆν Χριστὸς καὶ τὸ ἀποθανεῖν κέρδος» (Φιλιπ. 1,21).
Ἐὰν ἀποθάνω ἐν τῷ ἐξωτερικῷ, ἐπιθυμῶ νὰ κηδευθῶ καὶ ταφῶ ἐν Σύρῳ, ἔνθα ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης κ. Δωρόθεος, ἡ κατ' αὐτὸν Ἱερὰ Μητρόπολις καὶ ὁ Δῆμος τῆς πόλεως ἐξεχώρησαν εὐγενῶς καὶ προθύμως εἰς τὴν ἐλαχιστότητά μου κατάλληλον χῶρον διὰ τὴν ταφὴν ἐμοῦ καὶ τῶν οἰκείων μου. Εἶμαι ἐναντίον τῶν ἀσκόπων, ματαίων, ἐν πολλοῖς δὲ καὶ ἀνιέρων, καὶ ὁπωσδήποτε καὶ πολυεξόδων μετακινήσεων τοῦ νεκροῦ σκηνώματος παντὸς πιστοῦ, καὶ ἰδιαιτέρως τῶν κληρικῶν καὶ ἱεραρχῶν».
Ἡ περιουσία καὶ τὰ ἔγγραφα
Αἴσθηση προκαλεῖ ἡ ἀπόφασή του νὰ καοῦν ὅλα τὰ ἔγγραφά του. Συγκεκριμένα τονίζει· «Τὰ ἔγγραφά μου, χειρόγραφα ἢ δακτυλογραφημένα, ὅλα ἀνεξαιρέτως –ἀλληλογραφία, ἡμερολόγια, σημειώσεις, ἐκθέσεις, λογαριασμοὶ καὶ εἴ τι ἄλλο–, ἀκόμη καὶ αἱ σημειώσεις τῶν μαθημάτων μου καὶ αἱ ἄλλαι ἀνέκδοτοι ἐπιστημονικαὶ ἐργασίαι μου, ἐπιθυμῶ καὶ ἀπαιτῶ νὰ παραδοθῶσιν εἰς τὸ πῦρ ἀμέσως καὶ ἀνενδοιάστως ὑπὸ τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Μύρων κ. Χρυσοστόμου Καλαϊτζῆ, ἐπὶ παρουσίᾳ τοῦ συγγενοῦς καὶ φίλου μου κ. Χρήστου Παΐδα».
Ὅλους τοὺς τραπεζικοὺς λογαριασμούς του στὴν Τουρκία τοὺς κληροδοτεῖ στὸ Γηροκομεῖο τοῦ Βαλουκλῆ, ὅπου ζοῦν οἱ περισσότεροι ὑπερήλικοι ὁμογενεῖς.
Ἀπευθυνόμενος στὰ παιδιὰ τῶν ἀδελφῶν του τονίζει: «Ἔκαμα πλειστάκις ἀπὸ ἐτῶν τὸ δέον, κατὰ διαφόρους τρόπους καὶ ἀθορύβως – γνωρίζει τοῦτο ὁ Θεός (...) Ἐπιθυμῶ νὰ μὴ ὑπάρξωσι παράπονα ἀπὸ μέρους τῶν διὰ τὴν ὑπὲρ κοινωφελῶν σκοπῶν διάθεσιν τῶν ὑπαρχόντων μου ἐν τῷ ἐξωτερικῷ, ὅσον καὶ ἐνταῦθα. Πρέπει νὰ εἶναι ὑπερήφανα διὰ τὴν τοιαύτην ἐνέργειαν τοῦ θείου των».
http://www.tovima.gr/relatedarticles/article/?aid=176704