συμβολή

τοῦ Διονυσίου ᾿Ανατολικιώτου

δρος φιλοσοφικῆς σχολῆς ᾿Αθηνῶν,

πτυχιούχου κοινωνικῆς θεολογίας

(symbole@mail.com)

Τὶς τελευταῖες δεκαετίες σὰν χιονοστιβάδα συνεχῶς ἐξογ­κούμενη σὲ ὅλον τὸν κόσμο, καὶ στὴν ὀρθόδοξη πατρίδα μας, μὲ κάθε μέσο, ἀκόμη καὶ διὰ τῶν σχολείων (σὲ πολλὲς δὲ περιπτώσεις κυρίως μέσῳ αὐτῶν), διαδίδεται μία ἀλλοιωμένη εἰκόνα γιὰ τὰ Χριστούγεννα.  πολλοὶ στὴν πραγματικότητα δὲν γιορτάζουν τὴν γέννησι τοῦ θεανθρώπου Χριστοῦ, ἀλλὰ τὸν ἐρχομὸ τῶν... δώρων καὶ τὸν στολισμὸ τοῦ... δέντρου, στὸ ὁποῖο μάλιστα καὶ προσεύ­χονται καὶ ἀποδίδουν θεῖες καὶ μαγικὲς ἰδιότητες.  κάθε χρόνο τέτοια περίοδο οἱ τηλεοπτικοὶ σταθμοὶ προβάλλουν ἀλλο­δα­πῆς προελεύσεως ταινίες γιὰ παι­διά, στὶς ὁποῖες πρωτα­γωνιστοῦν ἐπίσης παιδιά.  λοιπὸν σὲ κά­ποιες περιπτώσεις παρουσιάζονται αὐτὰ τὰ παιδιὰ-«ἠθοποιοὶ» νὰ προσ­εύ­χων­ται εἴτε μόνα τους εἴτε μαζὶ μὲ τὶς οἰκογένειές των ὄχι στὸ θεῖο βρέφος ἀλ­λὰ στὸ «θεῖο» δέντρο, καὶ μάλιστα νὰ τὸ εὐχα­ριστοῦν στὴν περί­πτωσι ποὺ θὰ «εἰσακουστοῦν» οἱ προσευχές τους!

Εἶναι ἐπίσης γνωστὴ ἡ μέγαλη σύγχυσι ποὺ ἐπικρατεῖ σὲ μι­κροὺς καὶ μεγάλους σχετικὰ μὲ τὸ πρόσωπο τοῦ ῾Αι-Βασίλη. δυστυ­χῶς στὴν χώρα μας μετεβαπτίσαμε σὲ ῾Αι-Βασίλη τὸν Σάντα Κλάους τῶν δυτικῶν Εὐρω­παίων.  περιτ­τὸ νὰ ὑπενθυμίσω ὅτι ὁ Ἕλληνας ἱεράρχης τῆς ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας ἅγιος Βασίλειος ὁ μέγας, ὁ ὁποῖος καταγόταν ἀπὸ τὴν Καισάρεια τῆς Καπ­παδοκίας τοῦ Πόντου, ἦταν ἀδύνατος ἀπὸ τὴν ἄσκησι καὶ νέος σχετικὰ στὴν ἡλικία, ἀφοῦ ἐκοι­μήθη μόλις 48 ἐτῶν, καὶ ἑπομένως δὲν πρόλαβαν τὰ γένεια του νὰ γίνουν κάτασπρα.

Αὐτὸς ὁ ξενόφερτος Σάντα Κλάους (γερμανικὴ παραφθορὰ τοῦ ὀνόματος τοῦ ἁγί­ου Νικολάου· ἄλλη σύγχυσις καὶ αὐτή), ποὺ εἶναι χοντρός, ῥοδαλός, καθόλου ἀσκητικός, ντυμένος μὲ χαρακτηριστικὴ λευκὴ ἢ κατὰ τὰ τελευταῖα χρόνια (κατὰ ἐπιθυμίαν τῆς Κόκα-κόλα) μὲ κόκκινη κάπα καὶ ἀνάλογο σκοῦφο, δὲν εἶναι ἄλλος ἀπὸ τὸν «θεὸ» Χρόνο τῶν ἀρχαίων Σκανδιναυῶν, γι᾿ αὐτὸ ἄλλωστε καὶ ζῇ στὸν Βόρειο Πόλο.  καὶ ἐνῷ πρόκειται γιὰ κατάλοιπα ἀρχαίας παγανι­στι­κῆς μυθολογίας, ποὺ θὰ περί­μενε κανεὶς νὰ εἶναι βδελύγματα γιὰ ὅλον τὸν χριστιανικὸ κόσμο, αἴφνης βλέπει καὶ ἀκούει καὶ διαβάζει ὅτι διάφοροι ἀνὰ τὸν κόσμο «εἰδικοὶ» (παιδαγωγοί, ψυχολόγοι, κοινωνιο­λόγοι) «συμβουλεύουν» ὅτι πρέπει νὰ λέμε ψέ­ματα καὶ εἰδωλο­λατρικὰ παραμύθια στὰ παιδιά μας, ὅτι τάχα ὁ Σάντα Κλάους εἶναι ὑπαρκτὸ πρόσωπο καὶ αὐτὸς εἶναι ποὺ τοὺς φέρνει τὰ δῶρα, διότι δῆθεν «ἡ πίστι στὸν ξενόφερτο ῾Αι-Βασίλη τὰ ὠφελεῖ, τὰ διδάσκει τὴν ἀγάπη καὶ τὴν καλω­σύνη, τὰ μαθαίνει νὰ προσπαθοῦν νὰ ἔχουν καλὸ καὶ ὑπάκουο χαρακτῆρα».  καὶ ἔτσι σιγὰ σιγὰ καὶ μὲ τὴν ἔνοχη ἀνοχὴ ἡμῶν τῶν σημερινῶν «χριστιανῶν» ἀντικα­θίστα­ται ἡ ἀλή­θεια τοῦ Εὐαγγελίου καὶ ἡ πίστι στὸν ἀληθινὸ Θεὸ ἀπὸ τὴν πίστι στὸν Σάντα Κλάους!  καὶ καλοῦνται οἱ γονεῖς ἐν γνώσει τους νὰ ἀνατρέφουν τὰ παιδιά τους μὲ ψέματα.  τί ἄριστη καὶ σοφὴ παιδαγωγικὴ μέθοδος, ἀλήθεια!   ἀλλὰ ἂν ἡ πίστι σὲ ἕνα ψεῦδος εἶναι δυνατὸν νὰ προ­καλέσῃ κάποια ὠφέλεια, πρᾶγμα γιὰ τὸ ὁποῖο ἀμφιβάλλω, διότι ὁ ἴδιος ὁ Κύριος μᾶς βεβαιώνει ὅτι ὁ πατὴρ τοῦ ψεύδους εἶναι ὁ διά­βολος (Ἰω 8:44), τότε ἡ ἀλήθεια καὶ ἡ πνευματικὴ οἰκοδομὴ πάνω στὴν μία καὶ μοναδικὴ ἀληθινὴ πίστι τοῦ Εὐαγγελίου δὲν θὰ φέρῃ ἄπειρες ὠφέ­λειες καὶ δὲν θὰ μεταδώσῃ πλούσια τὴν χάρι τοῦ ἐν Τριάδι Θεοῦ πάνω στὰ παιδιά μας καὶ σὲ ὅλη τὴν κοινωνία;

῾Η παγανιστικὴ ἀλλοίωσι καὶ εἰδωλολατρικὴ διαστρέβλωσι τοῦ νοή­ματος τῶν χριστουγέννων εἶναι κάτι ποὺ δυστυχῶς ἔχει τὶς ῥίζες του ἀπὸ τὰ ἀρχαῖα χριστιανικὰ χρόνια, ἀλλὰ φυσικὰ ὄχι μὲ τὴν ἔντασι καὶ τὴν ἔκτασι ποὺ ἔχει λάβει τὸ φαινόμενο στὴν σύγχρονη ἐποχή. Ξεκινάει δὲ ἡ ἀντιπαράθεσι εἰδωλολατρίας καὶ χριστιανικῆς ἑορτῆς ἀπὸ τὴν ἐποχὴ ποὺ ἡ ᾿Εκκλησία θέσπισε τὴν ἑορτὴ τῶν χριστουγέννων.  ὅπως ἔχει ἐπι­σημανθῆ κατὰ τὰ τελευταῖα ἔτη σὲ διάφορες ἐπιστημονικὲς ἀνακοι­νώσεις καὶ δημοσιεύσεις, τὸ ῥωμαϊκὸ κράτος στὰ χρόνια τοῦ Καίσαρος καὶ τοῦ Χρι­στοῦ εἶχε ὡς ἔναρξι τοῦ οἰκονομικοῦ ἔτους τὴν 1η Σεπτεμβρίου, ἐνῷ ὡς ἔναρξι τοῦ ἡμερολογιακοῦ καὶ πολιτικοῦ ἔτους τὴν 1η ᾿Ιανουαρίου.  ἡ πραγματικὴ ἡμερομηνία τῆς γεννή­σεως τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ ἦταν λίγες ἡμέρες μετὰ τὴν φορολογικὴ πρωτοχρονιά, δηλαδὴ στὶς 5 Σεπτεμβρίου, ἀλλὰ ὅταν κατὰ τὰ μέσα τοῦ 4ου αἰῶνος θεσπίστηκε ἡ ἑορτὴ τῆς Θεο­φα­νείας, ὑπῆρχε ἀκόμη ὡς ἀρχαία ἐκκλησιαστικὴ παράδοσι ἡ ἀμυδρὴ ἀνάμνησι ὅτι ὁ Κύριος γεν­νή­θηκε στὶς 5 τοῦ μηνὸς μετὰ τὴν πρωτοχρονιά· ὅμως στὴν ξεθω­ριασμένη προφορικὴ παράδοσι λησμο­νήθηκε ὅτι πρόκειται γιὰ τὴν οἰ­κονομικὴ-φορολογικὴ πρωτοχρονιά, τὴν «πρώτη τῆς ἰνδί­κτου», καὶ ὄχι γιὰ τὴν κοσμικὴ πρωτοχρονιά, ὁπότε θεω­ρήθηκε ὅτι ὁ Χρι­στὸς γεννήθηκε στὶς 5 ᾿Ιανουαρίου, καὶ γι᾿ αὐτὸ το­πο­θέτησαν τὴν ἑορτὴ τῆς Θεοφανείας ἢ ᾿Επιφανείας σ᾿ αὐτὴν τὴν ἡμερο­μηνία (Κωνσταντίνου Σιαμάκη, «Λάθος ὁ ἑορτασμὸς τῆς χιλιετηρίδος ἕναν χρόνο νωρίτερα», ἄρθρο τῆς 21ης ἰουλίου 2000).

Σύντομα ὁ ἑορτασμὸς ἔγινε διήμερος 5 καὶ 6 ᾿Ιανουαρίου.  στὶς ἴδιες ἡμερομηνίες ὅμως συνέπιπτε κατὰ τὴν ἀρχαιότητα τὸ χειμερινὸ ἡλιο­στάσιο, γι᾿ αὐτὸ στὴν ᾿Αλεξάνδρεια γιορταζόταν τότε ἡ μεγάλη εἰδω­λολατρικὴ γιορτὴ τοῦ αἰωνίου χρόνου (Β. Στεφανίδης, ᾿Εκκλ. ῾Ιστ., σ. 116).  τὰ ἀρχαῖα ἡμερολόγια ὅμως ἦσαν ἀτελῆ, σὰν ἕνα ῥολόι ποὺ χάνει ἢ κερδίζει 1 λεπτὸ κάθε μέρα, καὶ ἄρα ἡ πρωτοχρονιὰ καὶ κάθε πρω­το­μηνιὰ καὶ τὰ ἡλιοστάσια καὶ οἱ ἰσημερίες (ποὺ ὅλα αὐτὰ στὸν ἀρχαῖο κόσμο ἦταν εἰδωλολατρικὲς γιορτὲς) πήγαιναν μπρὸς-πίσω ἀνάλογα μὲ τὸ μέγεθος τῆς ἡμερολο­γιακῆς ἀνακριβείας καὶ ἀνάλογα μὲ τὸ πόσο συχνὰ γίνονταν διορ­θώσεις τοῦ ἔτους καὶ βελτιώσεις τοῦ ἡμερολογίου.  ἔτσι γιὰ παρά­δειγμα τοποθέτησαν ἀρχικὰ τὴν 1η Μαρτίου στὴν ἡμέρα τῆς ἐαρινῆς ἰσημερίας (ἀρχὴ τῆς ἀνοίξεως), ἀλλὰ μὲ τὴν πάροδο τῶν ἐτῶν καὶ λόγῳ τοῦ σφάλματος τοῦ ἡμερολογίου ἡ ἰσημερία ἔφυγε ἀπὸ τὴν 1η Μαρτίου καὶ πῆγε στὶς 21 τοῦ μηνός.  γιὰ παρόμοιο λόγο φαίνεται ὅτι παράλληλα πρὸς τὶς ἐκκλησίες τῆς ᾿Ανατολῆς ἡ ῾Ρώμη γιόρταζε ἐξ ἀρχῆς τὴν ἑορτὴ τῆς Θεοφανείας στὶς 25 Δεκεμβρίου, ἐπειδὴ δηλαδὴ λόγῳ κάποιας ἡμερο­λογιακῆς διορθώσεως τὸ χειμερινὸ ἡλιο­στάσιο ποὺ παλαιότερα συνέπιπτε στὶς 5 ἢ 6 ᾿Ιανουαρίου τώρα συνέπιπτε στὶς 25 Δεκεμβρίου, ὁπότε καὶ ἡ ἀντίστοιχη εἰδωλολατρικὴ ἑορτὴ τοῦ ἀηττήτου ἡλίου στὴν ῾Ρώμη μετα­τέθηκε στὴν νέα της ἡμερομηνία 25 Δεκεμβρίου, ἐνῷ στὴν ᾿Ανατολὴ παρέμεινε στὶς 5 ᾿Ιανουαρίου.  προφανῶς καὶ οἱ χριστιανοὶ τοῦ 4ου αἰῶνος στὴν ῾Ρώμη θεωροῦσαν (ἴσως ὄχι πάντοτε ὡμολογημένως) ὅτι ἡ ἑορτὴ τῆς Θεοφανείας γιορταζόταν στὶς ἐν λόγῳ ἡμερομηνίες ἀπὸ ἕλξι πρὸς τὶς εἰδωλολατρικὲς γιορτές, περίπου σὰν ἕνα εἶδος χριστιανικῆς ἀντιπρά­ξεως.  πάντως νωρὶς ἡ 25η Δεκεμβρίου ἀπὸ τὴν ῾Ρώμη με­τα­φέρ­θηκε στὶς ἐκκλησίες τῆς ᾿Ανατολῆς καὶ καθιερώθηκε.  τότε συνέβη νὰ διατηρηθοῦν ὡς ἐκκλησιαστικὲς ἑορτὲς καὶ οἱ δύο ἡμερομηνίες, ἡ μὲν 25η Δεκεμβρίου καθαρῶς ὡς γενέθλιος ἡμέρα τοῦ Χριστοῦ, ἡ δὲ 6η ᾿Ιανουα­ρίου ὡς ἀνάμνησι τῆς βαπτίσεως αὐτοῦ.

᾿Εντύπωσι ἐντούτοις προξενεῖ τὸ γεγονὸς ὅτι ἡ ἀρχαία εἰδωλολατρικὴ γιορτὴ τοῦ «θεοῦ» Χρόνου ἔχει ἐπιβιώσει μέχρι σήμερα, καὶ μάλιστα στὴν μὲν Δύσι γιορτάζεται ἀκόμη στὶς 25 Δεκεμβρίου στὴν δὲ ῾Ελ­λά­δα γιορτάζεται τὴν 1η ᾿Ιανουαρίου, δηλαδὴ σὲ μιὰ ἡμέρα ποὺ βρίσκεται ἀκριβῶς στὸ μέσον τῆς χρονικῆς περιόδου μεταξὺ τῶν δύο ἀρχαίων ἡμερομηνιῶν της (25 Δεκεμβρίου – 1 ᾿Ιανουαρίου – 6 ᾿Ιανου­αρίου).  διότι, ὅπως ἀνέφερα καὶ στὴν ἀρχή, ὁ ἀρχαῖος θεὸς Χρόνος τῶν Σκανδιναυῶν εἶναι αὐ­τὸς ὁ πα­χουλὸς γέρος μὲ τὰ λευκὰ γένεια καὶ τὰ κόκκινα ἢ λευκό­χρυσα ῥοῦχα, ὁ ὁποῖος σήμερα ἀπὸ σύγχυσι καὶ κατὰ βλάσφημη συν­ήθεια καλεῖται χριστιανὸς ἅγιος εἴτε ὡς ἁι-Βασίλης εἴτε ὡς Σάντα-Κλάους (= ἅγιος Νικόλαος).  αὐτοῦ τοῦ θεοῦ Χρόνου τὰ εἴδωλα κατα­κλύζουν αὐτὴν τὴν περί­οδο ὅλα τὰ σπίτια καὶ τὰ καταστήματα τοῦ δῆθεν χριστιανικοῦ κόσμου.  σ᾿ αὐτὸν τὸν θεὸ Χρόνο ἀναφέρονται διάφορα τραγούδια τῆς ἐποχῆς (Πάει ὁ παλιὸς ὁ χρόνος, / ἂς γιορτάσωμε, παιδιά, / ἦρθ᾿ ὁ νέος μὲ τὰ δῶρα... κ.λπ.), ὁ τάρανδος εἶναι σήμερα τὸ ἱερό του ζῷο, τὸ ἔλατο τὸ ἱερό του φυτό, ἐνῷ ὅσοι ντύνονται σὰν τὸν θεὸ Χρόνο δίνοντας δῶρα εἶναι οἱ ἱερεῖς του, ἡ δὲ δωροδοσία εἶναι μέρος τῆς ἱερατείας των, καθὼς ὁ «θεὸς» αὐτὸς λατρεύεται κατὰ τόπους μὲ εἰδικὴ θυσία, κατὰ τὴν ὁποία οἱ ἴδιοι οἱ γονεῖς τοῦ προσ­φέρουν τὰ μικρὰ παιδιά τους, καὶ κατόπιν αὐτὸς τοὺς τὰ ἀντιπροσφέρει «χα­ρίζοντάς» τους δῶρα, τὰ ὁποῖα ὅμως ἔχουν προπληρώσει οἱ γονεῖς, σὰν ἀντίτιμο ἀντὶ τοῦ παιδιοῦ τους.  καὶ ὑπεν­θυμίζω ἐδῶ τὴν μυθολογία τῶν ἀρχαίων προγόνων μας γι᾿ αὐτὸν τὸ «θεὸ» Χρόνο ἢ Κρόνο, ποὺ λέει ὅτι κατάπινε τὰ παιδιά του, μόλις γεν­νιοῦν­ταν, γιὰ νὰ μὴν τὸν ἐκθρονίσουν.  ὁ μῦθος αὐτὸς εἶναι ἀπόηχος θρησκευ­τικῆς λατρείας μὲ ἀνθρωποθυσίες σὲ μιὰ πανάρχαιη ἐποχή.

Αὐτὰ εἶναι τὰ εἰδωλολατρικὰ χριστούγεννα τοῦ σύγχρονου «πολιτι­σμένου» δυτικοῦ «χριστιανικοῦ» κόσμου, καὶ αὐτὴν τὴν ἀνελέητη προπαγάνδα καλούμαστε νὰ ἀντιμετωπίσουμε ἐμεῖς οἱ σύγχρονοι χρι­στιανοί.  ἀπαιτεῖται λοιπὸν νὰ ἐμβαθύνουμε στὴν σημασία τῶν πραγ­μα­τικῶν καὶ ἐκκλησιαστικῶν Χριστουγέννων, ὥστε νὰ δώσουμε τὴν ὁμο­λογία τῆς ὀρθῆς πίστεως, ἂν μᾶς ζητηθῇ κάτι τέτοιο, ἢ νὰ παρέμβουμε διακριτικὰ καὶ συμβου­λευτικά, γιὰ νὰ ἀποκαταστήσουμε τὴν δια­στρε­βλωθεῖσα ἀλήθεια τῶν πραγμάτων.

20 δεκεμβρίου 2004

ἰανουάριος 2005

ἱερὸν δωδεκαήμερον 2011-2012