ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ
ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΥ
ΤΟΥ ΕΤΟΥΣ 2014
᾿Αφιερωμένο στὰ 200 χρόνια τῆς Νέας Μεθόδου
ἀναλυτικῆς σημειογραφίας τῆς ἐκκλησιαστικῆς μουσικῆς
Κυκλοφορεῖ ἤδη τὸ ἐπίσημον ῾Ημερολόγιον τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου τοῦ ἔτους 2014. Τὴν ἔκδοσι ἐπιμελήθηκαν ὁ Μητροπολίτης Κυδωνιῶν κ. ᾿Αθηναγόρας καὶ ὁ πατριαρχικὸς Διάκονος Γρηγόριος Φραγκάκης. Τὶς διορθώσεις τῶν δοκιμίων ἀνέλαβαν ὁ πρωτοπρεσβύτερος Γεώργιος Λαδουκάκης καὶ ὁ φιλόλογος καὶ δρ θεολογίας ᾿Αθανάσιος Τζιέρτζης. Τὸ ἡμερολόγιο κοσμεῖται μὲ ἔγχρωμες εἰκόνες καὶ φωτογραφίες, ἔχει 1332 σελίδες, σχῆμα 14 Χ 21, καὶ τιμὴ 30 €.
Στὸ α΄ μέρος του περιλαμβάνει τὸ ἀναλυτικὸ τυπικὸ τῶν ἑορτῶν καὶ ὅλων γενικὰ τῶν ἡμερῶν τοῦ ἔτους 2014, τὸ ὁποῖο ἔχει συγγράψει ὁ πρωτοπρεσβύτερος Γεώργιος Λαδουκάκης. Στὸ β΄ μέρος ὑπάρχει ἕνα κατατοπιστικὸ ἱστορικὸ σημείωμα περὶ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καὶ πλήρης κατάλογος τῶν Οἰκουμενικῶν Πατριαρχῶν ἀπὸ τοὺς πρώτους αἰῶνες μέχρι σήμερα. Τὸ γ΄ μέρος εἶναι ἡ ἀναλυτικὴ διοικητικὴ διάρθωσις τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου μὲ ὅλες τὶς μητροπόλεις, γραφεῖα, ὀργανισμούς, ἱδρύματα, σχολὲς καὶ ἄλλες ὑπηρεσίες, ποὺ διαθέτει ἀνὰ τὸν κόσμο. Τέλος περιλαμβάνονται τὰ διοικητικὰ στοιχεῖα καὶ τῶν ὑπολοίπων Πατριαρχικῶν, Αὐτοκεφάλων καὶ Αὐτονόμων ᾿Ορθοδόξων ᾿Εκκλησιῶν.
᾿Ιδιαίτερη σημασία ἔχει βεβαίως ὅτι τὸ ἐφέτινο ἡμερολόγιο-τυπικὸ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου εἶναι ἀφιερωμένο στοὺς τρεῖς μεγάλους μελουργοὺς καὶ ἐφευρέτες τῆς Νέας Μουσικῆς ᾿Εκκλησιαστικῆς Μεθόδου ἀρχιμανδρίτη Χρύσανθο τὸν ἐκ Μαδύτων, μετέπειτα μητροπολίτη, λαμπαδάριο Γρηγόριο Λευίτη, μετέπειτα πρωτοψάλτη τῆς Μεγάλης ᾿Εκκλησίας, καὶ Χουρμούζιο Γιαμαλῆ, ἀργότερα χαρτοφύλακα τοῦ Πατριαρχείου. Οἱ τρεῖς αὐτοὶ σπουδαῖοι μουσικοὶ τὸ 1814 μεταρρύθμισαν τὴν παλαιὰ δυσνόητη συνεπτυγμένη δύσχρηστη καὶ ἀσαφῆ ἐκκλησιαστικὴ μουσικὴ παρασήμανσι, ποὺ ἐπικρατοῦσε μέχρι τότε, καὶ τὴν κατέστησαν ἀναλυτικώτερη, εὐκολώτερη, πιὸ εὐνόητη, πιὸ εὐμάθητη. ῾Η μουσικὴ αὐτὴ μεταρρύθμισι ὠνομάστηκε Νέα Μέθοδος.
῾Ο Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης κ. Βαρθολομαῖος προλογίζοντας τὴν ἔκδοσι καὶ ἀναφερόμενος στὴν ἱστορικὴ αὐτὴ ἐπέτειο σημειώνει μεταξὺ ἄλλων καὶ τὰ ἑξῆς. «῾Η ἔκδοσις τῆς Νέας Μεθόδου τῆς πατρῴας ἐκκλησιαστικῆς μουσικῆς καὶ ἡ σύστασις τοῦ κοινοῦ πατριαρχικοῦ σχολείου εἰς τὸ σιναϊτικὸν Μετόχιον τοῦ Φαναρίου διὰ τὴν εὐμέθοδον παράδοσιν αὐτῆς ὑπὸ τῶν τριῶν διδασκάλων εἰς τὸ φιλόμουσον καὶ φιλόκαλον πλήρωμα, κλῆρον καὶ λαόν, σηματοδοτοῦν τὴν ἔναρξιν μιᾶς νέας περιόδου εἰς τὴν ἐξέλιξιν τῆς ἱεροψαλτικῆς τέχνης ἐν τοῖς κόλποις τῆς ᾿Ορθοδόξου εὐρύτερον ᾿Εκκλησίας. Συγχρόνως δὲ καταδεικνύουν τὴν ἀνύστακτον μέριμναν τῆς Μητρὸς ᾿Εκκλησίας διὰ τὴν ἀναπλήρωσιν τῶν ἐλλείψεων καὶ τὴν ἐξομάλυνσιν τῶν δυσχερειῶν εἰς τὴν διδασκαλίαν καὶ ἐκμάθησιν τῆς ἱεροψαλτικῆς τέχνης, μὲ ταυτόχρονον ὅμως σεβασμὸν εἰς τὴν ὑπερχιλιετῆ ἐκκλησιαστικὴν γραπτὴν μουσικὴν παράδοσιν, ὥστε νὰ προκύπτῃ μία δημιουργικὴ καὶ γοητευτικὴ σύνθεσις τοῦ παλαιοῦ πρὸς τὸ νέον».
Μέσα στὰ πλαίσια τῆς ποιμαντικῆς του μερίμνης γιὰ τὴν διατήρησι διάσωσι καὶ διάδοσι τῆς ἱεροπρεποῦς ἐκκλησιαστικῆς μουσικῆς τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο ἐξέδωσε στὶς 28/5/2012 μία σημαντικὴ ἐγκύκλιο, μὲ τὴν ὁποία προτρέπει τοὺς ἱερεῖς καὶ κυρίως τοὺς ψάλτες νὰ μὴν ἀλλοιώνουν τὰ μουσικὰ μαθήματα καὶ νὰ μένουν πιστοὶ στὴν μουσικὴ διδασκαλία τῶν τριῶν διδασκάλων. ῾Η Νέα Μέθοδος ἄλλωστε διευκρίνισε πολλὰ σημεῖα ἀσαφῆ στὴν μουσικὴ θεωρία καὶ πρᾶξι καὶ εὐνόησε τὴν ἀνάπτυξι τῆς ἐκκλησιαστικῆς μουσικῆς ἀπὸ τέχνη σὲ ἐπιστήμη. Δὲν εἶναι ἐπίσης τυχαῖο τὸ γεγονὸς ὅτι λίγα χρόνια μετὰ τὴν καθιέρωσι τῆς Νέας Μεθόδου ἕνας ἄλλος πατριαρχικὸς πρωτοψάλτης, ὁ Κωνσταντῖνος Βυζάντιος, κατέγραψε τὸ ἐκκλησιαστικὸ τυπικὸ τοῦ Πατριαρχείου καὶ τὸ ἐξέδωσε τὸ 1838. Ἔπρεπε νὰ προηγηθῇ ἡ μουσικὴ μεταρρύθμισις τοῦ 1814, ὥστε νὰ λυθοῦν σημαντικὰ προβλήματα τῶν ἐκκλησιαστικῶν μουσικῶν, γιὰ νὰ προχωρήσουν ἔπειτα καὶ στὴν καταγραφὴ τοῦ Τυπικοῦ, τὸ ὁποῖο εἶναι τὸ μεθόριον καὶ ὁ ἀπαραίτητος ὁδηγὸς ἀνάμεσα στὴν τέχνη τῆς μουσικῆς καὶ στὴν προσευχητικὴ θεία λατρεία τῶν ναῶν μας.
᾿Αντὶ ἄλλου ἐπιλόγου παρατίθεται ἕνα ἀκόμα ἀπόσπασμα ἀπὸ τὸ πατριαρχικὸ κείμενο ποὺ προλογίζει τὸ ῾Ημερολόγιον τοῦ 2014. «᾿Ασφαλῶς ὅμως δέον ὅπως μὴ ἐπαναπαυώμεθα εἰς τὰ ἐπιτεύγματα καὶ τὰς δάφνας τῶν προγόνων ἡμῶν. Τὸ παράδειγμά των δέον νὰ προβληματίζῃ καὶ νὰ παρακινῇ εἰς μίμησιν, ὥστε νὰ ἀναζητῶνται τρόποι προκειμένου ἡ ἐκκλησιαστικὴ ἡμῶν παράδοσις νὰ διαδιδῶται εὐρύτερον καὶ νὰ γίνηται κτῆμα τὸ δυνατὸν περισσοτέρων ἐκ τῶν συγχρόνων, πάντοτε ἐν σεβασμῷ πρὸς αὐτὴν καὶ πρὸς τὴν ἱερότητα τῶν ᾀσμάτων».
῞Οσοι ἐπιθυμοῦν νὰ παραγγείλουν τὸ ἐν λόγῳ ῾Ημερολόγιον μποροῦν νὰ ἀπευθύνωνται στὰ κατὰ τόπους χριστιανικὰ βιβλιοπωλεῖα ἢ στὸ βιβλιοπωλεῖο «Λυδία», ὁδ. Καμβουνίων 1, Τ.Κ. 54621 Θεσσαλονίκη, τηλ. καὶ φὰξ 2310-237.412, ἀλλὰ καὶ στὴν Διεύθυνσι ἠλεκτρονικῆς ἀλληλογραφίας (δ.η.α): sales@lydiabooks.gr
Διονύσιος Ἀνατολικιώτης
«᾿Εκκλησιολόγος», Πάτραι, 25/1/2014