ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΕΣ ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΒΙΒΛΟΥ

 

 

6

Tὰ χειρόγραφα τῆς Νεκρᾶς Θαλάσσης

καὶ ἡ μετάφρασι τοῦ Βάμβα

 

Διονυσίουνατολικιώτου

δρος φιλοσοφικς σχολςθηνν,

πτυχιούχου κοινωνικς θεολογίας

symbole@mail.com

 

Τὰ περίφημα «Χειρόγραφα τῆς Νεκρᾶς Θαλάσσης» ἢ «χειρόγραφα τοῦ Κουμρὰν» ἀνακαλύφτηκαν τὸ 1947, τὰ περισσότερα στὴν εὐρύτερη περιοχὴ γύρω ἀπὸ τὴν Νεκρὰ Θάλασσα, καὶ παρουσιάζουν ἰδιαίτερο ἐνδιαφέρον, διότι πολλὰ ἀπὸ αὐτὰ εἶναι ἀποσπάσματα ἢ σπαράγματα ἀρχαίων ἀντιγράφων ἀπὸ βιβλία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης στὴν ἑβραϊκὴ γλῶσσα. Τὰ χειρόγραφα αὐτὰ ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον χρονολογοῦνται ἀκριβῶς στὴν ἐποχὴ τοῦ Χριστοῦ (1ος π.Χ. - 1ος μ.Χ. αἰ.), ἂν καὶ ἀνά­μεσά τους μπορεῖ νὰ ὑπάρχουν καὶ κάποια λίγο προγενέστερα ἢ μετα­γενέστερα. Σήμερα ὅλα τὰ ἀνακαλυφθέντα «Χειρόγραφα τῆς Νεκρᾶς Θαλάσσης» εἶναι δημοσιευμένα σὲ φωτογραφίες στὸ πρωτότυπο, καθὼς καὶ μεταφρασμένα στὰ ἀγγλικὰ καὶ σὲ ἄλλες γλῶσσες.

Σὲ πολλὲς περιπτώσεις αὐτὰ τὰ περίφημα χειρόγραφα ἐπιβεβαιώ­νουν μὲ ἐντυπωσιακὸ τρόπο τὸ κείμενο τῶν Ο΄ [= ῾Εβδομήκοντα], τὸ ὁ­ποῖο διασῴζει τὸ ἀρχαιότερο καὶ αὐθεντικώτερο κείμενο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης σὲ ὁποιαδήποτε γλῶσσα, εἶναι δὲ κατὰ πολὺ αὐθεντικώτερο τοῦ καθιερωμένου σήμερα ἑβραϊκοῦ μασοριτικοῦ κειμένου, τὸ ὁποῖο με­τὰ Χριστὸν ὑπέστη ῥαββινικὲς ἀναθεωρήσεις καὶ ἀλλοιώσεις, καὶ γι᾿ αὐ­τὸ δὲν σῴζεται στὴν ἀρχική του μορφή. Ἂς δοῦμε μερικὲς τέτοιες χα­ρακτηριστικὲς περιπτώσεις.

α) Τὸ ἐδάφιο Γεν 41:7 εἶναι στοὺς Ο΄ τὸ ἑξῆς· «Καὶ κατέπιον οἱ ἑπτὰ στάχυες οἱ λεπτοὶ καὶ ἀνεμόφθοροι τοὺς ἑπτὰ στάχυας τοὺς ἐκλεκτοὺς καὶ τοὺς πλήρεις». ῾Η μετάφρασι Βάμβα ἀκολουθῶντας τὸ μασοριτικὸ γράφει· «Καὶ τὰ ἀστάχυα τὰ λεπτὰ κατέπιον τὰ ἑπτὰ ἀστάχυα τὰ παχέα καὶ μεστά». Δηλαδὴ ἀπὸ τὸν Βάμβα ἀπουσιάζει ἡ λέξι «ἀνεμόφθοροι» (= φθαρμένα ἀπ᾿ τὸν καυτὸ ἄνεμο, καμένα ἀπὸ τὸν ζεστὸ ἀέρα, στεγνὰ καὶ μαραμένα, κατάξερα) γιὰ τὰ 7 λεπτὰ στά­χυα.

῞Ομως ὑπάρχει ἑβραϊκὸ χειρόγραφο περίπου 1000 χρόνια παλαιότε­ρο ἀπὸ τὸ καθιερωμένο μασοριτικό, ποὺ ἔχει τὴν ἀντίστοιχη ἑβραϊκὴ λέξι γιὰ τὸ «ἀνεμόφθοροι» στὸ συγκεκριμένο ἐδάφιο καὶ ἐπιβεβαιώνει ἔτσι τὸ κείμενο τῶν Ο΄. Πρόκειται γιὰ τὸ σπάραγμα 4Q3 ἀπὸ τὰ περί­φημα «χειρόγραφα τῆς Νεκρᾶς Θαλάσσης».

β) Ἄλλη μία παρόμοια περίπτωσι ποὺ δείχνει πόσο πιὸ σωστὸ καὶ ἀκριβὲς εἶναι τὸ κείμενο τῶν Ο΄ εἶναι τὸ χωρίο Γένεσις 46:27· «Πᾶσαι ψυχαὶ οἴκου ᾿Ιακὼβ αἱ εἰσελθοῦσαι μετὰ ᾿Ιακὼβ εἰς Αἴγυπτον ψυχαὶ ἑ­βδομήκοντα πέντε». Παράλληλο ἐδάφιο Ἔξοδος 1:5· «Ἦσαν δὲ πᾶ­σαι ψυχαὶ ἐξ ᾿Ιακὼβ πέντε καὶ ἑβδομήκοντα».

Τί γράφει ἡ μετάφρασις Βάμβα (καὶ τὸ μασοριτικὸ) σ᾿ αὐτὰ τὰ ἐδά­φια; Γένεσις 46:27 «Πᾶσαι αἱ ψυχαὶ τοῦ οἴκου τοῦ Ἰακώβ, αἱ εἰσελ­θοῦσαι εἰς Αἴγυπτον, ἦσαν ἑβδομήκοντα». Καὶ στὸ παράλληλο Ἔξο­δος 1:5· «Καὶ πᾶσαι αἱ ψυχαὶ αἱ ἐξελθοῦσαι ἐκ τοῦ μηροῦ τοῦ ᾿Ιακὼβ ἦσαν ψυχαὶ ἑβδομήκοντα».

Ποιός ἀριθμὸς ἀπὸ τοὺς δύο εἶναι ὁ σωστός, 70 ἢ 75; Δύο χειρόγρα­φα τῆς Νεκρᾶς Θαλάσσης, τὰ 4Q1 καὶ 4Q13, ἔχουν στὸ ἐδάφιο Ἔξ 1:5 τὸν ἀριθμὸ 75 καὶ συμφωνοῦν μὲ τὸ κείμενο τῶν Ο΄ (τὸ ἐδάφιο Γεν 46:27 δὲν ὑπάρχει στὰ διασωθέντα χειρόγραφα τῆς Νεκρᾶς Θαλάσσης). Δὲν περιμέναμε βέβαια νὰ ἀνακαλυφθοῦν τὰ συγκεκριμένα χειρόγραφα, γιὰ νὰ βεβαιωθοῦμε γιὰ τὴν ὀρθότητα τοῦ κειμένου τῶν Ο΄. Αὐτὸ τὸ ξέρουμε ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τῶν ἀποστόλων, διότι ἀναφέρεται στὸ βιβλίο τῶν Πράξεων 7:14· «᾿Αποστείλας δὲ Ἰωσὴφ μετεκαλέσατο τὸν πατέρα αὐτοῦ Ἰακὼβ καὶ πᾶσαν τὴν συγγένειαν αὐτοῦ ἐν ψυχαῖς ἑβδομήκον­τα πέντε».

῾Η μετάφρασι Βάμβα εἶναι γεμάτη ἀντιφάσεις καὶ ἀνακρίβειες, διότι ἄλλα λέει στὴν Παλαιὰ καὶ ἄλλα στὴν Καινὴ Διαθήκη.

γ) Στὸ ἐδάφιο Ἔξοδος 3:8 σύμφωνα μὲ τὸ κείμενο τῶν Ο΄ ἀναφέ­ρονται 7 εἰδωλολατρικὰ ἔθνη, ἕνα ἀπὸ τὰ ὁποῖα εἶναι οἱ Γεργεσαῖοι· «εἰς τὸν τόπον τῶν Χαναναίων καὶ Χετταίων καὶ ᾿Αμορραίων καὶ Φε­ρεζαίων καὶ Γεργεσαίων καὶ Εὐαίων καὶ ᾿Ιεβουσαίων». ῾Ο Βάμβας ὅμως ἀκολουθῶντας τὸ μεταγενέστερο καὶ παραποιημένο μασοριτικὸ ἑβραϊκὸ ἀναφέρει μόνο 6 ἔθνη, διότι παραλείπει τοὺς Γεργεσαίους· «εἰς τὸν τόπον τῶν Χαναναίων καὶ Χετταίων καὶ Ἀμορραίων καὶ Φερεζαίων καὶ Εὐαίων καὶ Ἰεβουσαίων».

Καὶ πάλι τὰ χειρόγραφα τῆς Νεκρᾶς Θαλάσσης δικαιώνουν τὸ κεί­μενο τῶν Ο΄. Συγκεκριμένα στὸ χειρόγραφο 4Q1 βρέθηκε τὸ παραπάνω χωρίο στὰ ἑβραϊκὰ νὰ ἀναφέρῃ καὶ τοὺς ΓεργεσαίουςΓεργασῖτες.

δ) ᾿Ενδιαφέρον παρουσιάζει τὸ χωρίο Ἔξοδος 23:8, τὸ ὁποῖο κατὰ τὸ κείμενο τῶν Ο΄ λέει· «τὰ γὰρ δῶρα ἐκτυφλοῖ ὀφθαλμοὺς βλεπόν­των», δηλαδὴ «διότι τὰ δῶρα τυφλώνουν τοὺς ὀφθαλμοὺς ἐκείνων ποὺ βλέπουν». Τί λέει στὸ ἴδιο σημεῖο τὸ μασοριτικὸ ἑβραϊκό; «διότι τὰ δῶ­ρα τυφλώνουν ἐκείνους ποὺ βλέπουν καθαρά» (δηλαδὴ ἐκείνους ποὺ δὲν εἶναι τυφλοί, ἀλλὰ ἔχουν καθαρὴ ὅρασι). Βλέπουμε ὅτι ἀπὸ τὸ ἑ­βραϊκὸ ἀπουσιάζει ἡ λέξι «ὀφθαλμοί».

Πῶς μεταφράζει ὁ Βάμβας; «Διότι τὰ δῶρα τυφλόνουσι καὶ τοὺς σοφούς». Πῶς ὅμως οἱ «βλέποντες» τοῦ μασοριτικοῦ ἔγιναν «σοφοὶ» στὸν Βάμβα; Μέσῳ τῆς ἀγγλικῆς μεταφράσεως (King James Version), ἡ ὁποία γράφει· «for the gift blindeth the wise» (= διότι τὸ δῶρο τυ­φλώνει τὸν σοφό). Ἄλλη μία ἀπόδειξι ὅτι ἡ μετάφρασις Βάμβα δὲν βα­σίζεται στὸ ἑβραϊκὸ κείμενο, ὅπως ψευδῶς διαφημίστηκε, ἀλλὰ στὴν ἀγγλικανικὴ μετάφρασι τοῦ ἔτους 1611.

῞Οσο γιὰ τὴν λέξι «ὀφθαλμοὺς» τῶν Ο΄ αὐτὴ ἀνακαλύφτηκε στὸ χει­ρόγραφο 4Q11 τῆς «Νεκρᾶς Θαλάσσης», στὸ ὁποῖο διασώθηκε τὸ ἀρχικὸ ἑβραϊκὸ κείμενο τοῦ ἐν λόγῳ χωρίου καὶ λέει· «διότι ἕνα δῶρο τυφλώνει τοὺς ὀφθαλμοὺς ἐκείνων ποὺ βλέπουν»! Καὶ ἐπιβεβαιώθη­κε ὅτι τὸ ἑλληνικὸ κείμενο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης ἐπέχει πλέον θέσι πρωτοτύπου!

ε) Στὸ ἐδάφιο ᾿Εκκλησιαστὴς 7:19 τὸ κείμενο τῶν Ο΄ ἔχει· «῾Η σοφία βοηθήσει τῷ σοφῷ». Στὸ ἴδιο ἐδάφιο τὸ ἑβραϊκὸ μασοριτικό, ἡ ἀγγλι­κὴ ἰακωβιανὴ μετάφρασι καὶ οἱ περισσότερες εὐρωπαϊκὲς μεταφράσεις ἀντὶ «βοηθήσει» ἔχουν «ἐνισχύει», γι᾿ αὐτὸ καὶ ὁ Βάμβας μεταφράζει· «Ἡ σοφία ἐνδυναμόνει τὸν σοφόν». Ἂν καὶ ἐδῶ οἱ δύο λέξεις «βοη­θῶ» καὶ «ἐνισχύω» ἔχουν σχετικὰ μικρὴ σημασιολογικὴ διαφορὰ, ἔχει βρεθῆ στὸν πάπυρο τοῦ Κουμρὰν 4Q109 (περὶ τὸ 150 π.Χ.) τὸ συγκε­κριμένο ἐδάφιο στὰ ἑβραϊκὰ μὲ τὴν γραφὴ «῾Η σοφία βοηθεῖ τὸν σοφὸ ἄνδρα». Εἶναι καὶ αὐτὸ μία ἔνδειξι ὅτι οἱ Ο΄ μετέφρασαν ἀπὸ ἕνα ἑβραϊκὸ κείμενο ἀρχαιότερο καὶ σὲ πολλὰ σημεῖο διαφορετικὸ ἀπὸ τὸ ὑπάρχον σήμερα μασοριτικὸ καὶ ὅτι διασῴζουν κείμενο ἀκριβέστερο καὶ σωστότερο καὶ ἀπὸ τὸν Βάμβα καὶ ἀπὸ κάθε ἄλλη νεώτερη μετάφρασι.

f) Ἄλλη μία τρανταχτὴ περίπτωσι εἶναι ὁ γνωστὸς ψαλμὸς 144 «῾Υψώσω σε, ὁ Θεός μου ὁ βασιλεύς μου», ὁ ὁποῖος στὸ ἑβραϊκὸ κείμε­νο καὶ στὴν μετάφρασι τοῦ Βάμβα ἀριθμεῖται ὡς 145. ῾Ο ψαλμὸς αὐτὸς στὸ ἑλληνικὸ κείμενο τῶν Ο΄ ἔχει 22 στίχους, ἐνῷ στὸ ἑβραϊκὸ μασοριτι­κὸ καὶ στὸν Βάμβα μόνον 21. Ἄραγε τί συμβαίνει ἐδῶ; Μήπως οἱ Ο΄ ἔχουν ἕναν νόθο στίχο παραπάνω; ἢ μήπως ἀπὸ τὸ ἑβραϊκὸ καὶ τὸν Βάμβα λείπει ἕνας στίχος; Ποιό κείμενο εἶναι σωστότερο;

Στὰ ἑβραϊκὰ ὁ ψαλμὸς αὐτὸς εἶναι ἀλφαβητικὴ ἀκροστιχίδα, δηλαδὴ ὁ 1ος στίχος του ἀρχίζει μὲ τὸ γράμμα Α, ὁ 2ος στίχος μὲ τὸ Β καὶ οὕ­τω καθεξῆς. Αὐτὴ ἡ ἀκροστιχίδα φυσικὰ δὲν μπορεῖ νὰ διατηρηθῇ σὲ καμμία μετάφρασι οὔτε στὴν ἑλληνόγλωσση μετάφρασι τῶν Ο΄, σῴζεται ὅμως μέχρι σήμερα στὰ ἑβραϊκά. Τὸ ἑβραϊκὸ ἀλφάβητο λοιπὸν ἔχει 22 γράμματα, ἄρα οἱ στίχοι τοῦ ψαλμοῦ θὰ ἔπρεπε νὰ εἶναι καὶ αὐτοί 22, ὅπως εἶναι στοὺς Ο΄! Τὸ πρᾶγμα φωνάζει μόνο του ὅτι στὸ μασοριτικὸ ἑβραϊκὸ καὶ στὴν μετάφρασι τοῦ Βάμβα ὁ ψαλμὸς εἶναι λειψός!

Συγκεκριμένα ὁ στίχος 13 «῾Η βασιλεία σου βασιλεία πάντων τῶν αἰώνων, καὶ ἡ δεσποτεία σου ἐν πάσῃ γενεᾷ καὶ γενεᾷ» στὸ ἑβραϊκὸ πρωτότυπο ἀρχίζει μὲ τὸ γράμμα Μ· malkuthμελχούθ = βασιλεία, διό­τι στὰ ἑβραϊκὰ μελχmelkμολὸχ εἶναι ὁ βασιλιᾶς, καὶ τὸ ὄνομα Μελχισεδὲκ σημαίνει «βασιλιᾶς δικαιοσύνης» δηλαδὴ «βασιλιᾶς δίκαι­ος». Ἄρα ὁ ἑπόμενος στίχος θὰ ἔπρεπε νὰ ἀρχίζῃ μὲ τὸ γράμμα Ν, ἀλ­λὰ αὐτὸ τὸ γράμμα ἀπουσιάζει! Ἔτσι ὑπάρχει ὁ στίχος μὲ τὸ μεθεπό­μενο γράμμα Ξ· ξωμεκ Ιευε = «στηρίζει ὁ Γιαχβέ», καὶ στὰ ἑλληνικὰ τῶν Ο΄ «῾Υποστηρίζει Κύριος πάντας τοὺς καταπίπτοντας καὶ ἀνορθοῖ πάντας τοὺς κατερραγμένους».

῾Ο στίχος ποὺ ἀπουσιάζει ἀπὸ τὸ ἑβραϊκὸ καὶ ἀπὸ τὴν μετάφρασι τοῦ Βάμβα ἀλλὰ καὶ ἀπὸ ὅλες τὶς εὐρωπαϊκὲς μεταφράσεις ποὺ ἔχουν στηριχτῆ στὸ μασοριτικὸ ἑβραϊκὸ κείμενο ὑπάρχει στὴν μετάφρασι τῶν Ο΄ καὶ εἶναι ὁ ἑξῆς· «Πιστὸς Κύριος ἐν πᾶσι τοῖς λόγοις αὐτοῦ καὶ ὅσιος ἐν πᾶσι τοῖς ἔργοις αὐτοῦ».

Στὸ χειρόγραφο τοῦ Κουμρὰν 11Q5, ποὺ χρονολογεῖται στὰ ἔτη 30-50 μ.Χ., βρέθηκε ὁ 144 (145) ψαλμὸς στὸ αὐθεντικὸ ἑβραϊκὸ κείμενο νὰ περιλαμβάνῃ τὸν στίχο ποὺ λείπει, ὁ ὁποῖος στὰ ἑβραϊκὰ ἀρχίζει πράγ­ματι ἀπὸ τὸ γράμμα Ν καὶ τὸ περιεχόμενό του ταυτίζεται μὲ τὸν ἀνω­τέρω στίχο τῶν Ο΄! Τὸν ἐλλείποντα στίχο ἔχει σὲ ὑποσημείωσι καὶ ἡ δι­εθνῶς καθιερωμένη ἐπιστημονικὴ ἔκδοσι τοῦ μασοριτικοῦ κειμένου Biblia Hebraica Stutgartensia, ἐπαναφέροντάς τον στὸ πρωτότυπο βάσει τοῦ κειμένου τῶν Ο΄ καὶ δύο χειρογράφων. ᾿Επίσης καὶ ἡ σύγχρονή μας ἑλληνικὴ μετάφρασι ἐκ τοῦ μασοριτικοῦ ποὺ ἐκδίδει ἀπὸ τὸ 1998 περί­που ἡ Βιβλικὴ ῾Εταιρεία, σὲ δημοτικὴ γλῶσσα πλέον, περιλαμβάνει τὸν ἐν λόγῳ στίχο, διότι στηρίζεται στὴν Biblia Hebraica Stuttgartensia, ἐν μέρει δὲ καὶ στὸ κείμενο τῶν Ο΄.

Ἄρα ἡ μετάφρασι Βάμβα ἐκτὸς τοῦ ὅτι κληρονομεῖ ὅλα τὰ ἐλαττώ­ματα καὶ τὶς ἀδυναμίες τοῦ μασοριτικοῦ (κειμένου πολλαπλῶς ἀλλοιω­μένου καὶ παραποιημένου), ἐπιπλέον εἶναι ἐλλιπὴς καὶ ἐπιστημονικῶς ἀνεπαρκής.

 

«᾿Εκκλησιολόγος», φ. 520, 8/7/2017