Διάφορα ἱστορικὰ στοιχεῖα γιὰ τὴν ἐκκλησιαστικὴ μουσική
Δημοσιεύτηκε: Κυρ 05 Ιουν 2011, 13:21:21
᾿Απὸ τὴν σημμετοχή μου σὲ ἄλλους διαδικτυακοὺς τόπους.
από Bs.... 4-06-2011, 17:04 pm
Μη εκκλησιαστική βυζαντινή μουσική έχουμε;
από Dionysios 4-06-2011, 23:21 pm
Αὐτὴ εἶναι μία πολὺ καλὴ ἐρώτησις. δυστυχῶς ὅμως δὲν ἔχω νὰ προσφέρω μία ἀπάντησι ἐξίσου ἁπλῆ, διότι ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὸ πῶς προσδιορίζουμε τὸν ὅρο «βυζαντινὴ μουσική». στὴν πραγματικότητα στὴν συνείδησι τῶν περισσοτέρων ἀνθρώπων ἡ ἔννοια τῆς «βυζαντινῆς μουσικῆς» ταυτίζεται μὲ τὴν ἐκκλησιαστικὴ μουσική, δηλαδὴ μὲ τὸ εἶδος καὶ τὸ ὕφος τῆς μουσικῆς ποὺ ἀκοῦμε συνήθως στοὺς ναούς. ἀπὸ ἐκεῖ καὶ πέρα μποροῦμε νὰ κάμουμε τὶς ἑξῆς ἐπισημάνσεις·
1ον) βεβαίως καὶ ὑπάρχει «βυζαντινὴ» ἢ ἐκκλησιαστικὴ μουσικὴ ποὺ δὲν εἶναι γιὰ χρῆσι ἐντὸς τῶν ναῶν καὶ ἰδίως σὲ ὥρα ἀκολουθίας. αὐτὸ ἴσως ἀκούγεται παράξενο, τὸ νὰ ὑπάρχουν εἴδη ἐκκλησιαστικῆς μουσικῆς ποὺ νὰ μὴν προορίζωνται γιὰ χρῆσι ἐντὸς τῆς ἐκκλησίας, ἀλλὰ εἶναι μία πραγματικότης. τὸ ὕφος αὐτῆς τῆς μουσικῆς εἶναι ἴδιο μὲ τὶς ψαλμῳδίες, καὶ τὰ ποιήματα ποὺ μελοποιοῦνται εἶναι χριστιανικοῦ ἐκκλησιαστικοῦ περιεχομένου, ἀλλὰ δὲν εἶναι γιὰ λειτουργικὴ χρῆσι.
2) βεβαίως στὴν «βυζαντινὴ» περίοδο ὑπῆρχε καὶ μουσικὴ ποὺ δὲν ἦταν γιὰ ναοὺς οὔτε ἡ μελοποιημένη ποίησις εἶχε περιεχόμενο ἐκκλησιαστικό. τὸ ὕφος ὅμως τῶν ψαλλομένων παραμένει ὅμοιο μὲ τοὺς ἐκκλησιαστικοὺς ὕμνους. ἔχουν διασωθῆ σχετικῶς λίγα. σήμερα τέτοια παραδείγματα εἶναι τὰ λεγόμενα ψαλτοτράγουδα, τὰ ὁποῖα ἔχουν περιωρισμένη χρῆσι.
3) ὑπῆρχαν καὶ τραγούδια κοσμικῆς χρήσεως μὲ περιεχόμενο καὶ μουσικὴ ποὺ δὲν ἔχει καμμία σχέσι μὲ τὸ ἐκκλησιαστικὸ ὕφος. συνήθως αὐτὰ δὲν ὀνομάζονται βυζαντινὴ μουσική.
4) ὅταν σήμερα γίνεται διαχωρισμὸς τῆς βυζαντινῆς μουσικῆς σὲ ἐκκλησιαστικὴ καὶ μή, συνήθως ὡς μὴ ἐκκλησιαστικὴ μουσικὴ ἐννοοῦνται τὰ παραδοσιακὰ καὶ δημοτικὰ τραγούδια, τὰ ὁποῖα θεωροῦνται καὶ αὐτὰ ὅτι εἶναι βυζαντινὴ μουσικὴ λόγῳ τῆς μουσικῆς καὶ ἠχητικῆς συγγενείας των μὲ τοὺς ἐκκλησιαστικοὺς ὕμνους. τὰ περισσότερα ἀπὸ αὐτὰ ὅμως εἶναι μουσικὰ καὶ ποιητικὰ δημιουργήματα πολὺ νεώτερα ἀπὸ τοὺς ἐκκλησιαστικοὺς ὕμνους. θέλω νὰ πῶ δηλαδὴ ὅτι σίγουρα στὴν «βυζαντινὴ» ἐποχὴ δὲν τραγουδοῦσαν οὔτε τοὺς Κολοκοτρωναίους οὔτε τὸ «Τοῦ Κίτσου ἡ μάνα κάθονταν» καὶ τὰ λοιπά. ἀπὸ αὐτὴν τὴν ἄποψι ἡ ἔνταξί τους στὴν «βυζαντινὴ μουσικὴ» γίνεται μᾶλλον μὲ ἐπιφανειακὸ τρόπο.