Σελίδα 1 από 1

ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΧΡΥΣΑΝΘΟ ΘΕΟΔΟΣΟΠΟΥΛΟ

ΔημοσίευσηΔημοσιεύτηκε: Τρί 11 Μάιος 2010, 23:03:21
από Dionysios
Τὴν ὁμιλία αὐτὴ ἀπέστειλε, γιὰ νὰ δημοσιευθῇ στὴν ἱστοσελίδα τῆς «Συμβολῆς», ὁ συντάκτης της ᾿Ιωάννης Λιβιτσάνος, πρὸς τὸν ὁποῖο ἐκφράζω τὶς θερμές μου εὐχαριστίες ἐκ μέρους ὅλων τῶν μελῶν καὶ τῶν ἀναγνωστῶν. λόγῳ τῆς ἐκτάσεώς της δημοσιεύεται σὲ 4 συνέχειες, ἐδῶ σὲ μονοτονικὸ καὶ παρακάτω σὲ πολυτονικό.
Δ.Α.


ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΧΡΥΣΑΝΘΟ ΘΕΟΔΟΣΟΠΟΥΛΟ


Σεβασμιότατε

Αισθάνομαι μεγάλη χαρά αλλά και ιδιαίτερη τιμή αποδεχόμενος την ευγενή πρόσκλησή σας να μιλήσω σήμερα στην Ημερίδα Ιεροψαλτών με τίτλο «Μορφές που έφυγαν - Χρύσανθος Θεοδοσόπουλος», στα πλαίσια των Εορταστικών Εκδηλώσεων «ΠΑΥΛΕΙΑ», έναν πολύ επιτυχημένο πλέον θεσμό της Ιεράς Μητροπόλεως Βεροίας Ναούσης και Καμπανίας, για τον τέως Αρχοντα Πρωτοψάλτη του Ιερού Ναού Αγίου Δημητρίου Θεσσαλονίκης Χρύσανθο Θεοδοσόπουλο, εκφράζοντας έτσι από τα βάθη της καρδιάς μου τις πιο θερμές μου ευχαριστίες για την πρόσκληση αυτή, αλλά και τα θερμά μου συγχαρητήρια για τη διοργάνωση και την εν γένει επιτυχία των εκδηλώσεων. Χαρά, αλλά και μεγάλη συγκίνηση και δέος, εγώ ο νεοσσός του αναλογίου και της ψαλτικής τέχνης, να αναφέρομαι σήμερα ενώπιόν σας στο μεγάλο Άρχοντα, το μεγάλο Δάσκαλο, τον ηγεμονικό Χοράρχη, τον απαράμιλλο άνθρωπο, γιατί «ου δύναμαι ατενίσαι και ιδείν τον αιθέρα της θείας του Δαμασκηνού τέχνης» . Και η συγκίνηση αυτή γίνεται ακόμη μεγαλύτερη, γιατί η σχέση μου με το Χρύσανθο δεν ήταν απλώς η σχέση Δασκάλου και μαθητή. Υπήρχε και υπάρχει μια πνευματική σχέση και πνευματική συγγένεια ανάμεσα στον ομιλούντα και την οικογένειά μου, και στο Δάσκαλο με την οικογένειά του. Η κόρη του η Δαρεία με στεφάνωσε και βάφτισε το πρώτο μου παιδί, και ο ίδιος ο Χρύσανθος βάφτισε την κόρη μου.

Σεβασμιότατε,

Κύριε Πρόεδρε του Σωματείου Ιεροψαλτών της Ιεράς Μητροπόλεως Βεροίας και Ναούσης, «ΚΩΝ/ΝΟΣ ΠΡΙΓΓΟΣ».
Σεβαστοί Πατέρες, Αγαπητοί συνάδελφοι ιεροψάλτες
Αγαπητή κυρία Μαρίκα, χήρα του Χρύσανθου Θεοδοσόπουλου,
Κυρίες και Κύριοι,

Όσα θα ακούσετε στη συνέχεια δεν είναι απλά κάποια βιογραφικά και άλλα στοιχεία για το Χρύσανθο. Είναι κατάθεση ψυχής, ελάχιστος φόρος τιμής και ευγνωμοσύνης στο μεγάλο Δάσκαλο.

Γνώρισα το Χρύσανθο τον Οκτώβριο του 1968 στο αναλόγιο του Αγίου Δημητρίου. Ήταν η Κυριακή των Αγίων Πατέρων, 13 Οκτωβρίου 1968, πρωτοετής φοιτητής στη Θεολογική Σχολή του Α.Π.Θ., και δεν θα πάψουν να ηχούν μέχρι σήμερα στα αυτιά μου οι υπερκόσμιοι ήχοι «Αστέρες Πολύφωτοι» και «Τα μυρίπνοα άνθη του Παραδείσου» από το Δοξαστικό των Αγίων Πατέρων. Πήγα κι άλλες φορές στο Αναλόγιο, και όταν γνωρίστηκα καλύτερα, ο Δάσκαλος μου είπε· «θα έρθεις στο αναλόγιο και θα είσαι δίπλα μου». Και ήμουνα δίπλα του «παρά τους πόδας του», μέχρι την τελευταία του πνοή το Σάββατο 24 Σεπτεμβρίου 1988 ώρα 9.30 το βράδυ.

Ο Χρύσανθος Θεοδοσόπουλος γεννήθηκε στην ευδαίμονα Τραπεζούντα του Πόντου, την πρωτεύουσα των Μεγάλων Κομνηνών, στις 20 Σεπτεμβρίου 1920, γόνος πολύτεκνης οικογένειας του Πόντου, σε ένα περιβάλλον, όπου ακούγονταν οι θείοι ύμνοι και τα ποντιακά τραγούδια. Ο πατέρας του Θεόδωρος, καλλίφωνος Πρωτοψάλτης Τραπεζούντας, «το αηδόνι της Ανατολής», όπως τον αποκαλούσαν, και μαθητής του μεγάλου Μουσικολόγου και Πρωτοψάλτου Τραπεζούντας Τριαντάφυλλου Γεωργιάδη, ήταν ο πρώτος του δάσκαλος. Ο ίδιος ο Δάσκαλος μας έλεγε ότι η φωνή του Πατέρα του ήταν καλύτερη από τη δική του, και τη διατήρησε καθαρή και ακούραστη μέχρι το θάνατό του. Ο Χρύσανθος ακόμα ευτύχησε να έχει πνευματικό του πατέρα τον αείμνηστο Μητροπολίτη Τραπεζούντος και μετέπειτα Αρχιεπίσκοπο Αθηνών, Χρύσανθο Φιλιππίδη, στον οποίο οφείλει και το όνομά του.

Σε ηλικία δύο (2) ετών ο Χρύσανθος βρίσκεται με την οικογένειά του στην Κων/πολη, όπου προσβάλλεται από διφθερίτιδα, για να γλιτώσει τελικά με εξωτερική επέμβαση του γιατρού στο λαιμό του, με άμεσο κίνδυνο να χάσει τη φωνή του. Από την Κων/πολη η οικογένεια του Χρύσανθου φεύγει μαζί με χιλιάδες άλλους Έλληνες Ποντίους, μετά τη μικρασιατική καταστροφή, και εγκαθίσταται μόνιμα στη Θεσσαλονίκη. Πρώτη του κατοικία ο νάρθηκας του Ιερού Ναού της Αγίας Αικατερίνης.

Η ψαλτική παράδοση της οικογένειας φέρνει το Χρύσανθο από τα πρώτα του βήματα στο ιερό αναλόγιο, δίπλα στον Πρωτοψάλτη πατέρα του στον ιερό ναό Αναλήψεως Θεσ/νίκης. Ο ίδιος ο Χρύσανθος σε συνέντευξή του στο Λυκούργο Αγγελόπουλο θα πει: «Πολύ νέος είχα μάθει τη Θεωρία και Πράξη της Βυζαντινής Μουσικής. Βοηθούσα πάντοτε τον πατέρα μου, ο οποίος ήταν άριστος ιεροψάλτης στη Ανάληψη Θεσσαλονίκης. Το 1936, όταν ο πατέρας μου αρρώστησε από εγκεφαλικό επεισόδιο, ήμουν σχεδόν τέλειος ιεροψάλτης».

Την έφεση, την αγάπη, αλλά και το πάθος του για τη μουσική φανερώνει ο Χρύσανθος, μαθητής του Δημοτικού ακόμα, όταν μαθαίνει κιθάρα και μαντολίνο από το δημοδιδάσκαλο Σεραφείμ Κατσομήτρο και βιολί από τον Αλέκο Σπάθη. Μαθητής Γυμνασίου αργότερα παρακολουθεί θεωρητικά μαθήματα Βυζαντινής Μουσικής κοντά στον Πρωτοψάλτη της Αγίας Τριάδος Θεσσαλονίκης και μέγα Θεωρητικό της Βυζ. Μουσικής, Σωκράτη Παπαδόπουλο. Αργότερα από το Κρατικό Ωδείο Θεσ/νίκης θα πάρει το Πτυχίο Αρμονίας και Αντίστιξης με Καθηγητή το μεγάλο Θεωρητικό Γεώργιο Βακαλόπουλο, και από το Ελληνικό Ωδείο Αθηνών, το Δίπλωμα Μουσικοδιδασκάλου. Ήταν τότε όταν εξεταζόμενος και αναλύοντας στον πίνακα ο Χρύσανθος το θέμα των εξετάσεων, όλοι έμειναν άφωνοι από την ευρυμάθειά του, και ο μεγάλος Χατζηθεοδώρου είπε: «Τώρα ποιος διδάσκει ποιόν».

Το άστρο του Χρύσανθου αρχίζει πλέον να αχνοφέγγει στον ιεροψαλτικό ουρανό της Βυζαντινής Θεσ/νίκης. Δεν αργεί να έρθει ο πρώτος επίσημος διορισμός του. Διορίζεται Λαμπαδάριος στον ιερό Ναό Νέας Παναγίας Θεσ/νίκης (1939), σε ηλικία 19 ετών, με Πρωτοψάλτη τον Κώστα Χαλίσογλου.

Τα χρόνια που ακολουθούν είναι πολύ δύσκολα για το Χρύσανθο.Λόγω της Γερμανικής κατοχής φεύγει στην Κοζάνη, όπου θα ψάλλει στο Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Νικολάου μέχρι το 1944. Μετά την απελευθέρωση, το 1945 είναι ένας διπλός σταθμός στη ζωή του Χρύσανθου. Διορίζεται ως Πρωτοψάλτης στο Μητροπολιτικό Ναό Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, όπου έψαλε για λίγο χρονικό διάστημα λόγω της στράτευσής του. Και γίνεται ο γάμος του με τη δεσποινίδα Μαρία Μαϊδώνη, γόνο εκλεκτής οικογένειας από τη Νάουσα, τη γνωστή σε όλους μας κυρία Μαρίκα. Καρπός της αγαπημένης και αρμονικής συμβίωσης είναι οι τέσσαρες θυγατέρες του Χρύσανθου και της Μαρίκας, η Σοφία, η Έλσα, η Δαρεία και η Θεοδώρα.

Την ίδια χρονιά ο Χρύσανθος στρατεύεται. Και μια καινούργια σελίδα ανοίγεται στο βιβλίο της μουσοτραφούς ζωής του. Υπηρετεί στο Α΄ Τάγμα Σκαπανέων, το οποίο μετακινείται λόγω του εμφύλιου διαδοχικά από το Λιόπεσι, στον Άγιο Νικόλαο Κρήτης, στη Γυάρο και τέλος στη Μακρόνησο. Σε όλη τη διάρκεια της θητείας του δεν ξεχνάει τη μουσική του παιδεία. Διοργανώνει την περίφημη και ονομαστή 100μελή χορωδία του Α΄ Τάγματος Σκαπανέων της Μακρονήσου. Μια χορωδία στην οποία συμμετέχουν γνωστοί και άγνωστοι καλλιτέχνες και δημόσιοι άνδρες της μετέπειτα πολιτικής μας ζωής. Ανάμεσά τους ο πρώην Γ. Γ. του Υπουργείου Μακεδονίας-Θράκης Μερκούρης Κυρατσούς, ο μεγάλος μας μουσουργός Μίκης Θεοδωράκης, ο οποίος σε συνέντευξή του σε τηλεοπτικό σταθμό επιβεβαίωσε τη δημιουργία της χορωδίας και το χοράρχη Χρύσανθο, και ο βάρδος του λαϊκού μας τραγουδιού Γρηγόρης Μπιθικώτσης. Η χορωδία αυτή βραβεύτηκε το 1948 σε μεγάλη συναυλία στο Παναθηναϊκό Στάδιο από τους τότε Βασιλείς.

Το 1948 απολύεται και επιστρέφει στη Θεσσαλονίκη. Ο ναός της Αγίας Βαρβάρας, η γνωστή σε όλους «παράγκα», δίπλα το γήπεδο του ΠΑΟΚ, είναι ο νέος προσωρινός σταθμός του Χρύσανθου. Είναι η εποχή που στη Θεσ/νίκη μεσουρανούν οι μεγάλοι ψάλτες Βαφειάδης, Κουτζουράδης, Δάφφας, Μετασσαράκης, αδελφοί Μυλαράκη, και βέβαια έχουν εμφανιστεί στο ιεροψαλτικό στερέωμα της Θεσ/νίκης ο Παναγιωτίδης, ο Καραμάνης και ο Ταλιαδώρος, με τους οποίους ο Χρύσανθος θα συνεργαστεί μέχρι το τέλος της ζωής του.Την ίδια χρονιά, 1948, ο Χρύσανθος θα κάνει την επίσημη γνωριμία του με τον Άρχοντα Πρωτοψάλτη Κων/νο Πρίγγο, παρά τους πόδας του οποίου εμαθήτευσε περισσότερο από 15 χρόνια μέχρι το θάνατο του Πρίγγου. Ο ίδιος ο Πρίγγος θα χαρακτηρίσει το Χρύσανθο ως «τον καλύτερό του μαθητή και φίλο» στο ηχητικό ντοκουμέντο του 1958 όπου ψάλλουν ο Χρύσανθος και ο άρρωστος τότε Πρίγγος, στο Λουτράκι.

Δυό χρόνια μετά, 2 Φεβρουαρίου 1950, ο Χρύσανθος ανεβαίνει στο Δεξιό αναλόγιο του Πολιούχου Αγίου Δημητρίου, για να παραμείνει εκεί ακοίμητος φρουρός και γνήσιος συνεχιστής των Βυζαντινών μουσικών παραδόσεων και του Πατριαρχικού ύφους μέχρι και το Σάββατο 24 Σεπτεμβρίου 1988, όταν ο «ετάζων καρδίας και νεφρούς» Παντοδύναμος Κύριος τον κάλεσε κοντά του, για να συνεχίσει με την ηδύμολπη και αγγελική φωνή του την αιώνια λειτουργία μέχρι της συντελείας των αιώνων. Πενήντα χρόνια προσφοράς στο ιερό αναλόγιο, «ψαλώ τω Θεώ μου έως υπάρχω», εκ των οποίων τα 38 στο αναλόγιο του Πολιούχου Αγίου Δημητρίου, ο Χρύσανθος υπηρέτησε ευόρκως και λάμπρυνε με την αρχοντική παρουσία του το αναλόγιο.

Re: ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΧΡΥΣΑΝΘΟ ΘΕΟΔΟΣΟΠΟΥΛΟ

ΔημοσίευσηΔημοσιεύτηκε: Τρί 11 Μάιος 2010, 23:04:24
από Dionysios
Με το διορισμό του όμως ο Δάσκαλος συνειδητοποιεί ότι δεν ανήκει μόνο στο Ναό του Αγίου Δημητρίου. Ανήκει σε όλη τη Θεσ/νίκη, σε όλη την Ελλάδα. Πρώτη φροντίδα του Χρύσανθου η δημιουργία μεγάλης Βυζαντινής χορωδίας. Μιας χορωδίας που έφτασε να έχει 30 και 35 χορωδούς, καθοδηγούμενη με πολλή μαεστρία και μεράκι από τον Χρύσανθο. Μια χορωδία, την οποία κατά καιρούς είχαν την ευκαιρία να απολαύσουν και να θαυμάσουν οι κορυφές της Ορθοδοξίας, Μητροπολίτες της Ελλαδικής Εκκλησίας, Αρχιεπίσκοποι και ηγέτες Ορθοδόξων Εκκλησιών, ο Πατριάρχης Αθηναγόρας, καθώς και πολιτικές προσωπικότητες της νεώτερης ιστορίας της Πατρίδας μας.

Παράλληλα με το έργο του στον Αγιο Δημήτριο, την ίδια χρονιά, 1950, μαζί με τους Αβραάμ Ευθυμιάδη, Χαρίλαο Ταλιαδώρο και Αθανάσιο Καραμάνη, ιδρύει το Φροντιστήριο «ο Άγιος Δημήτριος», το οποίο το 1970 θα ονομαστεί Σχολή Βυζαντινής Μουσικής, η οποία αναγνωρίζεται επίσημα από την Εκκλησία της Ελλάδος, και ο Χρύσανθος αναλαμβάνει τη Διεύθυνση της μέχρι το θάνατό του.

Η μεγάλη προσφορά του Χρύσανθου αρχίζει να φαίνεται και στο Σωματείο Ιεροψαλτών Θεσ/νίκης «Ιωάννης ο Δαμασκηνός», τη χορωδία του οποίου αναλαμβάνει ο Χρύσανθος μαζί με τους άλλους δύο μεγάλους της Θεσ/νίκης Αθανάσιο Καραμάνη και Χαρίλαο Ταλιαδώρο. Και οι τρεις διευθύνουν τη μεγάλη χορωδία του Σωματείου σε όλες τις εκδηλώσεις της και κυρίως κάθε χρόνο στα «ΔΗΜΗΤΡΙΑ» εναλλάξ μέχρι το 1984. Είναι οι εκδηλώσεις στις οποίες ο Χρύσανθος θα διδάξει τα μεγάλα αργά μαθήματα όπως το «Περίζωσαι την Ρομφαίαν σου» «Τον Δεσπότην και Αρχιερέα», Καλοφωνικούς ειρμούς με κρατήματα, «Πάσαν την ελπίδα μου», «Περιστάσεις και θλίψεις», «Εφριξε γη» και πολλούς άλλους. Το πάθος του ήταν η μεγάλη χορωδία και έδινε ιδιαίτερη βαρύτητα στην επιστημονική τοποθέτηση των ισοκρατημάτων, όπως ο ίδιος τόνισε σε συνέντευξή του στο Ραδιοφωνικό Ιδρυμα Κύπρου. Στις 3 Ιουνίου 1951, ύστερα από πρόσκληση του Συλλόγου Φίλων Βυζαντινής Μουσικής Αθηνών, θα διευθύνει τη χορωδία του Σωματείου σε μια μεγαλειώδη συναυλία στη Νέα Ιωνία Αθηνών με παράλληλη διάλεξη για τη Βυζαντινή Μουσική από το Σωκράτη Παπαδόπουλο.

Μέσα στο 1970 πρωτοστατεί και συμβάλλει τα μέγιστα στη συνένωση των δύο Σωματείων Ιεροψαλτών που υπάρχουν μέχρι τότε στη Θεσ/νίκη και δημιουργείται έτσι ένα Σωματείο «Ιωάννης ο Δαμασκηνός».

Το έτος 1971 Κυριακή της Πεντηκοστής και Δευτέρα του Αγίου Πνεύματος πραγματοποιείται το έπος του Ηρωδείου και του Αρχαίου Ωδείου Πατρών. Για πρώτη φορά η Βυζαντινή Μουσική θα ακουστεί από την 120μελή χορωδία του Σωματείου ιεροψαλτών Θεσ/νίκης, στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού και στο Αρχαίο Ωδείο Πατρών με μεγάλη απήχηση. Ένας από τους χοράρχες, ο Χρύσανθος.

Τον Αύγουστο του 1975 ύστερα από πρόσκληση φίλων ομογενών ο Χρύσανθος επισκέφθηκε την Κωνσταντινούπολη. Εκεί η Μητέρα Εκκλησία του Οικουμενικού Πατριαρχείου «τιμήσαι βουλομένη τον Μουσικολογιώτατον κ. Χρύσανθον Θεοδοσόπουλον, άνδρα κόσμιον τοις ήθεσι και ιεροπρεπή, πολυτίμους προσφέρων υπηρεσίας εν τη διατηρήσει και διαδόσει της Πατρώας ημών Βυζαντινής Εκκλησιαστικής Μουσικής, κατ΄ ιδίαν Πατριαρχικήν φιλοτιμίαν και προαίρεσιν» του απένειμε το οφφίκιον του ΄Αρχοντος Πρωτοψάλτου της Αγιωτάτης Αρχιεπισκοπής Κων/πόλεως.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1980 ο Χρύσανθος θα ασχοληθεί με τα κοινά των ιεροψαλτών. Διετέλεσε Πρόεδρος του Σωματείου Ιεροψαλτών Θεσ/νίκης και Πρόεδρος της Ομοσπονδίας Συλλόγων Ιεροψαλτών Ελλάδος.( 1984-86)

Κύκνειο άσμα στην ιεροψαλτική πορεία του Χρύσανθου, ήταν το ταξίδι του στην Κύπρο, λίγες μέρες πριν από το θάνατό του, όπου έψαλε στις 8 Σεπτεμβρίου 1988 στην Ιερά Μονή Κύκκου και στις 11 Σεπτεμβρίου στον Καθεδρικό Ναό Αγίου Ιωάννου Λευκωσίας.

Re: ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΧΡΥΣΑΝΘΟ ΘΕΟΔΟΣΟΠΟΥΛΟ

ΔημοσίευσηΔημοσιεύτηκε: Τρί 11 Μάιος 2010, 23:04:56
από Dionysios
Έζησα κοντά και δίπλα στο Δάσκαλο 20 ολόκληρα χρόνια και γνώρισα πολύ καλά τη μεγάλη του ταπεινότητα, τη σεμνότητα του χαρακτήρα του και το μεγαλείο της ψυχής του. Γνώρισα έναν σεμνό γίγαντα του αναλογίου με ακένωτο φωνητικό και μουσικό θησαυροφυλάκιο, έναν φιλάλληλο ψάλτη, έναν μεγάλο άνθρωπο. Αλήθεια, δεν γνωρίζω πολλούς που θα εκφραστούν για συναδέλφους με τούτα τα λόγια: «Αν ο Παναγιωτίδης είχε διαφορετικό χαρακτήρα, σήμερα όλη η Ελλάδα θα έψελνε Θανάση Παναγιωτίδη». Και ακόμα: «Καραμάνηδες και Ταλιαδώροι μας χρειάζονται, για να προχωρήσει η Μουσική μας ακόμα πιο πέρα» . (Φώτης Γεωργιάδης)

Πρίν τον διορίσουν στην Αγία Βαρβάρα, τόσο ο Μητροπολίτης Γεννάδιος όσο και ο βοηθός Επίσκοπος Απαμείας Σπυρίδων του πρότειναν να τον επαναφέρουν στον Γρηγόριο τον Παλαμά, όπου στο μεταξύ είχε διοριστεί ο Καραμάνης. Ο Δάσκαλος, αν και το εδικαιούτο, αρνήθηκε. Η μεγαλωσύνη του ανδρός. Ο Χρύσανθος ήταν πραγματικός Άρχοντας του αναλογίου και της Μουσικής. Είναι χαρακτηριστικά τα λόγια που ειπώθηκαν μετά το τέλος της εξοδίου ακολουθίας: «Η αρχοντιά εξέλιπε».

Ο Χρύσανθος, βαθύς γνώστης της Βυζαντινής αλλά και της Ευρωπαϊκής Μουσικής, επύρωνε τις ακοές των φιλακόλουθων, γιατί η φωνή του ήταν θρεμμένη με τη Μουσική παράδοση της Εκκλησίας. Η Θεία τέχνη του Δαμασκηνού βρήκε στο πρόσωπό του έναν δόκιμο εργάτη, που δεν είχε τίποτα να ζηλέψει από την ορφική λύρα και τη μαγική δύναμη του τραγουδιού των Αμφιόνων, που κινούσαν δένδρα και πέτρες, γιατί η δική του λύρα κινούσε ψυχές. Ήταν μια μουσική ιδιοφυΐα, ένας εκλεκτός υμνωδός, η παναρμόνιος κινύρα, το μουσικώτατον όργανον της τέχνης του Δαμασκηνού. Από το στόμα του έρρεαν κρουνοί θείων μελωδημάτων. Ήταν εραστής και ποιητής της Μουσικής. Ο Πλατωνικός λόγος «Μουσικήν ποίει και εργάζου» βρίσκει εδώ την εφαρμογή του. Γνώριζε πολύ καλά τι σημαίνει λειτουργική Εκκλησιαστική Μουσική και τι σημαίνει Εκκλησιαστική Μουσική να ψάλλεται στα SΤUDIO, στις αίθουσες και στα διάφορα σαλόνια. Γι΄ αυτό το λόγο ο Χρύσανθος δεν θέλησε και δεν ηχογράφησε ποτέ σε διάφορα STUDIO. Στο αναλόγιο έψαλλε πάντα ήρεμος, ακλόνητος και ακίνητος, χωρίς περιττές κινήσεις και θεατρινισμούς. ΄Εψαλλε με δωρική λιτότητα και ιωνική χάρη, όπως εύστοχα γράφτηκε. Και όλα αυτά χωρίς έπαρση και επιτήδευση, αλλά με φυσικότητα.

Ο Αντώνης Αλυγιζάκης, επίκουρος Καθηγητής σήμερα στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και μαθητής του Δάσκαλου, σημειώνει σχετικά: «Όπως όλοι οι μεγάλοι Δάσκαλοι, ο Χρύσανθος Θεοδοσόπουλος είχε ορισμένα μοναδικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα. Πρώτα απ΄όλα, εκτός από την ευρύτατη μουσική του Παιδεία και τη γνωστή καλλιφωνία του, ήταν εξαιρετικά οξύφωνος. Η εκτέλεσή του ήταν όμοια με βιολί. Περνούσε όλους τους φθόγγους σταθερά, σχηματίζοντας μακρές περιόδους χωρίς να αντιλαμβάνεται κανείς εύκολα πότε έπαιρνε αναπνοή. Στους οξείς φθόγγους η φωνή του σύγκλινε. Γινόταν λεπτή, υπεργήινη. Ακόμη ήταν ακίνητος, ευθύς, μεγαλοπρεπής. Στους μέσους φθόγγους δεν αντιλαμβανόσουν ότι ή ευθυτενής αυτή μορφή έψαλλε, στους οξείς φθόγγους ελαφρώς κοκκίνιζε. Στα χορωδιακά μέλη κινούσε ελαφρώς τους βραχίονες ή μόνο τις παλάμες των χεριών και τα δάκτυλα. Έτσι με μια σειρά ελαφρών κωδικοποιημένων χειρονομιών γνωρίζαμε την κάθε γραμμή που θα εκτελούσε. Ακόμη η εκτέλεσή του ήταν απλή, αλλά διανθισμένη με το μεγαλείο του Πατριαρχικού ύφους. –Μη φωνάζετε, μας έλεγε συχνά. Με όλα αυτά κατάφερνε να ενώνει όλες τις φωνές με τη δική του, επιβεβαιώνοντας τη ρήση του Μ. Βασιλείου για τη λειτουργική Μουσική «Εις μίαν φωνήν τον λαόν συναρμόζουσα». Σίγουρα λοιπόν η ψαλμωδία με το Χρύσανθο έπαιρνε την πραγματική και αυθεντική της διάσταση. Πράγματι ο Χρύσανθος υπέβαλε. Και υπέβαλε μόνο για Προσευχή, επενδύοντας την εντυπωσιακή πράγματι καλλιφωνία του με την αισθητική και το χαρακτήρα της Ορθόδοξης Τέχνης, της τέχνης των Αγγέλων και του άρρητου θείου κάλλους. Η οξυφωνία του π.χ. δεν ενοχλούσε, αντίθετα σε χειραγωγούσε και σε ξεναγούσε στους χώρους της μυστικής Θεολογίας. Έτσι η εμμονή του να ανεβαίνει συνεχώς στο «Τριάδι» του Χερουβικού ύμνου, έδινε την εντύπωση ότι ήθελε να εισχωρήσει στο γνόφο του Θεού. Το ίδιο έκανε και στο «αποθώμεθα» τονίζοντας με αυστηρότητα τη μυσταγωγία της στιγμής».

Απαράμιλλη ήταν η ικανότητα του Χρύσανθου στη μελοποίηση κειμένων με άψογο ορθογραφημένο κείμενο. Θυμάμαι, όταν έγραφε το Τριώδιο, καθόταν το βράδυ αργά στη Σχολή και μπορούσε σε λίγο χρόνο να γράψει αρκετές σελίδες, για να δουλέψει το Τυπογραφείο.

Στα 1960 στην εφημερίδα «Μακεδονία» και στη στήλη «Η Θεσσαλονίκη και ο κόσμος», ο «Βόρειος» έγραφε: «Ο κ. Χρύσανθος Θεοδοσόπουλος προικισμένος με πλουσίαν και ηγεμονικήν φωνήν, βαθύς γνώστης αμφοτέρων των Μουσικών, …είναι εις θέσιν να αποδίδει τας ποικίλας αποχρώσεις της πατρώας ταύτης μουσικής και να εμπνέει εις τας ψυχάς των ακροατών του τον ενθουσιασμόν, την κατάνυξιν, και το δέος ανάλογα προς το υπό εκτέλεσιν μέλος της υμνωδίας».

Στα 1971 μετά την ανεπανάληπτη επιτυχία στο Ηρώδειο και στην Πάτρα ο τύπος της εποχής καθώς και Εκκλησιαστικά έντυπα έγραψαν κολακευτικά σχόλια για τους τρεις χοράρχες της Θεσσαλονίκης. Στην έγκριτη εφημερίδα «Πελοπόννησος» ο Δικηγόρος-Μουσικολόγος Ηλίας Μπογδανόπουλος έγραψε σχετικά για τον Χοράρχη Χρύσανθο: «Κατά την διεύθυνσιν του χορού διακρίνεται δια την αυτοπεποίθησιν, εκδηλουμένην με την ολύμπιον ηρεμίαν του, που είναι όντως μία αρχοντική αρετή δια τον καλλιτέχνην. Αποφεύγει τις εντυπωσιακές κινήσεις, διότι προτιμά την πλήρη πραότητος και μεγαλείου έκφρασιν του προσώπου, η οποία σαγηνεύει τους χορωδούς και εντυπωσιάζει το πλήθος. Μόνον δια του βλέμματος και των ελαφρών απερίττων χειρονομιών κατευθύνει το χορωδιακόν συγκρότημα εις πειθαρχημένην πορείαν, ως ένας ταλαντούχος ταξίαρχος διατηρών το απόλυτον κατευθυντήριον πρόσταγμα της συνισταμένης των 120 φωνών. Έκδηλος είναι η πρόθεσίς του να προκαλέσει την προσοχήν του πλήθους αποκλειστικώς εις την απόδοσιν του χορού ως αρμονικού συνόλου».

Και ο μακαριστός σήμερα, γνωστός Πρωτοψάλτης των Αθηνών, Γεώργιος Τσατσαρώνης θα γράψει για τη χοραρχία του Χρύσανθου: «Η ωραία εκτέλεση του αργού μαθήματος “Περίζωσαι την ρομφαίαν Σου”, ενθουσίασε τους μυημένους που εξετίμησαν ιδιαιτέρως τα προσόντα του Χοράρχου, ο οποίος με μικρές κινήσεις κατόρθωσε να μεταδώσει στο χορό το ρευστόν της προσωπικής ερμηνείας του και της καλλιτεχνικής διαισθήσεώς του και να επιτύχει πλήρη υπακοή και πειθαρχία».

Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι ο Χρύσανθος Θεοδοσόπουλος ήταν ο γνησιότερος εκφραστής και συνεχιστής του Πατριαρχικού ύφους, όπως αυτό διαμορφώθηκε από τους μεγάλους Πρωτοψάλτες Ιάκωβο Ναυπλιώτη και Κωνσταντίνο Πρίγγο.

Re: ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΧΡΥΣΑΝΘΟ ΘΕΟΔΟΣΟΠΟΥΛΟ

ΔημοσίευσηΔημοσιεύτηκε: Τρί 11 Μάιος 2010, 23:10:19
από Dionysios
Προικισμένος ο Χρύσανθος με ωραία και μελωδική φωνή, ικανή να αποδώσει όλες τις λεπτές αποχρώσεις της Βυζαντινής Μουσικής, έκανε εύληπτο και κατανοητό και το πιο δύσκολο μάθημα. Αυτή ακριβώς την ικανότητα πέρασε ο Χρύσανθος μέσα στα βιβλία που εξέδωσε. Από την προγραμματισμένη επτάτομη Μουσική κυψέλη πρόλαβε ο ίδιος να εκδώσει το Τριώδιο και το Πεντηκοστάριο με τυπογραφικά στοιχεία, και χειρόγραφα από το Θανάση το Δημόπουλο τη Μεγάλη Εβδομάδα και τη Θεία Λειτουργία. Το 1989 με προσωπική μου επιμέλεια εκδόθηκε σε Ηλεκτρονικό Υπολογιστή ο Όρθρος και αργότερα με επιμέλεια του Φώτη Τζανίδη η Θεία Λειτουργία (επανέκδοση), εμπλουτισμένη με όλα τα μαθήματα της Λειτουργίας, καθώς και ο Εσπερινός-Εορτολόγιον με επιμέλεια του Παύλου Τοπτσίδη, με πολλά ανέκδοτα μαθήματα του Χρύσανθου. Σήμερα όλα τα βιβλία του Χρύσανθου έχουν επανεκδοθεί και κυκλοφορούν σε εκκλησιαστικά βιβλιοπωλεία της Θεσσαλονίκης και των Αθηνών καθώς και από την ίδια την κ. Μαρίκα. Κυκλοφορούν επίσης κασέτες μαγνητοφώνου με ζωντανές ηχογραφήσεις από το αναλόγιο. Πρόσφατα κυκλοφόρησε ένα διπλό CD με ύμνους της Μεγάλης Εβδομάδος και ετοιμάζουμε την έκδοση ενός DVD με εικόνα από τη Μεγάλη Εβδομάδα. (Βιβλία και CD υπάρχουν σήμερα στην έξοδο της αίθουσας).

Για τη μεγάλη προσφορά του στη Βυζαντινή Μουσική τιμήθηκε κατά καιρούς με τιμητικά Διπλώματα και μετάλλια:
1. Οφφίκιον Αρχοντος Πρωτοψάλτου της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κων/πόλεως από το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
2. Μετάλλιο Ανδρέου του Πρωτοκλήτου από την Ιερά Μητρόπολη Πατρών.
3. Τιμητικό Δίπλωμα από το Σύλλογο Ελλήνων Λογοτεχνών.
4. Αργυρό και Χρυσό Μετάλλιο από την Αποστολική Εκκλησία της Θεσσαλονίκης.
5. Τιμητικό Δίπλωμα από το Σύλλογο Κωνσταντινουπολιτών.
6. Χρυσό Βραβείο από τη Μουσική Εταιρεία Βορείου Ελλάδος.
7. Τιμητικό και Αναμνηστικό Δίπλωμα από το Δήμο Θεσ/νίκης
8. Τιμητικό Δίπλωμα από το Σωματείο Ιεροψαλτών Νομού Ηρακλείου «ΑΝΔΡΕΑΣ Ο ΚΡΗΤΗΣ».
9. Τιμητικό Μετάλλιο Παναγίας Γουμενίσης από την Ιερά Μητρόπολη Πολυανής και Κιλκισίου.
10. Μετά θάνατον, ήταν όμως προγραμματισμένο, τιμητικό μετάλλιο από το Σύλλογο Ιεροψαλτών Βεροίας και Ναούσης «ΚΩΝ/ΝΟΣ ΠΡΙΓΓΟΣ».
11. Και τέλος Δίπλωμα και μετάλλιο από το Σωματείο Ιεροψαλτών Θεσσαλονίκης, «ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ».

Σεβασμιώτατε,

Επιλείψει γαρ με διηγούμενον ο χρόνος περί Χρυσάνθου. Σήμερα εμείς οι μαθητές του προσπαθούμε να μεταφέρουμε στους μεταγενέστερους το ύφος και το ήθος της ψαλτικής τέχνης και Σχολής που δημιούργησε για 50 ολόκληρα χρόνια ο μεγάλος μας Δάσκαλος, ο οποίος θα είναι πάντοτε μαζί μας, «αοράτως συνών», θα μας παραστέκει και θα μας διευθύνει.
Θα μου επιτρέψετε να τελειώσω την αναφορά μου αυτή με έναν ύμνο-προσόμοιο στο απολυτίκιο του Αγίου Δημητρίου, αφιερωμένο στο μεγάλο μου Δάσκαλο σε ένδειξη αγάπης και ευγνωμοσύνης, το οποίο έγραψα μετά το θάνατο του Δάσκαλου και τοποθετήθηκε σε ειδική επιτύμβια πλάκα στον τάφο του :

«Μέγαν εὕραντο οἱ μαθηταί σου,
ἄλλον Χρύσανθον ἐκ Τραπεζοῦντος,
Πρωτοψάλτα, τὰ ἔθνη διδάσκοντα·
τῆς Μουσικῆς γὰρ τὸν Μύστην τὸν μέγιστον,
Δαμασκηνοῦ τε τὴν Τέχνην λαμπρύνοντα.
Μέγα Χρύσανθε, ἀναλογίου τὸ καύχημα,
Χριστῷ τῷ Θεῷ δεόμεθα,
παράσχῃ τῇ ψυχῇ σου τὴν ἀνάπαυσιν»


Σᾶς εὐχαριστῶ.

Βέροια, 18 Ιουνίου 2006.

᾿Ιωάννης Λιβιτσάνος

Re: ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΧΡΥΣΑΝΘΟ ΘΕΟΔΟΣΟΠΟΥΛΟ

ΔημοσίευσηΔημοσιεύτηκε: Πέμ 13 Μάιος 2010, 12:55:28
από Dionysios
῾Η ἴδια ὁμιλία σὲ πολυτονικό.

ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΧΡΥΣΑΝΘΟ ΘΕΟΔΟΣΟΠΟΥΛΟ

Σεβασμιότατε

Αἰσθάνομαι μεγάλη χαρὰ ἀλλὰ καὶ ἰδιαίτερη τιμὴ ἀποδεχόμενος τὴν εὐγενῆ πρόσκλησή σας νὰ μιλήσω σήμερα στὴν Ἡμερίδα Ἱεροψαλτῶν μὲ τίτλο «Μορφὲς ποὺ ἔφυγαν - Χρύσανθος Θεοδοσόπουλος», στὰ πλαίσια τῶν Ἑορταστικῶν Ἐκδηλώσεων «ΠΑΥΛΕΙΑ», ἕναν πολὺ ἐπιτυχημένο πλέον θεσμὸ τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Βεροίας Ναούσης καὶ Καμπανίας, γιὰ τὸν τέως Ἄρχοντα Πρωτοψάλτη τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ Ἁγίου Δημητρίου Θεσσαλονίκης Χρύσανθο Θεοδοσόπουλο, ἐκφράζοντας ἔτσι ἀπὸ τὰ βάθη τῆς καρδιᾶς μου τὶς πιὸ θερμές μου εὐχαριστίες γιὰ τὴν πρόσκληση αὐτή, ἀλλὰ καὶ τὰ θερμά μου συγχαρητήρια γιὰ τὴ διοργάνωση καὶ τὴν ἐν γένει ἐπιτυχία τῶν ἐκδηλώσεων. Χαρά, ἀλλὰ καὶ μεγάλη συγκίνηση καὶ δέος, ἐγὼ ὁ νεοσσὸς τοῦ ἀναλογίου καὶ τῆς ψαλτικῆς τέχνης, νὰ ἀναφέρομαι σήμερα ἐνώπιόν σας στὸν μεγάλο Ἄρχοντα, τὸν μεγάλο Δάσκαλο, τὸν ἡγεμονικὸ Χοράρχη, τὸν ἀπαράμιλλο ἄνθρωπο, γιατὶ «οὐ δύναμαι ἀτενίσαι καὶ ἰδεῖν τὸν αἰθέρα τῆς θείας τοῦ Δαμασκηνοῦ τέχνης». Καὶ ἡ συγκίνηση αὐτὴ γίνεται ἀκόμη μεγαλύτερη, γιατὶ ἡ σχέση μου μὲ τὸν Χρύσανθο δὲν ἦταν ἁπλῶς ἡ σχέση Δασκάλου καὶ μαθητῆ. Ὑπῆρχε καὶ ὑπάρχει μία πνευματικὴ σχέση καὶ πνευματικὴ συγγένεια ἀνάμεσα στὸν ὁμιλοῦντα καὶ τὴν οἰκογένειά μου, καὶ στὸ Δάσκαλο μὲ τὴν οἰκογένειά του. Ἡ κόρη του ἡ Δαρεία μὲ στεφάνωσε καὶ βάφτισε τὸ πρῶτο μου παιδί, καὶ ὁ ἴδιος ὁ Χρύσανθος βάφτισε τὴν κόρη μου.

Σεβασμιότατε,

Κύριε Πρόεδρε τοῦ Σωματείου Ἱεροψαλτῶν τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Βεροίας καὶ Ναούσης «ΚΩΝ/ΝΟΣ ΠΡΙΓΓΟΣ».
Σεβαστοὶ Πατέρες,
Ἀγαπητοὶ συνάδελφοι ἱεροψάλτες
Ἀγαπητὴ κυρία Μαρίκα, χήρα τοῦ Χρύσανθου Θεοδοσόπουλου,
Κυρίες καὶ Κύριοι,

Ὅσα θὰ ἀκούσετε στὴ συνέχεια δὲν εἶναι ἁπλὰ κάποια βιογραφικὰ καὶ ἄλλα στοιχεῖα γιὰ τὸ Χρύσανθο. Εἶναι κατάθεση ψυχῆς, ἐλάχιστος φόρος τιμῆς καὶ εὐγνωμοσύνης στὸ μεγάλο Δάσκαλο.

Γνώρισα τὸ Χρύσανθο τὸν Ὀκτώβριο τοῦ 1968 στὸ ἀναλόγιο τοῦ Ἁγίου Δημητρίου. Ἦταν ἡ Κυριακὴ τῶν Ἁγίων Πατέρων, 13 Ὀκτωβρίου 1968, πρωτοετὴς φοιτητὴς στὴ Θεολογικὴ Σχολὴ τοῦ Α.Π.Θ., καὶ δὲν θὰ πάψουν νὰ ἠχοῦν μέχρι σήμερα στὰ αὐτιά μου οἱ ὑπερκόσμιοι ἦχοι «Ἀστέρες Πολύφωτοι» καὶ «Τὰ μυρίπνοα ἄνθη τοῦ Παραδείσου» ἀπὸ τὸ Δοξαστικὸ τῶν Ἁγίων Πατέρων. Πῆγα κι ἄλλες φορὲς στὸ Ἀναλόγιο, καὶ ὅταν γνωρίστηκα καλύτερα, ὁ Δάσκαλος μοῦ εἶπε· «θὰ ἔρθεις στὸ ἀναλόγιο καὶ θὰ εἶσαι δίπλα μου». Καὶ ἤμουνα δίπλα του «παρὰ τοὺς πόδας του», μέχρι τὴν τελευταία του πνοὴ τὸ Σάββατο 24 Σεπτεμβρίου 1988 ὥρα 9.30 τὸ βράδυ.

Ὁ Χρύσανθος Θεοδοσόπουλος γεννήθηκε στὴν εὐδαίμονα Τραπεζοῦντα τοῦ Πόντου, τὴν πρωτεύουσα τῶν Μεγάλων Κομνηνῶν, στὶς 20 Σεπτεμβρίου 1920, γόνος πολύτεκνης οἰκογένειας τοῦ Πόντου, σὲ ἕνα περιβάλλον, ὅπου ἀκούγονταν οἱ θεῖοι ὕμνοι καὶ τὰ ποντιακὰ τραγούδια. Ὁ πατέρας τοῦ Θεόδωρος, καλλίφωνος Πρωτοψάλτης Τραπεζούντας, «τὸ ἀηδόνι τῆς Ἀνατολῆς», ὅπως τὸν ἀποκαλοῦσαν, καὶ μαθητὴς τοῦ μεγάλου Μουσικολόγου καὶ Πρωτοψάλτου Τραπεζούντας Τριαντάφυλλου Γεωργιάδη, ἦταν ὁ πρῶτος του δάσκαλος. Ὁ ἴδιος ὁ Δάσκαλος μᾶς ἔλεγε ὅτι ἡ φωνὴ τοῦ Πατέρα του ἦταν καλύτερη ἀπὸ τὴ δική του, καὶ τὴ διατήρησε καθαρὴ καὶ ἀκούραστη μέχρι τὸ θάνατό του. Ὁ Χρύσανθος ἀκόμα εὐτύχησε νὰ ἔχει πνευματικό του πατέρα τὸν ἀείμνηστο Μητροπολίτη Τραπεζοῦντος καὶ μετέπειτα Ἀρχιεπίσκοπο Ἀθηνῶν, Χρύσανθο Φιλιππίδη, στὸν ὁποῖο ὀφείλει καὶ τὸ ὄνομά του.

Σὲ ἡλικία δυὸ (2) ἐτῶν ὁ Χρύσανθος βρίσκεται μὲ τὴν οἰκογένειά του στὴν Κων/πόλη, ὅπου προσβάλλεται ἀπὸ διφθερίτιδα, γιὰ νὰ γλιτώσει τελικὰ μὲ ἐξωτερικὴ ἐπέμβαση τοῦ γιατροῦ στὸ λαιμό του, μὲ ἄμεσο κίνδυνο νὰ χάσει τὴ φωνή του. Ἀπὸ τὴν Κων/πόλη ἡ οἰκογένεια τοῦ Χρύσανθου φεύγει μαζὶ μὲ χιλιάδες ἄλλους Ἕλληνες Ποντίους, μετὰ τὴ μικρασιατικὴ καταστροφή, καὶ ἐγκαθίσταται μόνιμα στὴ Θεσσαλονίκη. Πρώτη του κατοικία ὁ νάρθηκας τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ τῆς Ἁγίας Αἰκατερίνης.

Ἡ ψαλτικὴ παράδοση τῆς οἰκογένειας φέρνει τὸ Χρύσανθο ἀπὸ τὰ πρῶτα του βήματα στὸ ἱερὸ ἀναλόγιο, δίπλα στὸν Πρωτοψάλτη πατέρα του στὸν ἱερὸ ναὸ Ἀναλήψεως Θεσ/νίκης. Ὁ ἴδιος ὁ Χρύσανθος σὲ συνέντευξή του στὸ Λυκοῦργο Ἀγγελόπουλο θὰ πεῖ: «Πολὺ νέος εἶχα μάθει τὴ Θεωρία καὶ Πράξη τῆς Βυζαντινῆς Μουσικῆς. Βοηθοῦσα πάντοτε τὸν πατέρα μου, ὁ ὁποῖος ἦταν ἄριστος ἱεροψάλτης στὴ Ἀνάληψη Θεσσαλονίκης. Τὸ 1936, ὅταν ὁ πατέρας μου ἀρρώστησε ἀπὸ ἐγκεφαλικὸ ἐπεισόδιο, ἤμουν σχεδὸν τέλειος ἱεροψάλτης».

Τὴν ἔφεση, τὴν ἀγάπη, ἀλλὰ καὶ τὸ πάθος του γιὰ τὴ μουσικὴ φανερώνει ὁ Χρύσανθος, μαθητὴς τοῦ Δημοτικοῦ ἀκόμα, ὅταν μαθαίνει κιθάρα καὶ μαντολίνο ἀπὸ τὸ δημοδιδάσκαλο Σεραφεὶμ Κατσομῆτρο καὶ βιολὶ ἀπὸ τὸν Ἀλέκο Σπάθη. Μαθητὴς Γυμνασίου ἀργότερα παρακολουθεῖ θεωρητικὰ μαθήματα Βυζαντινῆς Μουσικῆς κοντὰ στὸν Πρωτοψάλτη τῆς Ἁγίας Τριάδος Θεσσαλονίκης καὶ μέγα Θεωρητικὸ τῆς Βυζ. Μουσικῆς, Σωκράτη Παπαδόπουλο. Ἀργότερα ἀπὸ τὸ Κρατικὸ Ὠδεῖο Θεσ/νίκης θὰ πάρει τὸ Πτυχίο Ἁρμονίας καὶ Ἀντίστιξης μὲ Καθηγητὴ τὸ μεγάλο Θεωρητικὸ Γεώργιο Βακαλόπουλο, καὶ ἀπὸ τὸ Ἑλληνικὸ Ὠδεῖο Ἀθηνῶν, τὸ Δίπλωμα Μουσικοδιδασκάλου. Ἦταν τότε ὅταν ἐξεταζόμενος καὶ ἀναλύοντας στὸν πίνακα ὁ Χρύσανθος τὸ θέμα τῶν ἐξετάσεων, ὅλοι ἔμειναν ἄφωνοι ἀπὸ τὴν εὐρυμάθειά του, καὶ ὁ μεγάλος Χατζηθεοδώρου εἶπε: «Τώρα ποιός διδάσκει ποιόν».

Τὸ ἄστρο τοῦ Χρύσανθου ἀρχίζει πλέον νὰ ἀχνοφέγγει στὸν ἱεροψαλτικὸ οὐρανὸ τῆς Βυζαντινῆς Θεσ/νίκης. Δὲν ἀργεῖ νὰ ἔρθει ὁ πρῶτος ἐπίσημος διορισμός του. Διορίζεται Λαμπαδάριος στὸν ἱερὸ Ναὸ Νέας Παναγίας Θεσ/νίκης (1939), σὲ ἡλικία 19 ἐτῶν, μὲ Πρωτοψάλτη τὸν Κώστα Χαλίσογλου.

Τὰ χρόνια ποὺ ἀκολουθοῦν εἶναι πολὺ δύσκολα γιὰ τὸ Χρύσανθο. Λόγῳ τῆς Γερμανικῆς κατοχῆς φεύγει στὴν Κοζάνη, ὅπου θὰ ψάλλει στὸ Μητροπολιτικὸ Ναὸ τοῦ Ἁγίου Νικολάου μέχρι τὸ 1944. Μετὰ τὴν ἀπελευθέρωση, τὸ 1945 εἶναι ἕνας διπλὸς σταθμὸς στὴ ζωὴ τοῦ Χρύσανθου. Διορίζεται ὡς Πρωτοψάλτης στὸ Μητροπολιτικὸ Ναὸ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, ὅπου ἔψαλε γιὰ λίγο χρονικὸ διάστημα λόγῳ τῆς στράτευσής του. Καὶ γίνεται ὁ γάμος του μὲ τὴ δεσποινίδα Μαρία Μαϊδώνη, γόνο ἐκλεκτῆς οἰκογένειας ἀπὸ τὴ Νάουσα, τὴ γνωστὴ σὲ ὅλους μας κυρία Μαρίκα. Καρπὸς τῆς ἀγαπημένης καὶ ἁρμονικῆς συμβίωσης εἶναι οἱ τέσσαρες θυγατέρες τοῦ Χρύσανθου καὶ τῆς Μαρίκας, ἡ Σοφία, ἡ Ἔλσα, ἡ Δαρεία καὶ ἡ Θεοδώρα.

Τὴν ἴδια χρονιὰ ὁ Χρύσανθος στρατεύεται. Καὶ μία καινούργια σελίδα ἀνοίγεται στὸ βιβλίο τῆς μουσοτραφοῦς ζωῆς του. Ὑπηρετεῖ στὸ Α΄ Τάγμα Σκαπανέων, τὸ ὁποῖο μετακινεῖται λόγῳ τοῦ ἐμφυλίου διαδοχικὰ ἀπὸ τὸ Λιόπεσι, στὸν Ἅγιο Νικόλαο Κρήτης, στὴ Γυάρο καὶ τέλος στὴ Μακρόνησο. Σὲ ὅλη τὴ διάρκεια τῆς θητείας του δὲν ξεχνάει τὴ μουσική του παιδεία. Διοργανώνει τὴν περίφημη καὶ ὀνομαστὴ 100μελῆ χορωδία τοῦ Α΄ Τάγματος Σκαπανέων τῆς Μακρονήσου. Μιὰ χορωδία στὴν ὁποία συμμετέχουν γνωστοὶ καὶ ἄγνωστοι καλλιτέχνες καὶ δημόσιοι ἄνδρες τῆς μετέπειτα πολιτικῆς μας ζωῆς. Ἀνάμεσά τους ὁ πρώην Γ. Γ. τοῦ Ὑπουργείου Μακεδονίας -Θρᾴκης Μερκούρης Κυρατσοῦς, ὁ μεγάλος μας μουσουργὸς Μίκης Θεοδωράκης, ὁ ὁποῖος σὲ συνέντευξή του σὲ τηλεοπτικὸ σταθμὸ ἐπιβεβαίωσε τὴ δημιουργία τῆς χορωδίας καὶ τὸ χοράρχη Χρύσανθο, καὶ ὁ βάρδος τοῦ λαϊκοῦ μας τραγουδιοῦ Γρηγόρης Μπιθικώτσης. Ἡ χορωδία αὐτὴ βραβεύτηκε τὸ 1948 σὲ μεγάλη συναυλία στὸ Παναθηναϊκὸ Στάδιο ἀπὸ τοὺς τότε Βασιλεῖς.

Τὸ 1948 ἀπολύεται καὶ ἐπιστρέφει στὴ Θεσσαλονίκη. Ὁ ναὸς τῆς Ἁγίας Βαρβάρας, ἡ γνωστὴ σὲ ὅλους «παράγκα», δίπλα τὸ γήπεδο τοῦ ΠΑΟΚ, εἶναι ὁ νέος προσωρινὸς σταθμὸς τοῦ Χρύσανθου. Εἶναι ἡ ἐποχὴ ποὺ στὴ Θεσ/νίκη μεσουρανοῦν οἱ μεγάλοι ψάλτες Βαφειάδης, Κουτζουράδης, Δάφφας, Μετασσαράκης, ἀδελφοὶ Μυλαράκη, καὶ βέβαια ἔχουν ἐμφανιστεῖ στὸ ἱεροψαλτικὸ στερέωμα τῆς Θεσ/νίκης ὁ Παναγιωτίδης, ὁ Καραμάνης καὶ ὁ Ταλιαδῶρος, μὲ τοὺς ὁποίους ὁ Χρύσανθος θὰ συνεργαστεῖ μέχρι τὸ τέλος τῆς ζωῆς του. Τὴν ἴδια χρονιά, 1948, ὁ Χρύσανθος θὰ κάνει τὴν ἐπίσημη γνωριμία του μὲ τὸν Ἄρχοντα Πρωτοψάλτη Κων/νο Πρίγγο, παρὰ τοὺς πόδας τοῦ ὁποίου ἐμαθήτευσε περισσότερο ἀπὸ 15 χρόνια μέχρι τὸ θάνατο τοῦ Πρίγγου. Ὁ ἴδιος ὁ Πρίγγος θὰ χαρακτηρίσει τὸ Χρύσανθο ὡς «τὸν καλύτερό του μαθητὴ καὶ φίλο» στὸ ἠχητικὸ ντοκουμέντο τοῦ 1958, ὅπου ψάλλουν ὁ Χρύσανθος καὶ ὁ ἄρρωστος τότε Πρίγγος, στὸ Λουτράκι.

Δύο χρόνια μετά, 2 Φεβρουαρίου 1950, ὁ Χρύσανθος ἀνεβαίνει στὸ Δεξιὸ ἀναλόγιο τοῦ Πολιούχου Ἁγίου Δημητρίου, γιὰ νὰ παραμείνει ἐκεῖ ἀκοίμητος φρουρὸς καὶ γνήσιος συνεχιστὴς τῶν Βυζαντινῶν μουσικῶν παραδόσεων καὶ τοῦ Πατριαρχικοῦ ὕφους μέχρι καὶ τὸ Σάββατο 24 Σεπτεμβρίου 1988, ὅταν ὁ «ἐτάζων καρδίας καὶ νεφροὺς» Παντοδύναμος Κύριος τὸν κάλεσε κοντά του, γιὰ νὰ συνεχίσει μὲ τὴν ἡδύμολπη καὶ ἀγγελικὴ φωνή του τὴν αἰώνια λειτουργία μέχρι τῆς συντελείας τῶν αἰώνων. Πενήντα χρόνια προσφορᾶς στὸ ἱερὸ ἀναλόγιο, «ψαλῶ τῷ Θεῷ μου ἕως ὑπάρχω», ἐκ τῶν ὁποίων τὰ 38 στὸ ἀναλόγιο τοῦ Πολιούχου Ἁγίου Δημητρίου, ὁ Χρύσανθος ὑπηρέτησε εὐόρκως καὶ λάμπρυνε μὲ τὴν ἀρχοντικὴ παρουσία του τὸ ἀναλόγιο.

Re: ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΧΡΥΣΑΝΘΟ ΘΕΟΔΟΣΟΠΟΥΛΟ

ΔημοσίευσηΔημοσιεύτηκε: Πέμ 13 Μάιος 2010, 12:56:05
από Dionysios
Μὲ τὸ διορισμό του ὅμως ὁ Δάσκαλος συνειδητοποιεῖ ὅτι δὲν ἀνήκει μόνο στὸ Ναὸ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου. Ἀνήκει σὲ ὅλη τὴ Θεσ/νίκη, σὲ ὅλη τὴν Ἑλλάδα. Πρώτη φροντίδα τοῦ Χρύσανθου ἡ δημιουργία μεγάλης Βυζαντινῆς χορωδίας. Μιᾶς χορωδίας ποὺ ἔφτασε νὰ ἔχει 30 καὶ 35 χορῳδούς, καθοδηγούμενη μὲ πολλὴ μαεστρία καὶ μεράκι ἀπὸ τὸν Χρύσανθο. Μιὰ χορωδία, τὴν ὁποία κατὰ καιροὺς εἶχαν τὴν εὐκαιρία νὰ ἀπολαύσουν καὶ νὰ θαυμάσουν οἱ κορυφὲς τῆς Ὀρθοδοξίας, Μητροπολῖτες τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας, Ἀρχιεπίσκοποι καὶ ἡγέτες Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, ὁ Πατριάρχης Ἀθηναγόρας, καθὼς καὶ πολιτικὲς προσωπικότητες τῆς νεώτερης ἱστορίας τῆς Πατρίδας μας.

Παράλληλα μὲ τὸ ἔργο του στὸν Ἅγιο Δημήτριο, τὴν ἴδια χρονιά, 1950, μαζὶ μὲ τοὺς Ἀβραὰμ Εὐθυμιάδη, Χαρίλαο Ταλιαδῶρο καὶ Ἀθανάσιο Καραμάνη, ἱδρύει τὸ Φροντιστήριο «ὁ Ἅγιος Δημήτριος», τὸ ὁποῖο τὸ 1970 θὰ ὀνομαστεῖ Σχολὴ Βυζαντινῆς Μουσικῆς, ἡ ὁποία ἀναγνωρίζεται ἐπίσημα ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, καὶ ὁ Χρύσανθος ἀναλαμβάνει τὴ Διεύθυνσή της μέχρι τὸ θάνατό του.

Ἡ μεγάλη προσφορὰ τοῦ Χρύσανθου ἀρχίζει νὰ φαίνεται καὶ στὸ Σωματεῖο Ἱεροψαλτῶν Θεσ/νίκης «Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός», τὴ χορωδία τοῦ ὁποίου ἀναλαμβάνει ὁ Χρύσανθος μαζὶ μὲ τοὺς ἄλλους δύο μεγάλους τῆς Θεσ/νίκης Ἀθανάσιο Καραμάνη καὶ Χαρίλαο Ταλιαδῶρο. Καὶ οἱ τρεῖς διευθύνουν τὴ μεγάλη χορωδία τοῦ Σωματείου σὲ ὅλες τὶς ἐκδηλώσεις της καὶ κυρίως κάθε χρόνο στὰ «ΔΗΜΗΤΡΙΑ» ἐναλλὰξ μέχρι τὸ 1984. Εἶναι οἱ ἐκδηλώσεις στὶς ὁποῖες ὁ Χρύσανθος θὰ διδάξει τὰ μεγάλα ἀργὰ μαθήματα ὅπως τὸ «Περίζωσαι τὴν ρομφαίαν σου» «Τὸν Δεσπότην καὶ Ἀρχιερέα», Καλοφωνικοὺς εἱρμοὺς μὲ κρατήματα, «Πᾶσαν τὴν ἐλπίδα μου», «Περιστάσεις καὶ θλίψεις», «Ἔφριξε γῆ» καὶ πολλοὺς ἄλλους. Τὸ πάθος του ἦταν ἡ μεγάλη χορωδία καὶ ἔδινε ἰδιαίτερη βαρύτητα στὴν ἐπιστημονικὴ τοποθέτηση τῶν ἰσοκρατημάτων, ὅπως ὁ ἴδιος τόνισε σὲ συνέντευξή του στὸ Ραδιοφωνικὸ Ἵδρυμα Κύπρου. Στὶς 3 Ἰουνίου 1951, ὕστερα ἀπὸ πρόσκληση τοῦ Συλλόγου Φίλων Βυζαντινῆς Μουσικῆς Ἀθηνῶν, θὰ διευθύνει τὴ χορωδία τοῦ Σωματείου σὲ μία μεγαλειώδη συναυλία στὴ Νέα Ἰωνία Ἀθηνῶν μὲ παράλληλη διάλεξη γιὰ τὴ Βυζαντινὴ Μουσικὴ ἀπὸ τὸ Σωκράτη Παπαδόπουλο.

Μέσα στὸ 1970 πρωτοστατεῖ καὶ συμβάλλει τὰ μέγιστα στὴ συνένωση τῶν δύο Σωματείων Ἱεροψαλτῶν ποὺ ὑπάρχουν μέχρι τότε στὴ Θεσ/νίκη καὶ δημιουργεῖται ἔτσι ἕνα Σωματεῖο «Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός».

Τὸ ἔτος 1971 Κυριακὴ τῆς Πεντηκοστῆς καὶ Δευτέρα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος πραγματοποιεῖται τὸ ἔπος τοῦ ῾Ηρωδείου καὶ τοῦ Ἀρχαίου Ὠδείου Πατρῶν. Γιὰ πρώτη φορὰ ἡ Βυζαντινὴ Μουσικὴ θὰ ἀκουστεῖ ἀπὸ τὴν 120μελῆ χορωδία τοῦ Σωματείου ἱεροψαλτῶν Θεσ/νίκης, στὸ Ὠδεῖο Ἡρῴδου τοῦ Ἀττικοῦ καὶ στὸ Ἀρχαῖο Ὠδεῖο Πατρῶν μὲ μεγάλη ἀπήχηση. Ἕνας ἀπὸ τοὺς χοράρχες, ὁ Χρύσανθος.

Τὸν Αὔγουστο τοῦ 1975 ὕστερα ἀπὸ πρόσκληση φίλων ὁμογενῶν ὁ Χρύσανθος ἐπισκέφθηκε τὴν Κωνσταντινούπολη. Ἐκεῖ ἡ Μητέρα Ἐκκλησία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου «τιμῆσαι βουλομένη τὸν Μουσικολογιώτατον κ. Χρύσανθον Θεοδοσόπουλον, ἄνδρα κόσμιον τοῖς ἤθεσι καὶ ἱεροπρεπῆ, πολυτίμους προσφέρων ὑπηρεσίας ἐν τῇ διατηρήσει καὶ διαδόσει τῆς Πατρῴας ἡμῶν Βυζαντινῆς Ἐκκλησιαστικῆς Μουσικῆς, κατ᾿ ἰδίαν Πατριαρχικὴν φιλοτιμίαν καὶ προαίρεσιν» τοῦ ἀπένειμε τὸ ὀφφίκιον τοῦ Ἄρχοντος Πρωτοψάλτου τῆς Ἁγιωτάτης Ἀρχιεπισκοπῆς Κων/πόλεως.

Στὶς ἀρχὲς τῆς δεκαετίας τοῦ 1980 ὁ Χρύσανθος θὰ ἀσχοληθεῖ μὲ τὰ κοινὰ τῶν ἱεροψαλτῶν. Διετέλεσε Πρόεδρος τοῦ Σωματείου Ἱεροψαλτῶν Θεσ/νίκης καὶ Πρόεδρος τῆς Ὁμοσπονδίας Συλλόγων Ἱεροψαλτῶν Ἑλλάδος (1984-86).

Κύκνειο ᾆσμα στὴν ἱεροψαλτικὴ πορεία τοῦ Χρύσανθου, ἦταν τὸ ταξίδι του στὴν Κύπρο, λίγες μέρες πρὶν ἀπὸ τὸ θάνατό του, ὅπου ἔψαλε στὶς 8 Σεπτεμβρίου 1988 στὴν Ἱερὰ Μονὴ Κύκκου καὶ στὶς 11 Σεπτεμβρίου στὸν Καθεδρικὸ Ναὸ Ἁγίου Ἰωάννου Λευκωσίας.

Re: ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΧΡΥΣΑΝΘΟ ΘΕΟΔΟΣΟΠΟΥΛΟ

ΔημοσίευσηΔημοσιεύτηκε: Πέμ 13 Μάιος 2010, 12:56:38
από Dionysios
Ἔζησα κοντὰ καὶ δίπλα στὸ Δάσκαλο 20 ὁλόκληρα χρόνια καὶ γνώρισα πολὺ καλὰ τὴ μεγάλη του ταπεινότητα, τὴ σεμνότητα τοῦ χαρακτήρα του καὶ τὸ μεγαλεῖο τῆς ψυχῆς του. Γνώρισα ἕναν σεμνὸ γίγαντα τοῦ ἀναλογίου μὲ ἀκένωτο φωνητικὸ καὶ μουσικὸ θησαυροφυλάκιο, ἕναν φιλάλληλο ψάλτη, ἕναν μεγάλο ἄνθρωπο. Ἀλήθεια, δὲν γνωρίζω πολλοὺς ποὺ θὰ ἐκφραστοῦν γιὰ συναδέλφους μὲ τοῦτα τὰ λόγια: «Ἂν ὁ Παναγιωτίδης εἶχε διαφορετικὸ χαρακτῆρα, σήμερα ὅλη ἡ Ἑλλάδα θὰ ἔψελνε Θανάση Παναγιωτίδη». Καὶ ἀκόμα: «Καραμάνηδες καὶ Ταλιαδῶροι μᾶς χρειάζονται, γιὰ νὰ προχωρήσει ἡ Μουσική μας ἀκόμα πιὸ πέρα». (Φώτης Γεωργιάδης)

Πρὶν τὸν διορίσουν στὴν Ἁγία Βαρβάρα, τόσο ὁ Μητροπολίτης Γεννάδιος ὅσο καὶ ὁ βοηθὸς Ἐπίσκοπος Ἀπαμείας Σπυρίδων τοῦ πρότειναν νὰ τὸν ἐπαναφέρουν στὸν Γρηγόριο τὸν Παλαμᾶ, ὅπου στὸ μεταξὺ εἶχε διοριστεῖ ὁ Καραμάνης. Ὁ Δάσκαλος, ἂν καὶ τὸ ἐδικαιοῦτο, ἀρνήθηκε. Ἡ μεγαλωσύνη τοῦ ἀνδρός. Ὁ Χρύσανθος ἦταν πραγματικὸς Ἄρχοντας τοῦ ἀναλογίου καὶ τῆς Μουσικῆς. Εἶναι χαρακτηριστικὰ τὰ λόγια ποὺ εἰπώθηκαν μετὰ τὸ τέλος τῆς ἐξοδίου ἀκολουθίας: «Ἡ ἀρχοντιὰ ἐξέλιπε».

Ὁ Χρύσανθος, βαθὺς γνώστης τῆς Βυζαντινῆς ἀλλὰ καὶ τῆς Εὐρωπαϊκῆς Μουσικῆς, ἐπύρωνε τὶς ἀκοὲς τῶν φιλακόλουθων, γιατί ἡ φωνή του ἦταν θρεμμένη μὲ τὴ Μουσικὴ παράδοση τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ Θεία τέχνη τοῦ Δαμασκηνοῦ βρῆκε στὸ πρόσωπό του ἕναν δόκιμο ἐργάτη, ποὺ δὲν εἶχε τίποτα νὰ ζηλέψει ἀπὸ τὴν ὀρφικὴ λύρα καὶ τὴ μαγικὴ δύναμη τοῦ τραγουδιοῦ τῶν Ἀμφιόνων, ποὺ κινοῦσαν δένδρα καὶ πέτρες, γιατὶ ἡ δική του λύρα κινοῦσε ψυχές. Ἦταν μία μουσικὴ ἰδιοφυΐα, ἕνας ἐκλεκτὸς ὑμνῳδός, ἡ παναρμόνιος κινύρα, τὸ μουσικώτατον ὄργανον τῆς τέχνης τοῦ Δαμασκηνοῦ. Ἀπὸ τὸ στόμα του ἔρρεαν κρουνοὶ θείων μελωδημάτων. Ἦταν ἐραστὴς καὶ ποιητὴς τῆς Μουσικῆς. Ὁ Πλατωνικὸς λόγος «Μουσικὴν ποίει καὶ ἐργάζου» βρίσκει ἐδῶ τὴν ἐφαρμογή του. Γνώριζε πολὺ καλὰ τί σημαίνει λειτουργικὴ Ἐκκλησιαστικὴ Μουσικὴ καὶ τί σημαίνει Ἐκκλησιαστικὴ Μουσικὴ νὰ ψάλλεται στὰ SΤUDIO, στὶς αἴθουσες καὶ στὰ διάφορα σαλόνια. Γι᾿ αὐτὸ τὸ λόγο ὁ Χρύσανθος δὲν θέλησε καὶ δὲν ἠχογράφησε ποτὲ σὲ διάφορα STUDIO. Στὸ ἀναλόγιο ἔψαλλε πάντα ἤρεμος, ἀκλόνητος καὶ ἀκίνητος, χωρὶς περιττὲς κινήσεις καὶ θεατρινισμούς. Ἔψαλλε μὲ δωρικὴ λιτότητα καὶ ἰωνικὴ χάρη, ὅπως εὔστοχα γράφτηκε. Καὶ ὅλα αὐτὰ χωρὶς ἔπαρση καὶ ἐπιτήδευση, ἀλλὰ μὲ φυσικότητα.

Ὁ Ἀντώνης Ἀλυγιζάκης, ἐπίκουρος Καθηγητὴς σήμερα στὸ Πανεπιστήμιο Μακεδονίας καὶ μαθητὴς τοῦ Δάσκαλου, σημειώνει σχετικά: «Ὅπως ὅλοι οἱ μεγάλοι Δάσκαλοι, ὁ Χρύσανθος Θεοδοσόπουλος εἶχε ὁρισμένα μοναδικὰ χαρακτηριστικὰ γνωρίσματα. Πρῶτα ἄπ᾿ ὅλα, ἐκτὸς ἀπὸ τὴν εὐρύτατη μουσικὴ τοῦ Παιδεία καὶ τὴ γνωστὴ καλλιφωνία του, ἦταν ἐξαιρετικὰ ὀξύφωνος. Ἡ ἐκτέλεσή του ἦταν ὅμοια μὲ βιολί. Περνοῦσε ὅλους τους φθόγγους σταθερά, σχηματίζοντας μακρὲς περιόδους, χωρὶς νὰ ἀντιλαμβάνεται κανεὶς εὔκολα πότε ἔπαιρνε ἀναπνοή. Στοὺς ὀξεῖς φθόγγους ἡ φωνή του σύγκλινε. Γινόταν λεπτή, ὑπεργήινη. Ἀκόμη ἦταν ἀκίνητος, εὐθύς, μεγαλοπρεπής. Στοὺς μέσους φθόγγους δὲν ἀντιλαμβανόσουν ὅτι ἡ εὐθυτενὴς αὐτὴ μορφὴ ἔψαλλε, στοὺς ὀξεῖς φθόγγους ἐλαφρῶς κοκκίνιζε. Στὰ χορωδιακὰ μέλη κινοῦσε ἐλαφρῶς τοὺς βραχίονες ἢ μόνο τὶς παλάμες τῶν χεριῶν καὶ τὰ δάκτυλα. Ἔτσι μὲ μιὰ σειρὰ ἐλαφρῶν κωδικοποιημένων χειρονομιῶν γνωρίζαμε τὴν κάθε γραμμὴ ποὺ θὰ ἐκτελοῦσε. Ἀκόμη ἡ ἐκτέλεσή του ἦταν ἁπλή, ἀλλὰ διανθισμένη μὲ τὸ μεγαλεῖο τοῦ Πατριαρχικοῦ ὕφους. –Μὴ φωνάζετε, μᾶς ἔλεγε συχνά. Μὲ ὅλα αὐτὰ κατάφερνε νὰ ἑνώνει ὅλες τὶς φωνὲς μὲ τὴ δική του, ἐπιβεβαιώνοντας τὴ ρήση τοῦ Μεγάλου Βασιλείου γιὰ τὴ λειτουργικὴ Μουσικὴ “Εἰς μίαν φωνὴν τὸν λαὸν συναρμόζουσα”. Σίγουρα λοιπὸν ἡ ψαλμῳδία μὲ τὸ Χρύσανθο ἔπαιρνε τὴν πραγματικὴ καὶ αὐθεντική της διάσταση. Πράγματι ὁ Χρύσανθος ὑπέβαλλε. Καὶ ὑπέβαλλε μόνο γιὰ Προσευχή, ἐπενδύοντας τὴν ἐντυπωσιακὴ πράγματι καλλιφωνία του μὲ τὴν αἰσθητικὴ καὶ τὸ χαρακτῆρα τῆς Ὀρθόδοξης Τέχνης, τῆς τέχνης τῶν Ἀγγέλων καὶ τοῦ ἄρρητου θείου κάλλους. Ἡ ὀξυφωνία του π.χ. δὲν ἐνοχλοῦσε, ἀντίθετα σὲ χειραγωγοῦσε καὶ σὲ ξεναγοῦσε στοὺς χώρους τῆς μυστικῆς Θεολογίας. Ἔτσι ἡ ἐμμονή του νὰ ἀνεβαίνει συνεχῶς στὸ «Τριάδι» τοῦ Χερουβικοῦ ὕμνου, ἔδινε τὴν ἐντύπωση ὅτι ἤθελε νὰ εἰσχωρήσει στὸ γνόφο τοῦ Θεοῦ. Τὸ ἴδιο ἔκανε καὶ στὸ «ἀποθώμεθα» τονίζοντας μὲ αὐστηρότητα τὴ μυσταγωγία τῆς στιγμῆς».

Ἀπαράμιλλη ἦταν ἡ ἱκανότητα τοῦ Χρύσανθου στὴ μελοποίηση κειμένων μὲ ἄψογο ὀρθογραφημένο κείμενο. Θυμᾶμαι, ὅταν ἔγραφε τὸ Τριώδιο, καθόταν τὸ βράδυ ἀργὰ στὴ Σχολὴ καὶ μποροῦσε σὲ λίγο χρόνο νὰ γράψει ἀρκετὲς σελίδες, γιὰ νὰ δουλέψει τὸ Τυπογραφεῖο.

Στὰ 1960 στὴν ἐφημερίδα «Μακεδονία» καὶ στὴ στήλη «Ἡ Θεσσαλονίκη καὶ ὁ κόσμος», ὁ «Βόρειος» ἔγραφε: «Ὁ κ. Χρύσανθος Θεοδοσόπουλος προικισμένος μὲ πλουσίαν καὶ ἡγεμονικὴν φωνήν, βαθὺς γνώστης ἀμφοτέρων τῶν Μουσικῶν, …εἶναι εἰς θέσιν νὰ ἀποδίδει τὰς ποικίλας ἀποχρώσεις τῆς πατρῴας ταύτης μουσικῆς καὶ νὰ ἐμπνέει εἰς τὰς ψυχὰς τῶν ἀκροατῶν του τὸν ἐνθουσιασμόν, τὴν κατάνυξιν, καὶ τὸ δέος ἀνάλογα πρὸς τὸ ὑπὸ ἐκτέλεσιν μέλος τῆς ὑμνῳδίας».

Στὰ 1971 μετὰ τὴν ἀνεπανάληπτη ἐπιτυχία στὸ ῾Ηρώδειο καὶ στὴν Πάτρα ὁ τύπος τῆς ἐποχῆς καθὼς καὶ Ἐκκλησιαστικὰ ἔντυπα ἔγραψαν κολακευτικὰ σχόλια γιὰ τοὺς τρεῖς χοράρχες τῆς Θεσσαλονίκης. Στὴν ἔγκριτη ἐφημερίδα «Πελοπόννησος» ὁ Δικηγόρος-Μουσικολόγος Ἠλίας Μπογδανόπουλος ἔγραψε σχετικὰ γιὰ τὸν Χοράρχη Χρύσανθο: «Κατὰ τὴν διεύθυνσιν τοῦ χοροῦ διακρίνεται διὰ τὴν αὐτοπεποίθησιν, ἐκδηλουμένην μὲ τὴν ὀλύμπιον ἠρεμίαν του, ποὺ εἶναι ὄντως μία ἀρχοντικὴ ἀρετὴ διὰ τὸν καλλιτέχνην. Ἀποφεύγει τὶς ἐντυπωσιακὲς κινήσεις, διότι προτιμᾶ τὴν πλήρη πραότητος καὶ μεγαλείου ἔκφρασιν τοῦ προσώπου, ἡ ὁποία σαγηνεύει τοὺς χορῳδοὺς καὶ ἐντυπωσιάζει τὸ πλῆθος. Μόνον διὰ τοῦ βλέμματος καὶ τῶν ἐλαφρῶν ἀπερίττων χειρονομιῶν κατευθύνει τὸ χορωδιακὸν συγκρότημα εἰς πειθαρχημένην πορείαν, ὡς ἕνας ταλαντοῦχος ταξίαρχος, διατηρῶν τὸ ἀπόλυτον κατευθυντήριον πρόσταγμα τῆς συνισταμένης τῶν 120 φωνῶν. Ἔκδηλος εἶναι ἡ πρόθεσίς του νὰ προκαλέσει τὴν προσοχὴν τοῦ πλήθους ἀποκλειστικῶς εἰς τὴν ἀπόδοσιν τοῦ χοροῦ ὡς ἁρμονικοῦ συνόλου».

Καὶ ὁ μακαριστὸς σήμερα, γνωστὸς Πρωτοψάλτης τῶν Ἀθηνῶν, Γεώργιος Τσατσαρώνης θὰ γράψει γιὰ τὴ χοραρχία τοῦ Χρύσανθου: «Ἡ ὡραία ἐκτέλεση τοῦ ἀργοῦ μαθήματος “Περίζωσαι τὴν ρομφαίαν σου”, ἐνθουσίασε τοὺς μυημένους ποὺ ἐξετίμησαν ἰδιαιτέρως τὰ προσόντα τοῦ Χοράρχου, ὁ ὁποῖος μὲ μικρὲς κινήσεις κατόρθωσε νὰ μεταδώσει στὸ χορὸ τὸ ρευστὸν τῆς προσωπικῆς ἑρμηνείας του καὶ τῆς καλλιτεχνικῆς διαισθήσεώς του καὶ νὰ ἐπιτύχει πλήρη ὑπακοὴ καὶ πειθαρχία».

Δὲν θὰ ἦταν ὑπερβολὴ νὰ ποῦμε ὅτι ὁ Χρύσανθος Θεοδοσόπουλος ἦταν ὁ γνησιότερος ἐκφραστὴς καὶ συνεχιστὴς τοῦ Πατριαρχικοῦ ὕφους, ὅπως αὐτὸ διαμορφώθηκε ἀπὸ τοὺς μεγάλους Πρωτοψάλτες Ἰάκωβο Ναυπλιώτη καὶ Κωνσταντῖνο Πρίγγο.

Re: ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΧΡΥΣΑΝΘΟ ΘΕΟΔΟΣΟΠΟΥΛΟ

ΔημοσίευσηΔημοσιεύτηκε: Πέμ 13 Μάιος 2010, 12:57:14
από Dionysios
Προικισμένος ὁ Χρύσανθος μὲ ὡραία καὶ μελῳδικὴ φωνή, ἱκανὴ νὰ ἀποδώσει ὅλες τὶς λεπτὲς ἀποχρώσεις τῆς Βυζαντινῆς Μουσικῆς, ἔκανε εὔληπτο καὶ κατανοητὸ καὶ τὸ πιὸ δύσκολο μάθημα. Αὐτὴ ἀκριβῶς τὴν ἱκανότητα πέρασε ὁ Χρύσανθος μέσα στὰ βιβλία ποὺ ἐξέδωσε. Ἀπὸ τὴν προγραμματισμένη ἑπτάτομη Μουσικὴ κυψέλη πρόλαβε ὁ ἴδιος νὰ ἐκδώσει τὸ Τριώδιο καὶ τὸ Πεντηκοστάριο μὲ τυπογραφικὰ στοιχεῖα, καὶ χειρόγραφα ἀπὸ τὸ Θανάση τὸ Δημόπουλο τὴ Μεγάλη Ἑβδομάδα καὶ τὴ Θεία Λειτουργία. Τὸ 1989 μὲ προσωπική μου ἐπιμέλεια ἐκδόθηκε σὲ Ἠλεκτρονικὸ Ὑπολογιστὴ ὁ Ὄρθρος καὶ ἀργότερα μὲ ἐπιμέλεια τοῦ Φώτη Τζανίδη ἡ Θεία Λειτουργία (ἐπανέκδοση), ἐμπλουτισμένη μὲ ὅλα τὰ μαθήματα τῆς Λειτουργίας, καθὼς καὶ ὁ Ἑσπερινὸς-Ἑορτολόγιον μὲ ἐπιμέλεια τοῦ Παύλου Τοπτσίδη, μὲ πολλὰ ἀνέκδοτα μαθήματα τοῦ Χρύσανθου. Σήμερα ὅλα τὰ βιβλία τοῦ Χρύσανθου ἔχουν ἐπανεκδοθεῖ καὶ κυκλοφοροῦν σὲ ἐκκλησιαστικὰ βιβλιοπωλεῖα τῆς Θεσσαλονίκης καὶ τῶν Ἀθηνῶν καθὼς καὶ ἀπὸ τὴν ἴδια τὴν κ. Μαρίκα. Κυκλοφοροῦν ἐπίσης κασέτες μαγνητοφώνου μὲ ζωντανὲς ἠχογραφήσεις ἀπὸ τὸ ἀναλόγιο. Πρόσφατα κυκλοφόρησε ἕνα διπλὸ CD μὲ ὕμνους τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος καὶ ἑτοιμάζουμε τὴν ἔκδοση ἑνὸς DVD μὲ εἰκόνα ἀπὸ τὴ Μεγάλη Ἑβδομάδα. (Βιβλία καὶ CD ὑπάρχουν σήμερα στὴν ἔξοδο τῆς αἴθουσας).

Γιὰ τὴ μεγάλη προσφορά του στὴ Βυζαντινὴ Μουσικὴ τιμήθηκε κατὰ καιροὺς μὲ τιμητικὰ Διπλώματα καὶ μετάλλια:
– Ὀφφίκιον Ἄρχοντος Πρωτοψάλτου τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κων/πόλεως ἀπὸ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο.
– Μετάλλιο Ἀνδρέου τοῦ Πρωτοκλήτου ἀπὸ τὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Πατρῶν.
– Τιμητικὸ Δίπλωμα ἀπὸ τὸ Σύλλογο Ἑλλήνων Λογοτεχνῶν.
– Ἀργυρὸ καὶ Χρυσὸ Μετάλλιο ἀπὸ τὴν Ἀποστολικὴ Ἐκκλησία τῆς Θεσσαλονίκης.
– Τιμητικὸ Δίπλωμα ἀπὸ τὸ Σύλλογο Κωνσταντινουπολιτῶν.
– Χρυσὸ Βραβεῖο ἀπὸ τὴ Μουσικὴ Ἑταιρεία Βορείου Ἑλλάδος.
– Τιμητικὸ καὶ Ἀναμνηστικὸ Δίπλωμα ἀπὸ τὸ Δῆμο Θεσ/νίκης.
– Τιμητικὸ Δίπλωμα ἀπὸ τὸ Σωματεῖο Ἱεροψαλτῶν Νομοῦ Ἡρακλείου «ΑΝΔΡΕΑΣ Ο ΚΡΗΤΗΣ».
– Τιμητικὸ Μετάλλιο Παναγίας Γουμενίσης ἀπὸ τὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Πολυανῆς καὶ Κιλκισίου.
– Μετὰ θάνατον, ἦταν ὅμως προγραμματισμένο, τιμητικὸ μετάλλιο ἀπὸ τὸ Σύλλογο Ἱεροψαλτῶν Βεροίας καὶ Ναούσης «ΚΩΝ/ΝΟΣ ΠΡΙΓΓΟΣ».
– Καὶ τέλος Δίπλωμα καὶ μετάλλιο ἀπὸ τὸ Σωματεῖο Ἱεροψαλτῶν Θεσσαλονίκης, «ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ».

Σεβασμιώτατε,

Ἐπιλείψει γάρ με διηγούμενον ὁ χρόνος περὶ Χρυσάνθου. Σήμερα ἐμεῖς οἱ μαθητές του προσπαθοῦμε νὰ μεταφέρουμε στοὺς μεταγενέστερους τὸ ὕφος καὶ τὸ ἦθος τῆς ψαλτικῆς τέχνης καὶ Σχολῆς ποὺ δημιούργησε γιὰ 50 ὁλόκληρα χρόνια ὁ μεγάλος μας Δάσκαλος, ὁ ὁποῖος θὰ εἶναι πάντοτε μαζί μας, «ἀοράτως συνών», θὰ μᾶς παραστέκει καὶ θὰ μᾶς διευθύνει.
Θὰ μοῦ ἐπιτρέψετε νὰ τελειώσω τὴν ἀναφορά μου αὐτὴ μὲ ἕναν ὕμνο-προσόμοιο στὸ ἀπολυτίκιο τοῦ Ἁγίου Δημητρίου, ἀφιερωμένο στὸ μεγάλο μου Δάσκαλο σὲ ἔνδειξη ἀγάπης καὶ εὐγνωμοσύνης, τὸ ὁποῖο ἔγραψα μετὰ τὸ θάνατο τοῦ Δάσκαλου καὶ τοποθετήθηκε σὲ εἰδικὴ ἐπιτύμβια πλάκα στὸν τάφο του :

«Μέγαν εὕραντο οἱ μαθηταί σου,
ἄλλον Χρύσανθον ἐκ Τραπεζοῦντος,
Πρωτοψάλτα, τὰ ἔθνη διδάσκοντα·
τῆς Μουσικῆς γὰρ τὸν Μύστην τὸν μέγιστον,
Δαμασκηνοῦ τε τὴν Τέχνην λαμπρύνοντα.
Μέγα Χρύσανθε, ἀναλογίου τὸ καύχημα,
Χριστῷ τῷ Θεῷ δεόμεθα,
παράσχῃ τῇ ψυχῇ σου τὴν ἀνάπαυσιν»


Σᾶς εὐχαριστῶ.

Βέροια, 18 Ἰουνίου 2006.

Ἰωάννης Λιβιτσάνος