από Dionysios » Τρί 14 Οκτ 2008, 22:54:30
ΠΕΡΙΟΔΟΣ Β'
ΑΠΟ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΜΕΧΡΙ ΤΟΥ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΥ (323 -700 π.Χ.)
Οἱ ἀπὸ τοῦ Δ' αἰῶνος μέχρι τοῦ ἱεροῦ Δαμασκηνοῦ ὑμνογράφοι καὶ μελοποιοί.
Μεθόδιος ὁ Πατάρων ἐπίκοπος, καρατομηθεῖς ἀρχομένου τοῦ Δ' αἰῶνος. Ἐποίησε διαφόρους ὕμνους κατὰ τῶν αἱρετικῶν, προσέτι δὲ καὶ τὸν Ἰιαρθένιον ὕμνον ὡς ψαλλόμενον ὑπὸ παρθένων πρὸς τὸν Χριστὸν ὡς εἰς Θεόν, σωζόμενον ἄχρι τοῦδε.
Εὐσέβιος ὁ Παμφίλου (+ 261-340), ὁ πατὴρ τῆς Ἐκκλησιαστικῆς ἱστορίας, πρῶτος συλλέξας εἰς ἐν ὄλον ἐπιστημονικῶς τὰ χρονικὰ τῶν τριῶν πρώτων αἰώνων τοῦ Χριστιανισμοῦ, καὶ ἐκ τῶν κορυφαίων μελωδῶν τῆς Ἐκκλησίας.
Ἀθανάσιος ὁ Μέγας γεννηθεῖς ἐν Ἀλεξανδρείᾳ τῷ 296, ἐγένετο ἐπίσκοπος τῷ 326 καὶ ἀπέθανε τῷ 374. Γράφει πολλὰ καὶ χρήσιμα περὶ τῆς δυνάμεως καὶ σημασίας τῆς ψαλμωδίας ἐν τὴ βίβλω αὐτοῦ τὴ ἐπιγραφομένη «Περὶ ψαλμῶν εἰς Μαρκελλίνον». Ὁ θεῖος Ἀθανάσιος κατὰ τοὺς κριτικοὺς μετέσχε καὶ τοῦ σχηματισμοῦ τῆς λειτουργίας τῶν Προηγιασμένων.
Κύριλλος ὁ Ἱεροσολύμων, ὁ διὰ ψηφίσματος τῆς Β' Οἰκουμενικῆς Συνόδου ἀναδειχθεῖς ἐπίσκοπός της πατρίδος αὐτοῦ Ἱεροσολύμων τῷ 350. Ἐποίησε διαφόρους ὀρθοδόξους ὕμνους κατὰ τῶν Ἀρειανῶν, μὴ σωζομένους.
Ἰλάριος ὁ Πικτώνων ἐπίσκοπος (300-367), εἰργάσθη γενναίως κατὰ τῶν Ἀρειανῶν ἐν τὴ Δύσει. Θεωρεῖται ἐκ τῶν πρώτων μελωδῶν τῆς Δυτικῆς Ἐκκλησίας, διαδεξάμενος τὸν Λακτάντιον (303).
Φάβιος Μάριος Βικτωρίνος ὁ ἱερομάρτυς, Πεταβίων ἐπίσκοπος (362), γράψας δὲ καὶ λαμπροὺς ὕμνους.
Ἐπιφάνιος ὁ Κύπρου (310-403), ἐποίησεν ὕμνους ἐκκλησιαστικούς.
Ἐφραὶμ ὁ Σύρος τὸ γένος, ἐγεννήθη ἐν Μεσοποταμίᾳ ἀρχομένου τοῦ Δ΄ αἰῶνος, ἐτελεύτησε δὲ περὶ τὰ 378. Περιεβλήθη τὸ μοναχικὸν τριβώνιον καὶ ἔφθασεν εἰς τὸν βαθμὸν τοῦ διακόνου Ἐδέσσης ἕνεκα τῆς ἄκρας ταπεινοφροσύνης αὐτοῦ. Οἱ Σύροι ἀποδίδουσιν εἰς αὐτὸν ὕμνους τετρασυλλάβους, πεντασυλλάβους, ἑξασυλλάβους, ἑπτασυλλάβους, καὶ ὠδᾶς πολυαρίθμους (12,000), δι’ὧν ἀντικατέστησε τοὺς τῶν αἱρετικῶν ὕμνους. Αἳ ὦδαι αὐτοῦ εἰς τὴν Θεομήτοοα. εἰς τοὺς μάρτυρας καὶ τοὺς ἁγίους ἤσαν ἐν χρήσει ἐπὶ τῆς ἐποχῆς αὐτoὺ ἐν τὴ συριακὴ λειτουργία. Ἐδίδαξε παρθένους μοναχᾶς νὰ ψάλλωσιν ὀρθόδοξα ἄσματα ἐν τὴ Ἐκκλησία. Τὰ ποιήματα αὐτοῦ ἐχρησίμευσαν ὡς ὕλη εἰς τοὺς μεταγενεστέρους ὑμνογράφους π.χ. ἐκ τοῦ πρὸς τὴν Θεοτόκον ὕμνoυ αὐτοῦ «Τιμιωτέρα τῶν Χερουβὶμ καὶ ἀσυγκρίτως πασῶν τῶν οὐρανίων στρατιῶν», ὀρμηθεῖς ὁ μελωδὸς Κοσμᾶς ἐποίησε τὸν Εἱρμὸν καὶ τοὺς λοιποὺς στίχους τῆς Θ' ὠδῆς, οὖς ἐρραψώδησεν εἰς τὰ Διώδια ἢ Τριώδια τῆς Μεγάλης Παρασκευῆς «Τὴν Τιμιωτέραν τῶν Χερουβίμ». Τοῦ Ἐφραὶμ σώζεται ἐκτὸς τῶν πολλῶν αὐτοῦ συγγραμάτων καὶ ἡ εὐχὴ «Ἄσπιλε, ἀμόλυντε, ἄφθορε, ἄχραντε».
Βασίλειος ὁ Μέγας, ὁ τῆς ἐν Καππαδοκίᾳ Καισαρείας ἐπίσκοπος, ἐγεννήθη τῷ 329, ἐξεδήμησε δὲ πρὸς Κύριον τὴ 1 Ἰανουαρίου τοῦ 379. Ἐσπούδασεν ἐν Ἀθήναις διδαχθεῖς πάσαν τὴν θύραθεν καὶ ἔσω σοφίαν καὶ αὐτὴν τὴν Μουσικήν, σχῶν συμμαθητᾶς Γρηγόριον τὸν Ναζιανζηνὸν καὶ τὸν ὕστερον αὐτοκράτορα γενόμενον Ἰουλιανὸν τὸν ΙΙαραβάτην. Πρεσβύτερος ὢν ἐποίησε χάριν τοῦ λαοῦ, βαρυνομένου ἐκ τῶν μακρῶν καὶ ἐκτενῶν προσευχῶν τῆς ἀρχαίας λειτουργίας, ἴδιον τύπον λειτουργίας συντομωτέρας. Εἰς τὴν ἱερὰν μουσικὴν ἐνησχολεῖτο μετὰ τοῦ οὐρανοφάντορος Βασιλείου ἡ μήτηρ αὐτοῦ Ἐμμέλεια, ἡ ἀδελφὴ Μακρίνη καὶ ὁ νεώτερος ἀδελφὸς αὐτοῦ καὶ ὑμνογράφος δοκιμώτατος Γρηγόριος ὁ Νύσσης τῆς Καππαδοκίας ἐπίσκοπος.
Γρηγόριος Ναζιανζηνὸς ὁ καὶ Θεολόγος ἐπωνυμούμενος, ψηφισθεῖς ἐπὶ τῆς Β' Οἰκουμενικῆς Συνόδου ἐπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως. Ἐν Ἀθήναις ἐνησχολήθη εἰς τὴν σπουδὴν πάσης μαθήσεως καὶ δὴ καὶ τῆς Μουσικῆς. Ἐπολέμησε κατὰ τῶν Ἀρειανῶν, καὶ ἐμελούργησε πολλοὺς κατὰ τῶν αἱρετικῶν ὕμνους καὶ ἰδὶα κατὰ τοῦ Ἀπολλιναρίου. Οἱ λόγοι τοῦ Γρηγορίου ἐχρησίμευσαν ὡς πηγὴ εἰς τὴν μετὰ ταῦτα ὑμνογραφίαν. Ἀπέθανε τῷ 391 μ.Χ..
Ἀμφιλόχιος Ἰκονίου ἐπίσκοπος, ὁ ἀνδρείως ἀγωνισθεῖς κατὰ τοῦ Ἀρείου καὶ ὕμνους ἐπὶ τούτω συντάξας. Ἀπέθανε τῷ 391 μ.Χ..
Δίδυμος Ἀλεξανδρεύς, ἔξοχος μελωδὸς τῆς Ἐκκλησίας, ἀκμάσας περὶ τὰ τέλη τοῦ Δ' αἰῶνος.
Ἀμβρόσιος Μεδιολάνων ἐπίσκοπος, ἐγεννήθη εἰς Γαλλίαν τῷ 340, ἀπεδήμησε δὲ τῷ 397. Διέταξε νὰ ψάλλωνται εἰς τὴν ἐπισκοπὴν αὐτοῦ ψαλμοὶ καὶ ὕμνοι κατὰ τὸ ἔθος τῶν Ἐκκλησιῶν τῆς Ἀνατολῆς ἐξ ὑπαμοιβῆς. Ἔγραψε περὶ Μουσικῆς, ἐποίησε 12 ὕμνους ἐκκλησιαστιχούς, καὶ διερρύθμισε διὰ νέου Τυπικοῦ τὴν λειτουργίαν τῆς Δύσεως κατὰ τὸν τύπον τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἀνατολῆς. Ἐγκρατὴς ὢν τοῦ μουσικοῦ τονισμοῦ τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς μουσικῆς, ἐποιήσατο χρῆσιν τῆς μονοσυλλάβου Παοαλλαγῆς τέ, τά, τή, τῷ, καὶ ἐφεῦρε τὴν μονοσύλλαβον Παοαλλαγὴν διὰ τὴν Διαπασών, Νέ, οὔ, τῶς, οὔν, ἅ, νά, βαί, νέ, οὔ, τῷ καί, κά, τά, βαί, νέ. Ἐμορφωσε τὸ λεγόμενον ἀμβροσιανὸν ἄσμα Santus Ambrosianus, οὐ ὁ διακριτικὸς χαρακτὴρ ἣν ἐν γένει ὁ ρυθμός. Ὑπάρχουσιν οἱ παραδεχόμενοι ὅτι ὁ Ἀμβρόσιος πρὸς ἀποφυγὴν τῶν ἐθνικῶν ὀνομασιῶν ἀντεισήγαγεν εἰς τοὺς τέσσαρας ἑλληνικοὺς πρωτοτύπους κυρίους ἤχους, τὸν Δώριον, Λύδιον, Φρύγιον καὶ Μιξολύδιον, ἑτέρας ὀνομασίας Πρῶτος ἦχος, Δεύτερος, Τρίτος, Τέταρτος, τῶν δὲ λοιπῶν τεσσάρων παραγώγων τὰ ὀνόματα, ἅπερ διακρίνονται διὰ τῆς ὑπὸ προθέσεως, Ὑποδώριος, Ὑπολύδιος, Ὑποφρύγιος καὶ Ὑπομιξολύδιος ἀντικατεστάθησαν βραδύτεοον παρὰ Γρηγορίου τοῦ Διαλόγου διὰ τῆς λέξεως Πλάγιος• οἶον Πλάγιος Ἀ', Πλάγιος Β', Πλάγιος Γ΄ ἢ Βαρύς, Πλάγιος Δ'. Ἐπειδὴ δὲ τίνες παραδέχονται οὐ μόνον τὴν ταυτότητα τῶν ἤχων τῶν ἀρχαίων πρὸς τοὺς ἡμετέρους, ἀλλ’ὠρισμένως θεωρούσιν αὐτοὺς ἀντιστοιχοῦντας τὸν μὲν Δώριον πρὸς τὸν Πρώτον, τὸν Λύδιον πρὸς τὸν Δεύτεοον, τὸν Φρύγιον πρὸς τὸν Τρίτον, τὸν Μιξολύδιον πρὸς τὸν Τέταρτον, σημειοῦμεν ἐνταύθα ὅτι τὴν ἀντιστοίχησιν ταύτην δὲν πρέπει νὰ παραδεχώμεθα καὶ ὡς πρὸς τὴν ταυτότητα τοῦ μέλους. Ἐκ τῆς μεθόδου τοῦ Ἀμβροσίου ἔλαβον oι Εὐρωπαῖοι τὸ σύστημα τῆς μουσικῆς αὐτῶν.
Διόδωρος Ἀντιοχεύς, ἤκμασε τῷ 378. Ἀριθμεῖται εἰς τὴν τάξιν τῶν μελωδῶν τῆς Ἐκκλησίας. Ἱερώνυμος (340-420), ὁ πολυμαθέστατος τῶν ἐκκλησιαστικῶν πατέρων τῆς Δύσεως. Ἐν Ρώμῃ ἐδίδαξε τὴν ψαλμωδίαν εἰς ὅμιλον εὐσεβῶν, ἐν οἲς ὑπῆρχον καὶ γυναῖκες ἔγγαμοι, χῆραι καὶ παρθένοι.
Ρουφίνος (345-410), πρεσβύτερός της Ἀκυληίας, Ἰταλὸς τὸ γένος, 27 ἔτη διετέλεσε μετὰ τῆς ὁσίας Μελάνης τῆς Ρωμαίας προϊστάμενος κοινοβίου πεντήκοντα παρθένων μοναζουσῶν, μεθ’ὧν ἐνησκεῖτο εἰς τᾶς ἱερᾶς μελέτας καὶ τὴν Μουσικήν.
Αὐγουστίνος Ἰππωνος ἐπίσκοπος (353-430), ὁ μέγιστος τῶν πατέρων τῆς Δυτικῆς Ἐκκλησίας, διακριθεῖς καὶ ὡς ἔξοχος μελωδός.
Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος (345-407), ὁ τῷ 377 ἀνελθῶν εἰς τὸν ἀρχιεπισκοπικὸν θρόνον Κωνσταντινουπόλεως. Ὡς μουσικὸς καὶ ὑμνογράφος ἀντέταξε κατὰ τῶν Ἀρειανῶν ὕμνους καὶ ὠδᾶς εὐσεβεῖς καὶ εἶδος Τροπαρίων. Εἰς τὸν Χρυσόστομον ἀποδίδεται ἡ αὔξησις καὶ ἐπέκτασις τῶν Ἀναστασίμων Ἀντιφώνων Ἀναβαθμῶν. Ἐκτὸς δὲ τῆς συστάσεως τῶν λιτανειῶν καθιέρωσε καὶ παννυχίδας, δι’ἃς συνέταξε σύντομα τινὰ ἄσματα πρὸς τιμὴν τῆς ἁγίας Τριάδος, μὴ σωζόμενα. Ἀναφέρει δὲ εἰς τᾶς Ὁμιλίας αὐτοῦ ἑωθινοὺς καὶ ἑσπερινοὺς ὕμνους, πρὸς δὲ καὶ πνευματικούς, ψαλλομένους κατὰ τὸ ἅγιον Πάσχα.
Παλλάδιος, γεννηθεῖς ἐν Γαλλίᾳ τῷ 368, ἐποίησεν ὕμνους ἐκκλησιαστικούς.
Συνέσιος ὁ Κυρηναῖος καὶ ἐπίσκοπος Κυρήνης τῆς Αἰγύπτου, ἐγεννήθη περὶ τὰ τέλη τοῦ Δ΄ αἰῶνος. Ἐποίησε τοὺς σωζομένους δέκα λυρικοὺς ἐκκλησιαστικοὺς ὕμνους, ἐξ ὢν διακρίνεται ὁ εἰς Χριστόν, ὅστις ἐψάλλετο ἄλλοτε ἐν πολλαὶς τῆς Ἀνατολῆς Ἐκκλησίαις, καὶ ἐν τῷ ὁποίῳ ἡ αὐστηρότης τοῦ δόγματος διατηρεῖται πλήρης ὑπὸ τὴν ἔξαρσιν τῶν ποιητικῶν εἰκόνων.
Ἰσίδωρος ὁ Πηλουσιώτης, μαθητὴς τοῦ Χρυσοστόμου, διακριθεῖς ὡς μελωδός. Κύριλλος ὁ Ἀλεξανδρείας, εἰς ὂν ἀποδίδονται τὸ Τριαδικὸν ὑμνολόγιον «O μονογενὴς Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Θεοῦ», τὸ ἐγκώμιον τῆς Θεοτόκου «Ἄξιον ἐστιν ὡς ἀληθῶς», τὸ χαριστήριον Ἀπολυτήριο «Θεοτόκε παρθένε» καὶ ἄλλα ἄσματα. Αὐτὸς ἐποίησε καὶ τὸν ἰδιαίτερον τύπον τῶν Ὠρῶν τῆς Μεγάλης Παρασκευῆς, ὃν ἀνεθεώρησεν ὁ Ἱεροσολύμων Σωφρόνιος. Νεῖλος (450), μαθητὴς τοῦ Χρυσοστόμου• ἐποίησε διαφόρους ἐκκλησιαστικοὺς ὕμνους.
Θεοδώρητος ὁ Κύρου ἐπίσκοπος (387- 458), μαθητὴς τοῦ Χρυσοστόμου, συνέγραψε ἐκκλησιαστικὴν ἱστορίαν, φημίζεται δὲ ἰδίως διὰ τὰ ἐπιγράμματα αὐτοῦ, ἅπερ ἀφιεροι εἰς τοὺς ἁγίους καὶ ἐπέχουσι τόπον Τροπαρίων.
Πρόκλος ἀρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, μαθητὴς καὶ διάδοχος τοῦ Χρυσοστόμου εἰς τὸν θρόνον (435). Εἰς αὐτὸν ἀποδίδουσι τὸν Τρισάγιον ὕμνον καὶ ἄλλους ὕμνους.
Ἄνθιμος καὶ Τιμοκλὴς (460), ἐκ τῶν ἀρχαιοτάτων ποιητῶν τῶν Τροπαρίων.
Ἀνατόλιος πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως (449), ἐποίησε καὶ ἐμέλισε πολλὰ στιχηρὰ εἰς διαφόρους ἐορτᾶς. Ὁ Ἀλλάτιος καὶ ἄλλοι εἰς αὐτὸν ἀποδίδουσι τὰ ἐν τὴ Ὀκτωήχω Ἀναστάσιμα στιχηρά, τὰ καλούμενα «Ἀνατολικά», ὧν ποιητὴν Βαρθολομαῖος ὁ Κουτλουμουσιανὸς οὐκ ἀτόπως θεωρεῖ Ἀνατόλιον τὸν Στουδίτην.
Ἀνδρέας ὁ Πύρρος, ἤκμασε περὶ τὰ μέσα τοῦ Ἐ' αἰῶνος. Ἐποίησε τὰ αὐτόμελα ἑσπέρια στιχηρὰ προσόμοια εἰς τὴν ἑορτὴν τῶν Ἀποστόλων Πέτρου καὶ Παύλου (29 Ιoυνιoυ) πρὸς ἦχον Β' «Ποίοις εὐφημιῶν στέμμασιν» καὶ ἄλλα.
Γεώργιος ὁ Χοιροβοσκὸς καλούμενος ὑπὸ τῶν ἐχθρῶν αὐτοῦ, ἤκμασε κατὰ τὸν Ἐ' αἰώνα, ἣν δὲ ἄριστος γραμματικὸς καὶ μουσικός.
Κύρος Σμύρνης ἐπίσκοπος, ἀνθήσας κατὰ τὸν Ἐ' αἰώνα καὶ ποιήσας τὰ στιχηρὰ μετὰ τῶν εὐχῶν καὶ ἅπασαν τὴν ἀκολουθίαν τοῦ ἁγιασμοῦ τῶν Θεοφανείων.
Αὐξέντιος, ὁ ἀββᾶς τῆς Βιθυνίας, ἤκμασε κατὰ τὸν Ἐ' αἰώνα. Τὴ προσκλήσει τοῦ αὐτοκράτορος Μαρκιανoὺ παρέστη κατὰ τὴν Δ' Οἰκουμενικὴν Σύνοδον, ὄτε καὶ συνέστησε πάσι τοὶς παρ’αὐτῶ νὰ ἐνασχολῶνται εἰς τὴν Μουσικὴν καὶ εἰς πνευματικὰ ἄσματα. Ἐποίησε διαφόρους ὕμνους καὶ Τροπάρια.
Συμεὼν Θαυμαστορείτης ὁ καὶ Στυλίτης ἐπωνυμούμενος (527-595), συνέταξεν εὐχᾶς, λόγους διαφόρους καὶ πολλὰ στιχηρὰ προσόμοια καὶ ἰδιόμελα.
Σωφρόνιος Ἱεροσολύμων πατριάρχης, ἔζη κατὰ τὸν Ζ' αἰώνα, ἐγεννήθη δὲ ἐν Δαμασκῷ τῆς Συρίας. Ὡς ἄριστος μουσικὸς καὶ ὑμνογράφος ἐποίησε διάφορα Τροπάρια, τὰ στιχηρὰ ἰδιόμελα τῶν μεγάλων Ὡρῶν τῶν Δεσποτικῶν ἑορτῶν Χριστουγέννων καὶ Θεοφανείων, τῆς Μεγάλης Παρασκευῆς καὶ τοῦ Μεγάλου Ἁγιασμοῦ «Φωνὴ Κυρίου». Θεωρεῖται ὁ πρῶτος ποιητὴς τῶν Τριωδίων καὶ Τετραωδίων, ὧν ὁ ἀριθμὸς ἣν πολυάριθμος. Βαθμιαίως ἡ χρῆσις αὐτῶν παρελείφθη καὶ ἰδὶα ἀφ’ἧς ἐποχῆς ἡ μονὴ τοῦ Στουδίου ἐθέσπισεν ἴνα χρῆσις γίνηται τῶν ὑπὸ τῶν Στουδιτῶν Πατέρων συντασσομένων τοιούτων. Ὁ Σωφρόνιος μοναχὸς ὢν ἀνεθεώρησε τὸ Τυπικὸν τοῦ ἁγίου Σάββα, συνεπλήρωσε τὸν Ἐπιλύχνιον ὕμνον, καὶ κατέστησεν αὐτὸν κρείττονα κατὰ τὲ μέλος καὶ τὸν ρυθμόν. Ἐπ’ ὀνόματι τοῦ Σωφρονίου σώζεται μουσικὸν ἀργὸν Στιχηράριον, ἑρμηνευθὲν εἰς τὴν νέαν γραφικὴν μέθοδον ἐκ τῆς ἀρχαίας ὑπὸ Γρηγορίου τοῦ Πρωτοψάλτου.
Γεώργιος Συρακουσῶν ἐπίσκοπος, ὁ ἐν τῷ Μηναίῳ Σικελιώτης καλούμενος, ὑπὸ δὲ Λέοντος τοῦ Ἀλλατίου Σικελός. Ἤκμασε περὶ τὰ μέσα τοῦ Ζ' αἰῶνος. Ἐποίησεν ἀνακρεοντείους τινὰς στίχους, ὡς καὶ πολλὰ στιχηρά, ἐν οἲς τὸ «Εὐφραίνου ἐν Κυρίῳ πόλις Θεσσαλονίκη» εἰς τὸν μεγαλομάρτυρα Δημήτριον.
Γεώργιος Πισίδης, ἔζησε κατὰ τᾶς πρώτας δεκαετηρίδας τοῦ Ζ' αἰῶνος, διετέλεσε χαρτοφύλαξ, σκευοφύλαξ καὶ ρεφερενδάριος τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας, ἤτοι τῆς Ἁγίας Σοφίας, ἀπήλαυε δὲ τῆς εὐνοίας Ἡρακλείου του αὐτοκράτορος καὶ Σεργίου τοῦ Πατριάρχου. Ἔξοχος ποιητὴς καὶ ἀσματογράφος, ποιήσας διάφορα ποιήματα εἰς ἰαμβικοὺς στίχους, στιχηρά, διαφόρους ἀσματικοὺς κανόνας καὶ τὸν Ἀκάθιστον ὕμνον τῆς Θεοτόκου, συγκείμενον ἐξ 24 Οἴκων, ἀκολουθούντων κατὰ τάξιν τὰ 24 γράμματα τοῦ Ἀλφαβήτου.
Θεόδωρος Συκεώτης, συνεχρόνησε τῷ Πισίδῃ• ἐποίησε διάφορα στιχηρά.
Μάξιμος Ὁμολογητὴς (580-662), ὑπῆρξεν ἰδιαίτερος γραμματεὺς τοῦ αὐτοκράτορος Ἡρακλείου, εἴτα δὲ ἐμόνασεν εἰς τὴν ἐν Χρυσοπόλει μονήν, ἧς καὶ ἡγούμενος ἀνεδείχθη. Ἔγραψε πολλὰ καὶ διάφορα, διάσημος ἐπὶ παιδεία καὶ ἀσματογραφία.
Γερμανὸς Ὁμολογητής, πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, γεννηθεῖς ἐν Κῶν/πόλει μεσοῦντος τοῦ Ζ' αἰῶνος καὶ τελευτήσας τῷ 740. Ὑπῆρξεν ἐκ τῶν διασήμων ἀσματογράφων, ποιήσας καὶ μελωδήσας πολλὰ στιχηρὰ εἰς μνήμας ἁγίων καὶ ἄλλας Δεσποτικᾶς καὶ Θεομητορικᾶς ἐορτᾶς καὶ ἀσματικοὺς Κανόνας.
Λέων Βύζας ἢ Βυζάντιος ὁ καὶ Σχολαστικός, ἐκ τῶν ἐπισήμων ὕμνογραφων καὶ ἀσματογράφων τῆς Ἐκκλησίας, ἀνθήσας κατὰ τᾶς ἀρχὰς τῆς Ζ' ἑκατονταετηρίδος• ἐποίησε πολλὰ στιχηρὰ καὶ ἄλλα Τροπάρια.
Κοσμᾶς Ξένος ἢ Ἱκέτης, ἐκ τῶν ἐν Καλαβρίᾳ τῆς Ἰταλίας Ἑλλήνων καταγόμενος. Καὶ Ξένος μὲν καλεῖται διότι μετὰ τῶν ἄλλων Χριστιανῶν αἰχμαλωτισθεῖς ἐκ τῆς ὑπὸ τῶν Σαρακηνῶν κυριευθείσης Ἰταλίας μετηνέχθη καὶ αὐτὸς εἰς τὴν τῶν κρατούντων πρωτεύουσαν πόλιν Δαμασκόν. Ἐξηγόρασε δ’αὐτὸν ἐκ τῶν φυλακῶν ἕνεκα τῆς πολυμαθείας αὐτοῦ ὁ εὐσεβὴς Σέργιος, πατὴρ Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ, τὰ μάλιστα ἰσχύων παρὰ τοὶς Καλίφαις, καὶ διετήρει ἐν τῷ μεγάρῳ αὐτοῦ. Ἐπειδὴ δὲ εἰς ἀντιμισθίαν τῆς ἀπελευθερώσεως τῆς ζωῆς αὐτοῦ ἱκέτευε νυχθημερὸν τὸν Ὕψιστον ὑπὲρ τοῦ εὐεργέτου αὐτοῦ Σεργίου, ἐκλήθη καὶ Ἱκέτης. Ὁ Κοσμᾶς λέγεται καὶ Ἀσύγκριτος, ὡς μὴ ὑνάμενος νὰ συγκριθῆ κατὰ τὴν παιδείαν καὶ ἀρετὴν μετὰ τῶν συγχρονησάντων αὐτῶ. Ὁ Κοσμᾶς ἐδίδαξε τὰ ἱερὰ γράμματα καὶ τᾶς λοιπᾶς ἐπιστημονικᾶς γνώσεις τῆς ἑλληνικῆς παιδείας καὶ τὴν ἱερὰν Μουσικὴν εἰς τὸν γνήσιoν υἱὸν τοῦ Σεργίου Ἰωάννην τὸν Δαμασκηνόν, καὶ τὸν θετὸν υἱόν, Κοσμᾶν τὸν Ἁγιοπολίτην ἢ Ἱεροσολυμίτην καὶ Μελωδὸν ἐπωνυμούμενον. Κατέλυσε τὸν βίον τῷ 740 μ.Χ.
Ρωμανὸς ὁ μελωδός, ὁ κορυφαῖος τῶν ὑμνογράφων τῆς Ἐκκλησίας ἠμῶν, ποιητὴς τῶν Κοντακίων καὶ διάκονος τῆς ἐν Βηρυττῷ Ἐκκλησίας, ἐγεννήθη εἰς τὴν Ἔμεσσαν πόλιν τῆς Συρίας. Ἤκμασε κατὰ τὸν στ΄ αἰώνα, ὅστις εἶναι οὕτως εἰπείν, ὁ χρυσοὺς αἰὼν τῆς ἐκκλησιαστικῆς ὑμνογραφίας. Ἡ γονιμότης τοῦ Ρωμανοῦ ὑπῆρξεν ἀνεξάντλητος, διότι ἐξύμνησεν ἁπάσας σχεδὸν τᾶς ἐορτᾶς τοῦ ἔτους καὶ πλείστους τῶν ἁγίων. Θαυμάζεται ἰδὶα παρ’αὐτῶ τὸ πῦρ τοῦ ἐνθουσιασμοῦ, τὸ βάθος τοῦ συναισθήματος καὶ ἡ μεγαλοπρέπεια τῆς γλώσσης. Ὁ Ρωμανὸς εἶναι μέχρι σήμερον τὸ ἀντικείμενον τῆς μελέτης καὶ ἐρεύνης πολλῶν σοφῶν της Ἑσπερίας, Ἰταλῶν, Γάλλων, Ἄγγλων καὶ ἰδὶα Γερμανῶν. Εἰς τούτων ἀποκαλεῖ αὐτὸν «νέον Πίνδαρον», ἕτερος δὲ «τὸν μέγιστον ἐκκλησιαστικὸν ποιητὴν τοῦ κόσμου». Ἐκ τῆς Συρίας ἦλθεν εἰς τὴν ἐν Κῶν/πόλει μονὴν τῆς Θεοτόκου τοῦ Κύρον, ἔνθα σχολάζων ἔτυχε κατὰ τὴν νύκτα τῆς τῶν Χριστουγέννων ἑορτῆς νὰ ὑπνώση ἐν τὴ στ' ὠδὴ πλησίον εἰς τὸν ἄμβωνα. Κατ' ὄναρ δὲ ἡ Θεοτόκος ἐπέδωκεν αὐτῶ εἱλιγμένον χαρτίον («κόντος» καὶ «κοντάκιον»), ὅπερ φαγῶν αὐτὸς εὐθὺς ἠξιώθη τοῦ ποθουμένου χαρίσματος, ἤτοι ἐγένετο μουσικὸς καὶ καλλίφωνος, πρότερον ὢν ἄμουσος παντελῶς καὶ ἀηδὴς κατὰ τὴν φωνήν, καὶ ἀμέσως ποιήσας καὶ μελωδήσας ἔψαλεν ἀπ’ ἄμβωνος, θαυμαζόντων πάντων τῶν εὐσεβῶν ἀκροατῶν, τὸ «Ἡ παρθένος σήμερον», ὅπερ «κοντάκιον» ὠνόμασεν ὁ θεῖος Ρωμανός. Πρῶτος ἐποίησεν ὑπὲρ τὰ χίλια Κοντάκια, ἐν οἲς διακρίνονται καὶ τὰ ἑξῆς «Ἐπεφάνη σήμερον», «Τὰ ἄνω ζητῶν», «Τὴν ἐν πρεσβείαις ἀκοίμητον Θεοτόκον», «Ὡς ἀπαρχᾶς τῆς φύσεως» καὶ ἄλλα, ἅτινα κατὰ τὸν στ' αἰώνα ἀντικατέστησαν ἐν μέρει τᾶς βιογραφίας τῶν ἁγίων, αἵτινες μέχρι τῆς ἐποχῆς τοῦ Ρωμανοῦ ἀπετέλουν οὐσιῶδες μέρος τῆς θείας λατρείας. Συνέταξεν ὕμνους εἰς τᾶς Δεσποτικᾶς, Θεομητορικᾶς καὶ τᾶς τῶν ἐπιφανῶν ἁγίων ἐορτᾶς, ὡς καὶ τὰ εἰς τὰ Προεόρτια της Χριστοῦ Γεννήσεως ψαλλόμενα αὐτόμελα προσόμοια στιχηρὰ εἰς ἦχον Πλάγιον Β' «Αἳ Ἀγγελικαὶ προπορεύεσθαι δυνάμεις». Ἔργον αὐτοῦ εἶναι καὶ ὁ ἐν τῷ Μεγάλῳ Κανόνι ψαλλόμενος συγκινητικὸς ὕμνος «Ψυχή μου, ψυχή μου, ἀνάστα τί καθεύδεις;» ὃν ἀπεμιμήθη εἴτα ἐπὶ τὸ περιφραστικώτερον Ἀνδρέας ὁ Κρήτης. Ὁ Ρωμανὸς ἐποίησε πρῶτος καὶ τοὺς Οἴκους (κατὰ μεταφορὰν ἐκ τοῦ Οἴκου, περιέχοντος τὴν περιουσίαν), ἤτoι καὶ μετὰ τὰ Κοντάκια ἀναγινωσκόμενα Τροπάρια, τὰ περιέχοντα ἐν ἐαυτοὶς ἅπασαν τὴν τοῦ ἁγίoυ καὶ τῆς ἑορτῆς ὑπόθεσιν. Ὡς πηγαὶ δὲ πρὸς σύνθεσιν τῶν Οἴκων καὶ Κοντακίων ἐχρησίμευσαν τῷ μελωδῷ αὑταὶ αἳ βιογραφίαι τῶν μαρτύρων μετ' ἄλλων ὑπομνημάτων. Ὁ ἐν Μονάχῳ διάσημος βυζαντινολόγος καθηγητὴς Κρουμβάχερ ἐξέδωκε πολλὰ ἀνέκδοτα ἄσματα τοῦ Ρωμανοῦ καὶ ἄλλων, ἐκ χειρογράφων της ἐν Πάτμῳ βιβλιοθήκης τῆς μόνης του ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου. Ὑπὸ τὸ ὄνομα «Κοντακάριον» εὔρηται ἐν τὴ βιβλιοθήκη τῆς Μόσχας ἑλληνικὴ περγαμηνὴ χειρόγραφος, περιέχουσα Κοντάκια καὶ Οἴκους δι’ὄλον τὸν ἐνιαυτόν, ἀλλ’ οὐχὶ καὶ πάντα τὰ τοῦ Ρωμανοῦ ἔργα. Ἤδη δὲν ἀναγινώσκομεν τὰ πολλά του Ρωμανοῦ Κοντάκια, διότι ταῦτα διεδέχθησαν oι Κανόνες. Ἐν χρήσει ὅμως παρέμεινεν ἰδὶα ὁ περιώνυμός του Ρωμανοῦ ὕμνος εἰς τὴν Γέννησιν τοῦ Χριστoύ, οὐ ἡ πρώτη στρoφὴ ἀπήρτισε τὸ γνωστὸν Κοντάκιον τῶν Χριστουγέννων καὶ ὅστις μέχρι τοῦ ΙΒ' αἰῶνος ἐψάλλετo κατ’ἔτος εἲν καιρῶ τῶν ἐπισήμων γευμάτων ὑπὸ τῶν ἡνωμένων χορῶν τῶν λεγομένων Ἁγιοσοφιτῶν καὶ Ἀποστολιτῶν. Ἡ Ἐκκλησία ἠμῶν γεραίρει τὴ 1 Ὀκτωβρίου τὴν μνήμην Ρωμανοὺ τοῦ Μελωδοῦ ὡς ἁγίου.
Γρηγόριος ὁ Διάλογος (590-604) πάπας Ρώμης, ἀπεβίωσεν ἐν ἡλικίᾳ 72 ἐτῶν. Οὗτος καλλωπίσας καὶ διαρρυθμίσας τὴν ἀπὸ τῶν ἀποστολικῶν χρόνων ὑπάρχουσαν θείαν λειτουργίαν τῶν ΙΙροηγιασμένων, εἰσήγαγε ταύτην εἰς τὲ τὴν Δύσιν καὶ τὴν Ἀνατολήν. Ἣν γνώστης τοῦ μουσικοῦ συστήματος τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων. Ἐπειδή, δὲ τὸ Ἀμβροσιανὸν ἄσμα ἐκινδύνευε νὰ διαφθαρῆ, ὁ ἱερὸς Γρηγόριος ἀνεμόρφωσεν αὐτὸ ὡς Santus Romanus καὶ παρέσχεν αὐτῶ μεγαλοπρέπειαν τινά, ἧς ἐστερεῖτο τὸ τοῦ Ἀμβροσίου. Εἰσήγαγεν εἰς τὸ μουσικὸν σύστημα καὶ τοὺς τέσσαρας πλαγίους ἤχους ἴνα πλατύνη τὴν ἀσματικὴν ὑμνολογίαν τῆς ἐκκλησιαστικῆς ψαλμωδίας. Συνέταξε συλλογὴν τῶν παραδεδεγμένων μελωδιῶν, περιέχουσαν ἅπαντα τὰ λειτουργικὰ ἄσματα καὶ κληθεῖσαν Ἀντιφωνάριον. Οὕτως ἐμορφώθη τὸ Ἀντιφωνάριον τῶν Ρωμαίων, ὅπερ χρησιμεύει ὡς βάσις διὰ τὴν μουσικὴν τῆς καθολικῆς Ἐκκλησίας. Εἰς τὸν ἱερὸν Γρηγόριον ἀποδίδουσι τὴν ἐν τὴ ἡμετέρα μουσικὴ εἰσαγωγὴν τοῦ Στιχηραρικοῦ εἴδους, ὅπερ ἐκάλλυνε κατόπιν ὁ Ἱεροσολύμων Σωφρόνιος.
Ἀνδρέας Κρήτης ἐπίσκοπος ὁ καὶ Ἱεροσολυμίτης ὡς χρηματίσας ἁγιοταφίτης μοναχὸς καὶ γραμματεὺς Θεοδώρου τοῦ πατριάρχου Ἱεροσολύμων, ἐκ τῶν ἐξόχων τῆς Ἐκκλησίας ὑμνογράφων καὶ ἀσματογράφων. Νέα ἐποχὴ ἄρχεται ἐν τὴ ἐκκλησιαστικὴ ὑμνογραφία δι’Ἀνδρέου τοῦ Κρήτης, ὅστις ἤκμασε λήγοντος τοῦ Ζ΄ αἰῶνος. Πρὶν ἢ διορισθῆ ἐπίσκοπος Κρήτης ὑπηρέτησεν ὡς διάκονος ἐν τὴ Μεγάλη Ἐκκλησία. Παρέστη κατ’ἐντολὴν τοῦ Πατριάρχου Ἱεροσολύμων εἰς τὴν ἐν Κωνσταντινουπόλει τὸ β΄ συγκροτηθεῖσαν στ΄ Οἰκουμενικὴν Σύνοδον. Πλὴν τῶν ἱερῶν αὐτοῦ συγγραμμάτων, ἐμουσούργησε τοὺς Αἴνους τῆς Χριστοῦ Γεννήσεως καὶ ἄλλα Δοξαστικά, κανόνας ἀσματικοὺς εἰς διαφόρους δεσποτικᾶς καὶ θεομητορικᾶς ἐορτᾶς καὶ μνήμας ἁγίων, ἐμπεριεχομένους ἐν τῷ Τριωδίῳ, Πεντηκοσταρίω, καὶ ἐν τοὶς 12 Μηνιαίοις τοῦ ἐνιαυτοῦ. Αὐτὸς ὑπῆρξεν ὁ πρῶτος εἰσηγητὴς τῶν λεγομένων Κανόνων ἐν τὴ Ἐκκλησία. Ἀριθμεῖται ὁ πρῶτος ἐν τοὶς Θεοτοκαριογράφοις τῆς Ἐκκλησίας, ποιήσας εἰς ὀκτὼ ἤχους κανόνας παρακλητικοὺς εἰς τὴν Θεοτόκον. Κατὰ τὴν ἐν Κωνσταντινουπόλει διαμονὴν αὐτοῦ ἐποίησε καὶ τὸ κράτιστον τῶν ἔργων αὐτοῦ, τὸν ἐννεαώδιον Μέγαν Κανόνα «Βοηθὸς καὶ σκεπαστῆς», ὅστις συγκείμενος ἐκ 280 Τροπαρίων ψάλλεται τὴ ἑσπέρα τῆς Τετάρτης τῆς Ἐ' ἑβδομάδος τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, καὶ ἐν τῷ ὁποίῳ ἐξιστορεῖ τὴν Παλαιὰν καὶ Νέαν Διαθήκην, συλλέξας παραδείγματα τῆς ἀρετῆς καὶ τῆς κακίας, τῆς μὲν ἀρετῆς ἀμειβομένης, τῆς δὲ κακίας τιμωρουμένης ὑπὸ τoυ Θεοῦ, χορηγεῖ ἀρίστας συμβουλᾶς καὶ διδαχᾶς πρὸς ἀποφυγὴν τῆς ἁμαρτίας καὶ ἀπομίμησιν τῆς ἀρετῆς ἐπὶ ψυχικὴ σωτηρία. Κατὰ τὴν μαρτυρίαν δὲ τῶν βυζαντινῶν ἱστορικῶν, τὴν ἡμέραν καθ’ἣν ἐψάλλετο ὁ Μέγας Κανών, οἱ Αὐτοκράτορες τοῦ Βυζαντίου μετεκόμιζον τὴν ὑπὸ Λουκᾶ τοῦ Εὐαγγελιστοῦ ζωγραφισθείσαν εἰκόνα τῆς Ὁδηγητρίας ἐκ τοῦ ἐν Βλαχέρναις ναοῦ εἰς τὰ ἀνάκτορα, τὴν Τρίτην δὲ τῆς Διακαινησίμου ἐπανέφερον αὐτὴν λιτανεύοντες εἰς τὸν ναὸν αὐτῆς, ἔνθα ὁ Πατριάρχης ἐτέλει καὶ λειτουργίαν.