Γενικὰ θέματα πεντηκοσταρίου

[Dionysios]

Εἰς τὸ ἐρώτημα ἂν τὸ σάββατον (ἀπόδοσις) τῶν μυροφόρων στὴν λειτουργία λέγεται «Ἄξιον ἐστὶν» ἢ 9η ᾠδή.

17-05-08
Αὐτὸ τὸ ἐρώτημά σου μὲ ὁδηγεῖ στὸ συμπέρασμα ὅτι δὲν ἔχεις ἐπὶ τοῦ ἀναλογίου τὰ Δίπτυχα. διότι ἐκεῖ γιὰ σήμερα σάββατον, «ἀπόδοσις τῆς ἑορτῆς τῶν μυροφόρων», γράφει (σ. 154)·
...Εὐαγγέλιον: ἡμέρας, Σαβ. γ΄ ἑβδ. ᾿Ιωάννου (᾿Ιω. ιε΄ 17-ις΄ 2)· «῎Αξιον ἐστί»... Κοινωνικὸν «Ἀγαλλιᾶσθε, δίκαιοι»...

Ἄρα τὰ Δίπτυχα τέτοια ἀπορία δὲν ἀφήνουν. ἀπὸ μία γρήγορη ματιὰ μάλιστα διεπίστωσα ὅτι ἀπὸ ὅσα τυπικὰ κυκλοφοροῦν σήμερα ἐν ῾Ελλάδι τὸ μόνο ποὺ διευκρίνιζε αὐτὸ τὸ σημεῖο εἶναι τὰ Δίπτυχα («γιὰ νὰ εὐλογήσωμε λίγο καὶ τὰ γένια μας» κατὰ τὸ κοινῶς λεγόμενον). τὸ διευκρίνιζεν ἐπίσης καὶ τὸ ἑορτολόγιον τῆς Κύπρου.

Σὲ εὐχαριστῶ λοιπὸν γιὰ τὸ ἐρώτημά σου, διότι ὁδηγεῖ σὲ μία θετικὴ διαπίστωσι γιὰ τὸ τυπικὸν τῶν Διπτύχων.

copyright 2008 Διονύσιος Μπιλάλης ᾿Ανατολικιώτης

[Dionysios]

Εἰς τὸν ἰσχυρισμὸν ὅτι «τὸ τυπικὸν τῆς ἐκκλησίας τῆς ῾Ελλάδος» [= Δίπτυχα;] δὲν διευκρινίζει ποιό κοινωνικὸν ψάλλουμε τὰ σάββατα τῆς ἀναστασίμου περιόδου μετὰ τὸ σάββατον τοῦ Θωμᾶ.

19-05-08

1. Στὸ σάββατον τῶν μυροφόρων σαφῶς ἀναφέρουν τὰ Δίπτυχα τοῦ 2008 ὡς κοινωνικὸν τὸ «᾿Αγαλλιᾶσθε». ἄρα ἐδῶ ἡ παρατήρησί σου μᾶλλον ἀδικεῖ τὰ Δίπτυχα. ἐπιπλέον αὐτὸ διευκρινίζει καὶ γιὰ τὰ ἑπόμενα σάββατα (ἀπόδοσις τοῦ θέματος ἁπλῆς πασχαλίου κυριακῆς καὶ ὄχι ἰδιαιτέρας δεσποτικῆς ἑορτῆς) ποιό εἶναι τὸ κατάλληλον κοινωνικόν.

2. Καὶ τὸ πεντηκοστάριον μόνον στὸ σάββατον τῶν μυροφόρων σημειώνει μία ὁδηγία γιὰ τὸ κοινωνικό (γράφει «τῆς ἡμέρας» καὶ ἐννοεῖ τὸ «᾿Αγαλλιᾶσθε»). στὰ ὑπόλοιπα σάββατα δὲν τὴν ἐπαναλαμβάνει, διότι ἐννοεῖται.

3. Στὰ Δίπτυχα τοῦ 2008 ὑπάρχουν «Γενικαὶ τυπικαὶ διατάξεις» γιὰ τὶς καθ᾿ ἡμέραν ἀκολουθίες. μὲ αὐτὲς διευκολύνονται – τὸ «κατὰ δύναμιν»– οἱ ψάλλοντες στὶς καθημερινές, διότι γιὰ τὶς κυριακὲς νομίζουμε ὅτι ξέρουμε τὸ τυπικό, λόγῳ τῆς συχνῆς τελέσως τῆς ἀκολουθίας, ὑπάρχει καὶ ἡ ἀναλυτικώτερη διάταξις τοῦ τυπικοῦ. στὶς καθημερινὲς ὅμως διαπιστώνουμε ὅτι ὑπάρχουν σοβαρὰ προβλήματα λόγῳ ἀγνοίας. στὶς γενικὲς τυπικὲς διατάξεις στὸ κεφ. 3 «Αἱ καθ᾿ ἡμέραν ἀκολουθίαι τῶν προεορτίων καὶ μεθεόρτων περιόδων» καὶ στὴν σ. νf΄ σημειώνεται μέσα σὲ διευκρινιστικὴ παρένθεσι· «ἐν σαββάτῳ ᾿Αγαλιᾶσθε, δίκαιοι». μπῆκαν στὴν ἀρχὴ ἀρχὴ αὐτὲς οἱ γενικὲς τυπικὲς διατάξεις, γιὰ νὰ μὴν ἐπαναλαμβάνωνται στὶς ὑπόλοιπες ἡμέρας, διότι ἂν γράφαμε ἀναλυτικὰ τὸ τυπικὸ τῆς κάθε ἡμέρας, γιὰ ὅλο τὸ ἔτος θὰ χρειάζονταν 2000 σελίδες.

4. Τὸ «Σῶμα Χριστοῦ» δὲν εἶναι ἰδιαίτερον κοινωνικὸν τῆς ἑορτῆς τῶν μυροφόρων ἢ κάποιας ἀπὸ τὶς ἑπόμενες κυριακές, ἀλλὰ τοῦ πάσχα. ἐφόσον αὐτὰ τὰ σάββατα δὲν εἶναι ἀπόδοσις τοῦ πάσχα (ὅπου ἐκεῖ λέμε «Σῶμα Χριστοῦ» καὶ μόνον), ἀλλὰ ἀπόδοσις τῆς προλαβούσης κυριακῆς καὶ μεθέορτα τοῦ πάσχα, λέγεται κοινωνικὸν τῆς ἡμέρας. ἄλλωστε καὶ τὰ ὑπόλοιπα σάββατα ὅλου τοῦ χρόνου εἶναι ἀποδόσεις τοῦ ἤχου τῆς προλαβούσης κυριακῆς, ἀλλὰ δὲν λέμε κοινωνικὸ «Αἰνεῖτε». σημειωτέον ὅτι βάσει τοῦ πεντηκοσταρίου τὸ «Αἰνεῖτε» εἶναι τὸ κοινωνικὸν καὶ γιὰ τὶς κυριακὲς ἀπὸ τῶν μυροφόρων καὶ ἑξῆς.

5. Βεβαίως σὲ ὅλη τὴν πασχάλιο περίοδο συνηθίζεται καὶ μποροῦμε νὰ λέμε ὅλες τὶς ἡμέρες ἐκτὸς ἀπὸ τὸ κύριο κοινωνικὸ τῆς κάθε ἡμέρας καὶ τὸ «Σῶμα Χριστοῦ», ἀλλὰ αὐτὸ εἶναι ἄλλο θέμα· εἶναι κάτι τὸ ἐπιπλέον. δὲν ἀναιρεῖ τὸ κοινωνικὸν τῆς ἡμέρας. ἐδῶ διευκρινίζομε τὶς διατάξεις τοῦ τυπικοῦ.

᾿Εν τέλει δὲν νομίζω ὅτι τὰ Δίπτυχα τοῦ 2008 ἀφήνουν ἀδιευκρίνιστο τὸ θέμα αὐτό.

copyright 2008 Διονύσιος Μπιλάλης ᾿Ανατολικιώτης

[Dionysios]

– Μήπως οἱ κυριακὲς τοῦ πεντηκοσταρίου εἶχαν ἰδιαίτερα, δικά τους κοινωνικά;

– Δὲν εἶχαν ἰδιαίτερα κοινωνικὰ σὰν τὴν κυριακὴ τοῦ Θωμᾶ, ἀλλὰ τὸ «Αἰνεῖτε». ἀνάλογα μὲ τὸ θέμα σὲ κάποιες κυριακὲς ὑπάρχει καὶ δεύτερο κοινωνικὸν ὅπως στὴν παροῦσα κυριακὴ τῆς α΄ οἰκουμενικῆς συνόδου. σημειώνω δεύτερον κοινωνικὸν στὰ Δίπτυχα τοῦ 2008 καὶ γιὰ αὐτὴν καὶ γιὰ ἄλλες κυριακὲς τοῦ ἔτους. ἂν κάποιοι ἐνδιαφέρωνται γι᾿ αὐτὲς τὶς μαρτυρίες τῆς λειτουργικῆς μας παραδόσεως, ἂς κρατήσουν αὐτὲς τὶς σημειώσεις τῶν Διπτύχων 2008, διότι δὲν θὰ ξαναδημοσιευθοῦν.

(8/6/2008)

[Ιωαννίδης Δημήτριος]

Το Τυπικόν του Βιολάκη ( σελ. 41, παρ. 50 ), ορίζει σαφώς, ότι τούτον αντικαθίσταται διά του « Χριστός Ανέστη "ΜΟΝΟ " κατά την Διακαινήσιμον Εβδομάδα και την Απόδοσιν της Εορτής του Πάσχα. Από του Εσπερινού της Κυριακής του Θωμά, επανέρχεται ως επισφράγισμα των Ιερών Ακολουθιών.
Η αναγραφή του « Χριστός ανέστη », ως επισφράγισμα καθ’ όλην την περίοδον του Πεντηκοσταρίου, αποτελεί κατά την ταπεινήν γνώμην ημών, σφάλμα, το οποίον προτρέπει τους ακολουθούντας τας οδηγίας του προαναφερομένου Τυπικού, εις έτερα σφάλματα.

[MTheodorakis]

Οἱ στίχοι τῶν ἀποστίχων τῇ Τετάρτῃ (τῶν Μυροφόρων καὶ τῆς Σαμαρείτιδος) ἑσπέρας εἶναι οἱ συνήθεις «Πρὸς σὲ ἦρα τοὺς ὀφθαλμοὺς μου...» κ.λ.π. (χφφ. Μ. Λαύρας Δ-41 πεντηκοστάριο ια' αἰ. φ. 76r, Λειμῶνος 81 πεντηκοστάριο ια'-ιβ' αἰ. φφ. 69r, 151v, πεντηκοστάρια ἐκδ. 1525, 1687, 1820, Πανθέκτη ἐκδ. 1817 τ. 2 σσ. 1696, 1732), καὶ ὄχι «Εἰς πᾶσαν τὴν γῆν...» καὶ «Θαυμαστὸς ὁ Θεός...» κατὰ ὑπερβολικὴ προέκταση τῆς τάξεως τῶν Σαββάτων. Ἀκόμη καὶ σὲ ἀναστάσιμα στιχηρὰ προτίθεται ὁ στίχος τῆς ἀρχαίας λιτῆς (ἀποστίχων) «Πρὸς σὲ ἦρα τοὺς ὀφθαλμοὺς μου...», τῇ Τρίτῃ καὶ Πέμπτῃ ἑσπέρας.

[Dionysios]

᾿Απορίες Πεντηκοσταρίου

[Dionysios]

Τὸ Ψυχοσάββατον πρὸ τῆς Πεντηκοστῆς

[Dionysios]

῾Η ἔναρξι τῶν ἱ. ἀκολουθιῶν στὴν περίοδο τοῦ Πεντηκοσταρίου

[Dionysios]

Ο ΑΝΑΣΤΑΣΙΜΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΗΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ [2020]