symbole.gr

Τα Τυπικά ορίζουν Καταβασίας « Θείω καλυφθείς ». Αυτό είναι λάθος, διά πολλούς και διαφόρους λόγους.
Όταν εις τας Δεσποτικάς Εορτάς ( Χριστούγεννα, Πρωτοχρονιά, Θεοφάνεια ) υπάρχουν διπλαί Καταβασίαι, ΠΑΝΤΟΤΕ πρό της Εορτής, ψάλλονται αι Πεζαί, την ημέραν της Εορτής αμφότεραι και από την επομένην, αι Ιαμβικαί.
Πώς συμβαίνει κατά την ημέραν της Αναλήψεως του Κυρίου, ημέραν κατά την οποίαν, υπάρχουν αποκλειστικαί και επώνυμοι Καταβασίαι, να ψάλλονται αι Ιαμβικαί της Εορτής της Πεντηκοστής, και μάλιστα δέκα ( 10 ) ημέρας, πρό Αυτής ;
Εάν έπρεπε να ψαλλούν Καταβασίαι της μελλούσης Εορτής, θα έπρεπε να ψαλλούν αι Πεζαί « Πόντω εκάλυψεν ». Απεναντίας, ψάλλονται αι Ιαμβικαί « Θείω καλυφθείς », αι οποίαι συνεχίζονται και μετά την Εορτήν.
Πάντοτε κατά την ημετέραν ταπεινότητα, το ορθόν είναι να ψαλλούν αι Καταβασίαι « Τω Σωτήρι Θεώ », που είναι της Εορτής της Αναλήψεως, καθώς επίσης και την Κυριακήν των Πατέρων. Εκτός εάν υπάρχουν λόγοι τους οποίους δέν γνωρίζομεν ( οπότε αιτώμεν την Υμετέραν επιείκειαν ), οι οποίοι επιβάλλουν τας Καταβασίας της Πεντηκοστής, οπότε νομίζομεν, ότι θα πρέπει να ψάλλονται αι Πεζαί.
Άλλωστε, εφ’ όσον δέν ψάλλονται την ημέραν της Εορτής εις την οποίαν ανήκουν ( διά τας Καταβασίας « Τω Σωτήρι Θεώ » ο λόγος ), διατί να ονομάζονται
« Καταβασίαι της Αναλήψεως » και όχι του Τυφλού, αφού μόνον αυτήν την ημέραν ψάλλονται ;
Παρόμοιον φαινόμενον, έχομεν και εις τας 6 Αυγούστου, Εορτήν της Μεταμορφώσεως. Το Τυπικόν, ορίζει Καταβασίας « Σταυρόν χαράξας ». Το ορθόν όμως είναι « Χοροί Ισραήλ ».

Καταβασίαι «Τῷ σωτῆρι Θεῷ...» μαρτυροῦνται εἰς τὸ τυπικὸν τῆς μονῆς Εὐεργέτιδος ια'-ιβ' αἰ. ἔκδ. Dmitrievskij τ. 1 σ. 585.
Καταβασίαι «Θείῳ καλυφθεὶς...» μαρτυροῦνται εἰς τὰς ἑξῆς πηγάς: χφφ. Μ. Λαύρας Δ-45 πεντηκοστάριον ια' αἰ. φ. 334r, Λειμῶνος 81 πεντηκοστάριον ια'-ιβ' αἰ. φ. 203v, Σινὰ 1095 τυπικὸν τοῦ ἁγίου Σάβα (ΤΑΣ) ιβ' αἰ. φ. 143r, Σινὰ 1097 σιναϊτικὸν τυπικὸν τοῦ ἔτους 1214 φ. 60v, Λειμῶνος 88 ΤΑΣ ιδ' αἰ. φ. 162r-v, Λειμῶνος 134 ΤΑΣ τοῦ ἔτους 1428-1429 φ. 124v, ἁγίου Σάβα 306 Ἀπορούμενα ΤΑΣ ιf' αἰ. φ. 321v καὶ εἰς τὰ ἔντυπα ΤΑΣ κεφ. νβ' καὶ ἀπορούμενα κεφ. νζ'. Βλ. κ. Ἰ. Φουντούλη Ἀπαντήσεις τ. 4 σσ. 226-230. «...στὰ Ἱεροσόλυμα τουλάχιστον, οἱ καταβασίες ἔπαιζαν κάποιο συνδετικὸ ρόλλο μεταξὺ τῶν διαφόρων ἑορτῶν» (ὅπ. πρ. σ. 229).

Ιωαννίδης Δημήτριος έγραψε:Τα Τυπικά ορίζουν Καταβασίας « Θείω καλυφθείς ». Αυτό είναι λάθος, διά πολλούς και διαφόρους λόγους....

Τα Τυπικά ορίζουν "Θείω καλυφθείς" αλλά όχι όλα. Λάθος δεν είναι ασφαλώς.

Υπάρχουν λόγοι που γίνονται κάποιες επιλογές με τις Καταβασίες, οι οποίες, όπως έχει γράψει κι ο μακαριστός Φουντούλης
(αναφέρθηκε ήδη ο κ. Μανόλης Θεοδωράκης) παίζουν κάποιο ρόλο σύνδεσης της Εορτής με την μεγαλύτερη- επόμενη εορτή.
Αφού εξυμνούσαν την εορτή με τα 14 τροπάρια, "δεν τους πείραζε" το 15ο να είναι της Πεντηκοστής

Βέβαια, με την κατάργηση (δυστυχώς) των Κανόνων στις Ενορίες και την ομαδοποίηση των Καταβασιών τα πράγματα μπλέκονται...
Οι καταβασίες αποκομμένες από την φυσική τους θέση- ομαδοποιημένες μας δίνουν την εντύπωση ότι το Τυπικόν σφάλει.
Σε αυτό το σημείο ο προβληματισμός σας φαίνεται λογικός.
Αν έβλεπαν οι Συντάκτες των παλαιών τυπικών "τα καμώματά μας" ίσως να έκαναν άλλες επιλογές...
Πάντως, στην πράξη, πρέπει να είμαστε κοντά σε αυτό που ορίζει ΤΜΕ και γράφουν ορθώς τα ΔΙΠΤΥΧΑ.
Αυτό έπραξα προσωπικά την ημέρα της Αναλήψεως ψάλλοντας όλο τον Κανόνα, αν θυμάμαι καλά εις 10,
και λέγοντας τις Καταβασίες (της Πεντηκοστής) στην θέση τους.

Η οικονομία μάλλον δημιούργησε περισσότερα προβλήματα από όσα έλυσε (;)

λα όσα προαναφέρθησαν για τις Καταβασίες και τις πηγές, είναι απολύτως κατανοητά και μου είναι ήδη γνωστά από πολλών δεκαετιών.
Η ένστασή μου, αναφέρεται στο γιατί οι Ιαμβικές και όχι οι Πεζές, όπως άλλωστε συμβαίνει τα Χριστούγεννα και Θεοφάνεια ( στα Προεόρτια οι Πεζές και στα Μεθέορτα οι Ιαμβικές ). Εδώ ΚΑΙ προεόρτια, αλλά ΚΑΙ Μεθέορτα, ψάλλουμε τις Ιαμβικές. Υπάρχει εξήγηση ;;;;;

Διότι τὸ «Θείῳ καλυφθεὶς...», σὲ ἀντίθεση μὲ τὸ «Πόντῳ ἐκάλυψε...», εἶναι εἰδικὸς ἑορταστικὸς εἰρμὸς τῆς Πεντηκοστῆς, ἀναφερόμενος στὴ νομοδοσία-παλαιὰ Πεντηκοστή, ἡ ὁποία «μυεῖται Πνεύματος γνώσιν».

Επιτρέψτε μου να σχολιάσω και να επεκτείνω με βάση τον προβληματισμό του Άρχοντος κ. Δημητρίου Ιωαννίδη και να πώ τα εξής:
Η Κυριακή του Τυφλού (Κυριακή- ημέρα Αναστάσιμος) έχει ως Καταβασία τους Ειρμούς του Κανόνος της Αναλήψεως.

Μετά την "αλλαγή" των Καταβασιών της Αποδόσεως από το "Τω Σωτήρι Θεώ" σε "Αναστάσεως ημέρα" θα είχε ως λογική συνέπεια σε μια μελλοντική αναθεώρηση του ΤΥΠΙΚΟΥ την αλλαγή των Καταβασιών της Κυριακής του Τυφλού σε "Αναστάσεως ημέρα" και την ψαλμωδία των Καταβασιών της Αναλήψεως της ημέρες που εορτάζεται η εορτή
(Πέμπτη Αναλήψεως- Παρασκευή Αποδόσεως εορτής).

Σημείωσις:
αυτά ως προσωπική γνώμη, ως άποψη για διάλογο, για προβληματισμό κι όχι ως "προτροπή" προς κανέναν (δεν εφαρμόζω στην πράξη άλλωστε κάτι διαφορετικό από το ΤΜΕ και τα ΔΙΠΤΥΧΑ 2009) για αυθαιρεσίες στην εφαρμογή του ισχύοντος Τυπικού (ΤΜΕ).

Οἱ μεταγενέστερες διατάξεις περιπλέκουν τὰ ζητήματα, ἐνῶ οἱ ἀρχέτυπες τὰ λύνουν· γι’ αὐτὸ μόνο αὐτὲς πρέπει νὰ ἀναδειχθοῦν. ῾Η πεῖρα μὲ πείθει ὅτι ἡ κάθε ἀρχέτυπη διάταξη ἔρχεται στιγμὴ (καιρός) ποὺ μπορεῖ νὰ ἐφαρμοστεῖ καὶ νὰ λειτουργήσει θαυμάσια ἀποδεικνύοντας τὴ σοφία τῶν πατέρων.
Ἄν ἡ ζωή μας ἔδειχνε τὸ ΤΑΣ, ἄν ἥμασταν ἀληθινοὶ προσκυνηταί, ἐργάται σπουδαίοι καὶ ζηλωταί, καὶ ἡ λατρεία μας θυσία ζῶσα, ἄν ψάλλαμε ἐν χάριτι, ἄν ἡ κατάνυξη δὲν ἦταν συγκίνηση, ἄν τὸ μυστήριο δὲν ἔμοιαζε μὲ ἐντύπωση, θὰ παρεκινοῦντο οἱ ἱερεῖς εἰς τὸ λατρεύειν ἐν ὁσιότητι, ἐν πνεύματι καὶ ἀληθείᾳ.