ΤΜΕ, σελ. 327, ὑποσημ. 8.

[Maximos]

Πῶς σχολιάζετε τήν ἐν τῷ ΤΜΕ, σελ. 327, ὑποσημ. 8, τήν ἀναφερομένην κυρίως στήν β΄ ᾠδήν; Βέβαια τήν ὁδηγίαν αὐτήν λαμβάνει ἐκ τοῦ Ὡρολογίου. Ἄρα πῶς σχολιάζεται ἡ ὁδηγία τοῦ Ὡρολογίου; Καί γιατί στό Ὡρολόγιον καί στά βοηθητικά λειτουργικά βιβλία τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς δέν ὁρίζονται στίχοι γιά τά τροπάρια τῆς β΄ ᾠδῆς, ἄν αὐτά ψαλλοῦν μέ τούς στίχους τῶν ᾠδῶν;

Γιατί στό ΤΜΕ, σελ. 326, ἐνῶ ἀναγράφεται ὅτι «τῶν λοιπῶν ᾨδῶν» δηλαδή ὅλων -καί τῆς β΄- «στιχολογοῦνται ... ἡ ἀρχή δὲ μόνον καί οἱ τελευταῖοι στίχοι», στήν παρακάτω ἀναλυτική διάταξη τῆς κάθε ἡμέρας χωριστά δέν συμπεριλαμβάνεται σέ καμμία ἡμέρα ἡ ἀρχή καί τό τέλος τῆς β΄ ᾠδῆς; Αὐτό συμβαίνει καί στά βοηθητικά λειτουργικά βιβλία τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς. Ἡ ἀπάντηση εἶναι μᾶλλον ὅτι δέν ὐπάρχει β΄ ᾠδή ἐκτός ἀπό τήν Τρίτην, κατά τήν ὁποίαν στιχολογεῖται ὁλόκληρος.

Ἄν θελήσουμε ὅλα τά τροπάρια τῶν προβλεπομένων κανόνων κάθε ἡμέρας νά τά ψάλλουμε ὑπό στίχον, τά τροπάρια τοῦ κανόνος τοῦ Μηναίου ὑπό ποίους στίχους τίθενται; Τά βοηθητικά λειτουργικά βιβλία τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς ὁρίζουν στίχους εἰς η΄, πού εἶναι μόνον γιά τά τροπάρια τῶν τριῳδίων. Ἄρα χρησιμοποιοῦμε καί προηγούμενους στίχους;

Γιά τίς λοιπές ᾠδές πού ἔχουμε κανόνα Μηναίου ἀρκοῦν οἱ προβλεπόμενοι δύο τελευταίοι στίχοι προφανῶς μέ τό Δόξα... Καὶ νῦν... καί ὁ εἱρμός ἄνευ στίχου; Δέν θά ἔπρεπε νά στιχολογοῦνται καί οἱ λοιπές ᾠδές ἀφοῦ ὑπάρχει κανόνας Μηναίου; Ἤ πρέπει νά στιχολογοῦνται μόνον οἱ ᾠδές πού ἔχουμε τριῴδια γιά νά καταφαίνεται ἡ ἀρχαία τάξις τῶν τριῶν ᾠδῶν σέ κάθε ἡμέρα (Ἰω. Φουντούλη, Λογική Λατρεία, σελ. 253);


ΥΓ. 1) Αὐτά σέ σχέση μέ τά εἰς τά τεύχη 22 καί 23 γραφόμενα ὑπό τοῦ Μανόλη Θεοδωράκη περί τῆς τάξεως τῆς ψαλμῳδίας τῶν κανόνων κατά τό ΤΑΣ καί περί τῆς στιχολογίας τῶν ᾠδῶν τοῦ ὄρθρου.
2) Ἀναφορικῶς μέ τήν ὑποσημείωση τοῦ ΤΜΕ μοῦ κάνει ἐντύπωση ὅτι ἡ εὐθύνη ἐπιρρίπτεται στούς Ἱερεῖς...

[MTheodorakis]

Ἡ β' ᾠδὴ δὲν διαχωρίζεται ἀπὸ τὰ τροπάριά της (Συμβολὴ τ. 23 σσ. 18-19).
Καθημερινῶς στιχολογοῦνται ὅλες οἱ ᾠδὲς (κύριο στοιχεῖο τοῦ ἀρχικοῦ βιβλικοῦ ὄρθρου· βλ. Συμβολὴ τ. 23 σ. 18). Εἰς τὸν ναὸν τοῦ Θεοῦ ἁρμόζει πρωτίστως ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, μαρτυροῦνται δὲ β' ᾠδὲς εἰς χφφ. μηναῖα κατὰ τὶς ἐντὸς (παλαιὸ καὶ νέο ἡμερολόγιο) τεσσαρακοστῆς ἡμέρες: 3, 5, 7, 12, 13, 21, 25/2, 30/3, 22/4 (Ἀθ. Παπαδοπούλου-Κεραμέως Σχεδίασμα περὶ τῶν λειτουργικῶν μηναίων στὸ Vizantijskij Vremennik (Βυζαντινὰ Χρονικά) 1 1894 σσ. 341-388).
Ἡ χρησιμοποίηση τῶν προηγούμενων στίχων εἶναι δεδομένη ἀπὸ τὶς διατάξεις τοῦ μητρικοῦ τυπικοῦ τοῦ ἁγίου Σάβα.
Εἰς τὶς ᾠδὲς ποὺ ψάλλεται μόνον μηναῖον ψάλλομεν τὴν συστατικὴν ᾠδὴν ἱστῶντες στίχους ἕξ.
Ἡ ἀποδοχὴ-ἐπικράτηση τῶν κανόνων γιὰ ὅλες τὶς ἡμέρες (ι' αἰ. βλ. Dmitrievskij τ. 1 σ. 250) μαρτυρεῖ ὅτι ὁ ὄρθρος εἶχε ἤδη θ' ᾠδές. Ἴσως ἡ ἀρχὴ ἔγινε ἀπὸ τὶς δεσποτικὲς ἑορτές (η' αἰ.).

[dkalpakidis]

Εἰς τὶς ᾠδὲς ποὺ ψάλλεται μόνον μηναῖον ψάλλομεν τὴν συστατικὴν ᾠδὴν ἱστῶντες στίχους ἕξ.

Να συμπεράνω ότι ο Ειρμός και σε αυτήν την περίπτωση έχει στίχο;
Μπορούμε να έχουμε ένα παράδειγμα -σε κείμενο έστω- ώστε να βγάλουμε κάποια συμπεράσματα;
Ευχαριστώ.

[MTheodorakis]

Μαρτίου ια’ ΩΔΗ ΕΚΤΗ ἄνευ τριῳδίων.

(Β’ χορός:) Ὡς τὸν προφήτην Ἰωνᾶν σῶσον ἡμᾶς, Κύριε.
(Εἰς στίχους ιβ’)
Ἐβόησα ἐν θλίψει μου πρὸς Κύριον τὸν Θεόν μου, καὶ εἰσήκουσέ μου· ἐκ κοιλίας ᾅδου κραυγῆς μου ἤκουσας φωνῆς μου. Ὡς τὸν προφήτην Ἰωνᾶν σῶσον ἡμᾶς, Κύριε.

(Α’ χορός:) Ἀπέρριψάς με εἰς βάθη καρδίας θαλάσσης, καὶ ποταμοὶ ἐκύκλωσὰν με. Ὡς τὸν προφήτην Ἰωνᾶν σῶσον ἡμᾶς, Κύριε.

(Εἰς στίχους ι’)
Πάντες οἱ μετεωρισμοί σου καὶ τὰ κύματά σου ἐπ’ ἐμὲ διῆλθον. Ὡς τὸν προφήτην Ἰωνᾶν σῶσον ἡμᾶς, Κύριε.

Κἀγὼ εἶπον· Ἀπῶσμαι ἐξ ὀφθαλμῶν σου· ἆρα προσθήσω τοῦ ἐπιβλέψαι με πρὸς ναὸν τὸν ἅγιὸν σου; Ὡς τὸν προφήτην Ἰωνᾶν σῶσον ἡμᾶς, Κύριε.

(Εἰς στίχους η’)
Περιεχύθη μοι ὕδωρ ἕως ψυχῆς μου, ἄβυσσος ἐκύκλωσέ με ἐσχάτη. Ὡς τὸν προφήτην Ἰωνᾶν σῶσον ἡμᾶς, Κύριε.

Ἔδυ ἡ κεφαλή μου εἰς σχισμὰς ὀρέων, κατέβην εἰς γῆν, ἧς οἱ μοχλοί αὐτῆς κάτοχοι αἰώνιοι. Ὡς τὸν προφήτην Ἰωνᾶν σῶσον ἡμᾶς, Κύριε.

(Εἰς στίχους f’)
Καὶ ἀναβήτω ἐκ φθορᾶς ἡ ζωή μου πρὸς σέ, Κύριε ὁ Θεός μου.
«Θύσω σοι, μετὰ φωνῆς αἰνέσεως Κύριε, ἡ Ἐκκλησία βοᾷ σοι, ἐκ δαιμόνων λύθρου κεκαθαρμένη, τῷ δι' οἶκτον, ἐκ τῆς πλευρᾶς σου ῥεύσαντι αἵματι».
Ἐν τῷ ἐκλείπειν ἐξ ἐμοῦ τὴν ψυχήν μου, τοῦ Κυρίου ἐμνήσθην· καὶ ἔλθοι πρὸς σὲ ἡ προσευχή μου πρὸς ναὸν τὸν ἅγιόν σου.
«Θύσω σοι, μετὰ φωνῆς αἰνέσεως Κύριε, ἡ Ἐκκλησία βοᾷ σοι, ἐκ δαιμόνων λύθρου κεκαθαρμένη, τῷ δι' οἶκτον, ἐκ τῆς πλευρᾶς σου ῥεύσαντι αἵματι».
(Εἰς στίχους δ’)
Φυλλασόμενοι μάταια καὶ ψευδῆ, ἔλεον αὐτοῖς ἐγκατέλιπον.
Πλουσίως, ἐξεχύθη ἡ χάρις τοῦ Πνεύματος, τοῦ παναγίου θεόφρον, ἐν τοῖς χείλεσί σου· ὅθεν ὁ φθόγγος, τῶν σῶν λόγων, τοῦ ποταμοῦ μιμεῖται τὰ ῥεύματα.

Ἐγὼ δὲ μετὰ φωνῆς αἰνέσεως καὶ ἐξομολογήσεως θύσω σοι· ὅσα ηὐξάμην ἀποδώσω σοι εἰς σωτηρίαν μου τῷ Κυρίῳ.
Ὡς φοίνιξ, ἐν τῷ οἴκῳ Κυρίου ἐξήνθησας, τῇ εὐκαρπίᾳ τῶν λόγων, καθαρῷ τε βίῳ καταγλυκαίνων, τὰς καρδίας, Ἱεράρχα, τῶν πίστει τιμώντων σε.

Δόξα
Νεκροῦται, τῇ ζωτικῇ ῥομφαίᾳ τῆς γλώττης σου, τὸ τῶν αἱρέσεων στῖφος, καὶ θρασεῖα φάλαγξ τῶν θεομάχων, σφαττομένη, θανατοῦται δογμάτων σου ξίφεσιν.
Καὶ νῦν.
Θεοτοκίον
Ὑμνοῦμεν, Θεοτόκε τὸν ἄχραντον τόκον σου, δι' οὗ σῳζόμεθα πάντες, καὶ θανάτου βρόχων καὶ δεινοτάτης, ἁμαρτίας, καὶ τῶν μυχῶν τοῦ ᾍδου λυτρούμεθα.
«Θύσω σοι, μετὰ φωνῆς αἰνέσεως Κύριε, ἡ Ἐκκλησία βοᾷ σοι, ἐκ δαιμόνων λύθρου κεκαθαρμένη, τῷ δι' οἶκτον, ἐκ τῆς πλευρᾶς σου ῥεύσαντι αἵματι».