Δοξαστικὸ ἀποστίχων ὄρθρου μηναίου σὲ Κυριακὴ

[MTheodorakis]

«Ἐὰν ὁ ἅγιος ἔχῃ μόνον δοξαστικὸν ἐν τῷ ὄρθρῳ, οὐχὶ δὲ καὶ στιχηρά, ψάλλομεν δ' στιχηρὰ ἀναστάσιμα, γ' ἀνατολικὰ λέγοντες ἐν τῷ τελευταίῳ αὐτῶν καὶ τὸν ἕνα στίχον τῆς Κυριακῆς· καὶ εἶτα τὸν στίχον τοῦ ἁγίου καὶ τὸ ἰδιόμελον αὐτοῦ ὡς ὄγδοον στιχηρόν» (τυπικὸ Ρήγα σ. 177).

[Dionysios]

«Ἐὰν ὁ ἅγιος ἔχῃ μόνον δοξαστικὸν ἐν τῷ ὄρθρῳ, οὐχὶ δὲ καὶ στιχηρά, ψάλλομεν δ' στιχηρὰ ἀναστάσιμα, γ' ἀνατολικὰ λέγοντες ἐν τῷ τελευταίῳ αὐτῶν καὶ τὸν ἕνα στίχον τῆς Κυριακῆς· καὶ εἶτα τὸν στίχον τοῦ ἁγίου καὶ τὸ ἰδιόμελον αὐτοῦ ὡς ὄγδοον στιχηρόν» (τυπικὸ Ρήγα σ. 177).

῾Υπάρχει αὐτὴ ἡ διάταξις εἰς ἄλλα τυπικά; εἰς τὸ Τ.Α.Σ. καὶ τὰ ἀθωνικὰ τυπικὰ προβλέπεται σαφῶς καὶ πολλάκις ἡ περίπτωσις, ἂν ὁ ἅγιος τοῦ μηναίου ἔχῃ στιχηρὰ αἴνων (τὰ ὁποῖα συνήθως εἶναι 3 προσόμοια), νὰ λέγωνται ἐν κυριακῇ 4 ἀναστάσιμα, εἶτα τὰ 3 προσόμοια τοῦ ἁγίου ἀνὰ μίαν καὶ ὡς 4ον τὸ μετὰ τὰ προσόμοια ἰδιόμελον μετὰ ἁρμοδίου στίχου. ἅγιος νὰ ἔχῃ μόνον δοξαστικὸν ἐν τῷ ὄρθρῳ ἄνευ ἄλλων στιχηρῶν σημαίνει ὅτι εἰς τὴν ἀκολουθίαν του δὲν ὁρίζονται αἶνοι ἀλλὰ ἀπόστιχα τῶν αἴνων. ἐκτὸς τοῦ ῾Ρἠγα τελικῶς δὲν γνωρίζω ἂν ἀλλοῦ ἀναφέρεται περιορισμὸς τῶν ἀναστασίμων εἰς 7 στιχηρά. εἶχα τὴν ἐντύπωσιν ὅτι κάτι ὑπῆρχεν, ἀλλὰ δὲν ηὗρα τίποτε σχετικὸν εἰς τὰς σημειώσεις μου. ἀντιθέτως εἰς τὸ Τ.Α.Σ. ἀναφέρεται·
«...Εἰς τοὺς αἴνους Πᾶσα πνοή, στιχηρὰ ἀναστάσιμα τοῦ ἤχου 4, καὶ τοῦ ἁγίου, εἰ ἔχοι, 3 καὶ τὸ ἰδιόμελον αὐτοῦ τὸ εἰς τὸ δόξα μετὰ τοῦ στίχου αὐτοῦ· εἰ δὲ μή, τὰ ἀνατολικά, δόξα τὸ ἑωθινόν, καὶ νῦν ῾Υπερευλογημένη ὑπάρχεις θεοτόκε παρθένε» (᾿Απορούμενα, κεφ. 80, «περὶ ἑορταζομένου ἁγίου εἰς 6 εἰ τύχοι ἐν κυριακῇ»).
φαίνεται λοιπὸν ὅτι κατὰ ἀρχαιοτέραν διάταξιν, ἂν ὁ ἅγιος τοῦ μηναίου δὲν ἔχῃ στιχηρὰ αἴνων, τότε τὸ διὰ τὰ ἀπόστιχα τῶν αἴνων τυχὸν ὑπάρχον δοξαστικὸν αὐτοῦ καταλιμπάνεται καὶ λέγονται μόνα τὰ 8 ἀναστάσιμα στιχηρὰ τῶν αἴνων. ἐν τοιαύτῃ περιπτώσει ἴσως ἡ διάταξις τοῦ ῾Ρήγα νὰ εἶναι νεωτερισμός τις.

Ταῦτα πάντα κατὰ τὸ μοναστηριακὸν τυπικόν, διότι, ὅπως καὶ ἂν ἔχῃ τὸ πρᾶγμα, εἰς τὰς ἐνορίας ἐξάπαντος πρέπει νὰ ἀκολουθοῦνται αἱ διατάξεις τοῦ Τ.Μ.Ε., ὅπου τοιαύτη περίπτωσις (εἰς τὰ στιχηρὰ τῶν αἴνων ἀναστάσιμα 7 + 1 ἰδιόμελον τοῦ ἁγίου) τυγχάνει παντελῶς ἄγνωστος. καὶ τοῦτο ἐπίσης θεωρηθήτω ὡς ἔνδειξις ὅτι ἡ ἀνωτέρω διάταξις τοῦ ῾Ρήγα εἶναι νεωτέρα.

[MTheodorakis]

Δὲν ὑπάρχει αὐτὴ ἡ διάταξις εἰς ἄλλα τυπικά.

[Dionysios]

Δὲν ὑπάρχει αὐτὴ ἡ διάταξις εἰς ἄλλα τυπικά.

Τελικῶς τὸ τυπικὸν τοῦ ῾Ρήγα θέλει μεγάλην προσοχὴν κατὰ τὴν χρῆσίν του. παρουσιάζεται μὲ μίαν αὐθεντικότητα καὶ ὅτι φέρει τὴν γνησιότητα τῶν διατάξεων τοῦ ἀρχαίου τυπικοῦ (Τ.Α.Σ.), καὶ ἐπιπλέον ὁ ἴδιος ὁ ῾Ρήγας ἀλλοῦ κατηγορεῖ τὸ Τ.Μ.Ε. διὰ καινοτομίας καὶ νεωτερισμούς, ἐνῷ καὶ τὸ ἰδικόν του τυπικὸν δὲν στερεῖται καθόλου νεωτερισμῶν (καλῶν ἢ κακῶν εἶναι ἄλλο θέμα), ἀκόμη δὲ καὶ παρερμηνειῶν. κάνουν λάθος ὅσοι νομίζουν ὅτι ἀκολουθοῦντες τὸν ῾Ρήγαν ἀκολουθοῦν πιστὰ τὸ Τ.Α.Σ. καὶ τὴν αὐθεντικὴν τάξιν τῆς ἐκκλησίας. τὸ Τ.Μ.Ε. οὐδόλως στερεῖται αὐθεντικότητος καὶ ἀρχαιότητος· τοὐναντίον μάλιστα.