Τό ἀναστάσιμον ἑωθινόν εὐαγγέλιον

Κανόνες Δ. Συζήτησης
῾Η χρῆσις τοῦ δημοσιευομένου ὑλικοῦ καὶ τῶν συνημμένων ἀρχείων διέπεται ἀπὸ τοὺς παρακάτω ὅρους·
α) γιὰ τὰ πνευματικὰ δικαιώματα viewtopic.php?f=138&t=430&p=1237#p1236
β) γιὰ τὰ ἐμπορικὰ δικαιώματα viewtopic.php?f=138&t=430&p=1237#p1237

Τό ἀναστάσιμον ἑωθινόν εὐαγγέλιον

Δημοσίευσηαπό Dionysios » Σάβ 17 Ιαν 2009, 12:12:19

Γιὰ τὴν θέσι τοῦ ἀναστασίμου ἑωθινοῦ εὐαγγελίου εἰς τὸν ὄρθρον τῆς κυριακῆς.

08-05-08
῞Οταν τὸ 2003 ξεκινήσαμε τὴν ἔκδοσι καὶ κυκλοφορία τῆς «Συμβολῆς», ἐξ ἀρχῆς σημειώναμε τὸ ἑωθινὸ εὐαγγέλιο μετὰ τὸ προκείμενον τοῦ ἤχου καὶ πρὸ τοῦ ν΄ψαλμοῦ. αὐτὸ μπορεῖ νὰ τὸ δῇ κανεὶς στὸ 1ο κιόλας τεῦχος (ἰανουάριος 2003) στὸ τυπικὸν τῆς ἐν κυριακῇ ἀκολουθίας τοῦ ἁγίου Μάρκου τοῦ Εὐγενικοῦ (σ. 28, §6, καὶ ὑποσημ. 5). ἕναν χρόνον μετὰ ἡ σύνοδος τῆς ἐκκλησίας τῆς ῾Ελλάδος ἀπεφάσισε τὴν ἐπαναφορὰν τοῦ ἑωθινοῦ εὐαγγελίου ἀπὸ τὴν θέσιν ἀνάμεσα στὶς καταβασίες στὴν θέσιν πρὸ τοῦ ν' ψαλμοῦ. ἡ ἀπόφασις αὐτὴ ἐπεσημάνθη καὶ ἐτονίσθη μὲ εἰδικὸ ἄρθρο εἰς τὸ τεῦχος 5 τῆς «Συμβολῆς» (ἀπρίλιος-ἰούνιος 2004, σ. 3-6). στὸ ἄρθρο αὐτὸ μεταξὺ ἄλλων ἀνέφερα καὶ τὰ ἑξῆς· «σχετικῶς δὲ μὲ τὸ ἑωθινὸν εὐαγγέλιον εἶναι γνωστὸν εἰς τοὺς ἐρευνητὰς ὅτι ὑπάρχουν μαρτυρίαι ὅτι ἀνεγινώσκετο κατὰ καιροὺς καὶ κατὰ ἐποχὰς εἰς διάφορα σημεῖα τοῦ ὄρθρου. μέχρι τῶν ἡμερῶν μας ἐπεβίωσαν –ἔστω καὶ εἰς σπανίας περιπτώσεις– 9 διαφορετικαὶ θέσεις». οἱ περισσότερες ἀπὸ αὐτὲς τὶς διαφορετικὲς θέσεις σημειώνονται στὸ ἰσχῦον τυπικὸν τοῦ Βιολάκη, ἀλλὰ ἔχουμε συνηθίσει νὰ τὸ μελετοῦμε τμηματικῶς (ὅπως οἱ αἱρετικοὶ τὴν ῾Αγίαν Γραφὴν) καὶ ὄχι συνολικῶς. δηλαδὴ στὰ θέματα τοῦ τυπικοῦ ἔχουμε συνηθίσει νὰ βλέπουμε τὰ δέντρα μεμονωμένα καὶ ὄχι τὸ δάσος ὡς σύνολον.

Μέχρι σήμερα ἔχουν ἐπιβιώσει στὴν λειτουργικὴ χρῆσι οἱ δύο ἀρχαιότερες θέσεις τοῦ ἑωθινοῦ εὐαγγελίου, ποὺ δὲν εἶναι οὔτε πρὸ τοῦ ν΄ ψαλμοῦ οὔτε στὶς καταβασίες. ἡ μία εἶναι πρὸ τῆς ἐνάρξεως τοῦ ὄρθρου «Δόξα τῇ ἁγίᾳ καὶ ὁμοουσίῳ», καὶ ἡ ἄλλη στὸ τέλος τῆς δοξολογίας μετὰ τὸ ᾀσματικὸν τρισάγιον. καὶ οἱ δύο θέσεις, ἂν καὶ εἶναι ἐκ διαμέτρου ἀντίθετες, προέρχονται ἀπὸ τὸ ἀρχαῖο ᾀσματικὸ ἐνοριακὸ τυπικό (δηλαδὴ ἀπὸ τὴν ἀρχαία κωνσταντινουπολίτικη - πατριαρχικὴ τάξι)· ἡ μὲν πρώτη θέσις τηρεῖται σήμερα τὸ βράδυ τῆς ἀναστάσεως, ἡ δὲ δευτέρα στὸν ὄρθρο τοῦ μεγάλου σαββάτου μετὰ τὴν περιφορὰ τοῦ ἐπιταφίου.

Νομίζω ὅτι τὰ ἀνωτέρω ἐξηγοῦν καὶ δικαιολογοῦν αὐτὸ ποὺ θὰ πῶ ἐν συνεχείᾳ, ὅτι δηλαδή: ἡ θέσις εἰς τὴν ὁποίαν σημειώνεται τὸ ἑωθινὸν εὐαγγέλιον εἰς τὸ ῾Ημερολόγιον τοῦ οἰκουμενικοῦ πατριαρχείου ἢ εἰς τὰ Δίπτυχα δὲν συνιστᾷ διαφορὰν τυπικοῦ, οὔτε ἀπόκλισιν ἐκ τῆς ἀρχαίας πατριαρχικῆς τάξεως, καθόσον σὲ ὅλες τὶς ἐκδόσεις λειτουργικῶν βιβλίων (μηναῖα, τριῴδιον, πεντηκοστάριον κ.λπ.) ποὺ ἔγιναν μερίμνῃ καὶ προνοίᾳ τοῦ οἰκουμενικοῦ πατριαρχείου –μετὰ τὴν ἔκδοσι τῶν πατριαρχικῶν τυπικῶν (1838-1888)–, ἀνέκαθεν τὸ ἑωθινὸν εὐαγγέλιον σημειώνεται πρὸ τῶν κανόνων τοῦ ὄρθρου καὶ πρὸ τοῦ ν΄ψαλμοῦ. περισσότερα σχόλια στὸ θέμα αὐτὸ μπορεῖ νὰ δῇ ὁ ἐνδιαφερόμενος στὸ ἄρθρο τοῦ ἀρχιμανδρίτου Μαξίμου Ματθαίου «Τὸ τυπικὸν ὡς μέσον ἀντιπαραθέσεως» (περὶ τοῦ ἑωθινοῦ εὐαγγελίου), «Συμβολὴ» τεῦχος 16, σελ. 24-27.



copyright 2008 Διονύσιος Μπιλάλης ᾿Ανατολικιώτης
Διονύσιος ᾿Ανατολικιώτης, http://www.symbole.gr
e-mail: symbole@mail.com — Skype: dionysios-anat
«γηράσκω ἀεί διορθούμενος», τρίτη 11/7/2000
Άβαταρ μέλους
Dionysios
 
Δημοσ.: 3950
Εγγραφη: Πέμ 11 Σεπ 2008, 21:30:05
Τοποθεσια: ᾿Αθῆναι

Επιστροφή στην Θέματα τυπικοῦ ὄρθρου

Μελη σε συνδεση

Μέλη σε αυτή την Δ. Συζήτηση: Δεν υπάρχουν εγγεγραμμένα μέλη και 2 επισκέπτες

cron