symbole.gr

Γνωρίζουμε πως εκάστην Παρασκευήν εσπέρας εις το «Κυριε εκέκραξα» ψάλλουμε ως θεοτοκίον το Α΄ Θεοτοκίον του ήχου της εβδομάδος. Ισχύει το ίδιον και εις τας περιπτώσεις όπου τω Σαββάτω έχουμε Άγιο εορταζόμενο εις η΄ ; Εν τοιαύτη περιπτώσει θα ψαλλεί το Α΄ Θεοτοκίον του ήχου της εβδομάδος ή το ομόηχον του Δοξαστικού του Αγίου Α΄ Θεοτοκίον;

Θὰ ψαλεῖ τὸ α' θεοτοκίον τοῦ ἤχου τῆς ἑβδομάδος (Σάββατα τυρινῆς καὶ α' νηστειῶν, ἀπορούμενα ΤΑΣ κεφ. πη', τυπικὸν π. Γ. Ρήγα σ. 214).

MTheodorakis έγραψε:Θὰ ψαλεῖ τὸ α' θεοτοκίον τοῦ ἤχου τῆς ἑβδομάδος (Σάββατα τυρινῆς καὶ α' νηστειῶν, ἀπορούμενα ΤΑΣ κεφ. πη', τυπικὸν π. Γ. Ρήγα σ. 214).

᾿Ακριβῶς. νὰ πῶ ἐδῶ ὅτι τὸ θέμα αὐτὸ τὸ διευκρινίζει καὶ τὸ τυπικὸ Ξενοφῶντος, χφ. τοῦ ἔτους 1906, ποὺ δημοσιεύεται τμηματικῶς σὲ συνέχεις στὴν «συμβολή», τεῦχος 24, σ. 22, σελὶς χφ 19, κεφάλαιον 3, §32, σειρὲς 23-24. στὴν ἀκολουθία τοῦ σαββάτου λέγει γιὰ τὸν ἑσπερινό (παρασκευὴ ἑσπέρας)·

«Δόξα Καὶ νῦν τὸ δογματικόν, ἤ τοι τὸ α΄ θεοτοκίον τοῦ τρέχοντος ἤχου τῆς ὀκτωήχου· καὶ γὰρ τοῦτο δογματικὸν ὀνομάζεται καὶ οὐδέποτε καταλιμπάνεται, οὔτε ἐν προεορτίοις οὔτε ἐν μεθεόρτοις οὔτε ὅταν μέγας ἅγιος πανηγυρίζηται· εἰ μήποτε τύχῃ ἑορτή τις δεσποτικὴ ἢ καὶ θεομητορική».

῞Οποιος διαβάζει τὴν «συμβολὴ» καὶ τὰ τυπικὰ μὲ προσοχή συνήθως λύνει τὶς ἀπορίες του.

Συνεπώς το της τυχούσης εορτής των Εσπερίων που υπάρχει στο Μηναίον αντικαθίσταται από το Θεοτοκίον- Δογματικόν την Παρασκευή εσπέρας πάντοτε;
Το της εορτής (το εις το Και νυν) μήπως ψάλλεται ως Δόξα... εφόσον ο Άγιος δεν έχει Δοξαστικόν;
[Πάντα αναφέρομαι και σχολιάζω με βάση το Τ.Ξ. για την μεθέορτη Ακολουθία Σαββάτου- δηλ. Παρασκευή εσπέρας ]

dkalpakidis έγραψε:Συνεπώς το της τυχούσης εορτής των Εσπερίων που υπάρχει στο Μηναίον αντικαθίσταται από το Θεοτοκίον- Δογματικόν την Παρασκευή εσπέρας πάντοτε;
Το της εορτής (το εις το Και νυν) μήπως ψάλλεται ως Δόξα... εφόσον ο Άγιος δεν έχει Δοξαστικόν;
[Πάντα αναφέρομαι και σχολιάζω με βάση το Τ.Ξ. για την μεθέορτη Ακολουθία Σαββάτου- δηλ. Παρασκευή εσπέρας ]

Στὶς ἀκολουθίες τῶν καθημερινῶν (δηλαδὴ στὶς μὴ ἑορτάσιμες) δὲν λέγονται δύο ἰδιόμελα, ἕνα εἰς τὸ Δόξα, καὶ ἕνα εἰς τὸ Καὶ νῦν, ἀλλὰ μόνον ἕνα ἰδιόμελον εἰς τὸ Δόξα, Καὶ νῦν. αὐτὸ ἰσχύει καὶ γιὰ τὰ ἑσπέρια (εἰς τὰ κεκραγάρια στιχηρὰ δηλαδὴ) καὶ γιὰ τὰ ἀπόστιχα. ἑπομένως σύμφωνα μὲ τὸ τυπικὸν Ξενοφῶντος καταλιμπάνεται τὸ ἑόρτιον ἰδιόμελον. ἂν μάλιστα ἡ ἑορτὴ εἶναι θεομητορική, ὡς γνωστόν, δὲν λέγονται δύο θεοτοκία, ἕνα στὸ Δόξα καὶ ἕνα στὸ Καὶ νῦν. ἂν ἡ ἑορτὴ εἶναι δεσποτική, τὸ ἰδιόμελον αὐτῆς δὲν ἐπισφραγίζεται μὲ θεοτοκίον. ἑπομένως, καὶ νὰ θέλαμε, δὲν θὰ ἦταν σωστὸ νὰ τὰ ποῦμε καὶ τὰ δύο. ἐξαίρεσιν φαίνεται νὰ ἀποτελοῦν ἐκ πρώτης ὄψεως κάποιες περιπτώσεις τοῦ πεντηκοσταρίου, ἀλλὰ ἐκεῖ ὑπάρχει ἄλλη διαρρύθμισις τῶν ἀκολουθιῶν.

Νὰ διευκρινίσω πάντως ὅτι εἰδικῶς γιὰ τὰ προεόρτια καὶ μεθέορτα, τὸ θέμα δὲν ἔχει μίαν μόνον ἀπάντησιν. σὲ ἄλλα τυπικά (Τ.Γ.Ρ. 221) ὁρίζεται ὅτι λέγεται μόνον τὸ ἰδιόμελον τῆς ἑορτῆς, καὶ αὐτὸ ἀκολουθῶ καὶ ἐγώ. ἀλλὰ γιὰ τὶς ἡμέρες ἐκτὸς μεθεόρτων εἶναι σαφὲς ὅτι λέγεται τὸ θεοτοκίον τοῦ ἤχου.

Κατόπιν σχετικῆς ἐρωτήσεως ὑπενθυμίζω τὸ παρὸν θέμα, θέλοντας νὰ συμπληρώσω καὶ διευκρινίσω ὅτι καὶ τὸ Τ.Μ.Ε. σαφῶς ὁρίζει κατὰ τὴν παρασκευὴ ἑσπέρας στὸ Καὶ νῦν τῶν ἑσπερίων τὸ α΄ θεοτοκίον τοῦ τυχόντος ἤχου τῆς ἑβδομάδος τόσο στὴν προθεωρία τῆς ἀκολουθίας τῶν καθημερινῶν ὅσο καὶ σὲ ἄλλες 11 περιπτώσεις τῶν εἰδικῶν διατάξεών του. ὑπάρχουν ἐπίσης στὸ Τ.Μ.Ε. ἄλλες δύο περιπτώσεις ὅπου δὲν ὁρίζεται τὸ α΄ θεοτοκίον τοῦ τυχόντος ἤχου τῆς ἑβδομάδος, ἀλλὰ πρόκειται γιὰ λάθος ἐξ ἀντιγραφῆς, καθὼς διεπίστωσα.