Ανατολική ( Αραβοπερσική ) Μουσική

[Ιωαννίδης Δημήτριος]

".....Ο Μωϋσής, όταν δίψασε ο Λαός του Ισραήλ στην έρημο του Σινά, ήρθε σε επαφή με τον Θεό, ο οποίος έστειλε τον Αρχάγγελο Γαβριήλ και τον διέταξε να χτυπήσει
τα βράχια με τη ράβδο του. Ο Μωϋσής υπάκουσε και αμέσως ξεπήδησαν 12 πηγές με δροσερό νερό. Ήταν το νερό, που είχες τάξει ο Αλλάχ, στον διψασμένο περιούσιο Λαό Του.
Το νερό, έτρεχε κελαρύζοντας σε 12 ρυάκια, που το καθένα απ' αυτά, έβγαζε έναν ήχο όμορφο και ευχάριστο, αλλά διαφορετικό απ' τους υπόλοιπους 11.
Αυτοί οι ήχοι, έγιναν οι βάσεις των 12 Αρχαίων Μακαμίων......" ( Από το Kitab al Aghani ( Βιβλίο των Τραγουδιών, του Aba al Faraij al-Isfahani ( 10ος αιώνας ).

Από σήμερα, θα αρχίσουμε μία σειρά παρουσιάσεων, γύρω από την Ανατολική ή Αραβοπερσική Μουσική, προκειμένου να καταλάβουμε - κατά το δυνατόν - αυτή την Μουσική, η οποία ξεκίνησε από εμάς ( τους Αρχαίους Προγόνους μας με τις κατακτήσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου και η οποία εξελίχτηκε από τους Ανατολικούς Λαούς, σε υπέροχη επιστήμη με ολόλαμπρους Φάρους, που φωτίζουν και τέρπουν τον κόσμο με απίθανα ακούσματα, ενώ εμείς με την παροιμιώδη τεμπελιά και τον ζαμανφουτισμό που μας κάνει να ξεχωρίζουμε από όλους τους Λαούς της Γής, κρατάμε ακόμα το....λαδοφάναρο και κατά τα φαινόμενα που βλέπουμε να επικρατούν, θα το κρατάμε για πάντα !!!!
Αυτό το λέμε, γιατί ενώ στην γειτονική μας Τουρκία, προκειμένου να μάθει κάποιος Μουσική απλώς, σπουδάζει επί 7 χρόνια. Εάν τώρα θελήσει να πάρει κάποιο χαρτί, που να του επιτρέπει να διδάξει Μουσική, χρειάζεται σπουδές 10 ολόκληρα χρόνια. Εμείς σαν SUPER NOVA αστέρια που είμαστε, μέσα σε 5 χρόνια, "ξεσκίζουμε" ( συγνώμη για την έκφραση, αλλά η αγανάκτησή μου, δεν περιγράφεται ) ΚΑΙ τα δύο είδη της Μουσικής. Δηλαδή ΚΑΙ την Βυζαντινή ΚΑΙ την Ευρωπαϊκή. Γι' αυτό σήμερα, δεν μπορείς να ακούσεις σωστά, ΟΥΤΕ και τον κοινό και των δύο ειδών της Μουσικής ήχων. Τον Πλάγιο του Δ΄. κατά τους Βυζαντινούς ή Ματζότε κατά τους Ευρωπαίους.
Στην Ανατολική ή Αραβοπερσική Μουσική, έχουμε 12 Κύριους Ήχους ή Κύρια Μακάμια, από τους οποίους βγαίνουν 13 Κύριοι Σιουπέδες και περισσότεροι από 90 Καταχρηστικοί,
οι οποίοι αντιστοιχούν με τις δικές μας Χρόες.
Βέβαια οι Αραβοπέρσες, έχουν 12 Κύριους Ήχους, αλλά βασιζόμενοι στην Αρχαία Ελληνική Μουσική, παραδέχονται και αυτοί 8, τους οποίους αφιέρωσαν στους Πλανήτες του Ηλιακού μας Συστήματος. Έτσι, έχουμε το ΡΑΣΤ για την Σελήνη, το ΔΙΟΥΓΚΙΑΧ για τον Ήλιο, το ΣΕΓΚΙΑΧ για τον Ερμή, το ΤΖΑΡΓΚΙΑΧ για την Αφροδίτη, το ΝΕΒΑ για τον Άρη,
το ΧΟΥΣΕΪΝΙ και το ΜΟΥΧΑΓΙΕΡ για τον Δία και το ΈΒΙΤΖ για τον Κρόνο.
Από αυτά τα Μακάμια, τα κυριότερα και τα αναγκαιότερα ( που περιέχουν ανάμεσά τους ) Πεσρέφια ή Στροφές και Μπεστέδες ή Δεσμοί, είναι 64. Αρχίζουν από τον πρώτο Περδέ
( δηλαδή Τόνο ) της Πανδουρίδας ( δηλαδη, της δις Διαπασών Κλίμακας ) και είναι κατά σειρά, τα εξής :
Γεγκιάχ, Αστράν, Ατζέμ Ασιράν, Αράκ, Ραχαβή Σαγήρ, Ράστ, Νεχαβέντ Σαγήρ, Ουσάκ, Μαγιέ, Σεγκιάχ Μαγιέ, Χιουζάμ, Κιουρδί, Τζαργκιάχ, Ουζάλ, Σεμπά, Σεμπά Ζεμζεμέ, Σεμπά Πιουσελίκ, Νεβρούζ, Χιράμ, Ζαβίλ Κιουρδί, Μουσταχάρ, Ζαβίλ, Νεβά, Νισαμπούρ, Νισαβερέκ, Ισφαχάν, Μπεγιατί, Χιτζάζ, Πεντζουγκιάχ, Έτερον Πεντζουγκιάχ, Νιγρίζ, Έτερον Νιγρίζ, Καρτσιγάρ, Ταχίρ, Μπαμπά Ταχίρ, Σουλτανί Αράκ, Γκεβέστ, Ζιρεφκέντ, Σελμέκ, Σουρί, Νεβάϊ Αστράν, Μπεϊζάν Κιουρδί, Μπεγιατί Αραμπάν, Αραμπάν, Γκιουμούς Γκερδάν, Φεράχ Φεζά, Σετ Αραμπάν, Μπεγιατί Πιουσελίκ, Σηρφ Αραμπάν, Χισάρ, Χουσεϊνί, Χουσεϊνί Αστράν, Χουσεϊνί Κιουρδί, Νέτζιτ, Χορασάν, Χισάρ Πιουσελίκ, Νιουχιούφτ, Σέφκου Ταράπ, Πιουσελίκ Αστράν, Σουζιδίλ, Χουμαγιούν, Σήρφ Χιτζάζ, Μουχαλίφ Αράκ, Πιουσελίκ, Μπεστέ Ισφαχάν, Μπεστεγκιάρ, Έβιτζ, Έβιτζ Αράκ, Ρούϊ Αράκ, Ζιλγκές, Ζιλγκέζ Χαβεράν, Πιουρά, Ραχάτουλ Ερβάχ, Ραχάτ Φεζά, Φεραχνάκ, Σέφκου Εβσά, Έβιτζ Μουχαλίφ, Έβιτζ Πιουσελίκ, Μαχούρ, Γκερδανιέ, Γκερδανιέ Πιουσελίκ, Ραχαβί Κεπήρ, Μπιουμπερκέ, Μπιοζριούκ, Πεσενδιδέ, Σουζιβίλ Αρά, Χιτζασκιάρ, Σαζκιάρ, Σουζινάκ, Μουχαγιέρ, Μουχαγιέρ Κιουρδί, Σιουμπιουλέ, Αραζπάρ, Κιοτζιέκ, Μουχαγιέρ Πιουσελίκ, Αραζπάρ Πιουσελίκ, Νεβρούζ Ατζέμ, Μουχαλίφ Χισάρ, Σηρφ Πιουσελίκ, Γκιουλλιζάρ, Μαχούρ Αστράν, Σεχνάζ, Σεχνάζ Πιουσελίκ, Ριουκιούπ, Ουρπάν και Μουχαγιέρ Σιουμπουλέ.
Από αυτά, τα 12 είναι Κύρια Μακάμια και τα υπόλοιπα Σιουπέδες.
Τα 12 Κύρια Μακάμια, αρχίζουν από το Γεγκιάχ ( λέξη Περσική, σύνθετη από το Γιεκ που σημαίνει μονάδα και από το Γκιάχ που σημαίνει τόπος ή βάση ), που είναι η βάση της διαίρεσης των Τόνων και του Τροχού. Ακολουθεί το Αστράν, το Αράκ, το Διουγκιάχ ( λέξη και αυτή Περσική, σύνθετη από το Διου που σημαίνει δύο και το Γκιάχ που όπως είπαμε, σημαίνει τόπος ή βάση). Το Διουγκιάχ στην διαίρεση των Τόνων και των Κυρίων Ήχων, έχει τη μεγαλύτερη σημασία και είναι η βάση τους. Το θεμέλιό τους. Μετά είναι το Σεγκιάχ
( λέξη Περσική κι αυτή, σύνθετη από το Σε που σημαίνει τρία και το γνωστό Γκιάχ. Άρα το Σεγκιάχ στη Μουσική, σημαίνει τρίτη βάση ). Ακολουθεί το Τζαργκιάχ που είναι κι αυτή Περσική λέξη, σύνθετη, από το Τζαρ που σημαίνει τέσσερα και το γνωστό Γκιάχ. Άρα το Τζαργκιάχ, σημαίνει τέταρτη βάση. Έπεται το Νεβά που είναι και αυτή λέξη Περσική με τρείς σημασίες : 1) Μεσαία Μελωδία, 2) Ανάπαυση και 3) Αρμονία. Το Νεβά, είναι η αντιφωνία του Γιεγκιάχ και αντιφωνία του Νεβά, είναι το Τιζ Νεβά, οπότε συμπληρώνεται η Δις Διαπασών Κλίμακα. Μετά είναι το Χουσεϊνί, το Έβιτζ, το Γκερδανιά και το Μουχαγιέρ. ( Ακολουθεί )

[Ιωαννίδης Δημήτριος]

Οι Κύριοι Σιουπέδες, οι οποίοι είναι 13 και παράγονται από τους Κύριους Τόνους ή Ήχους, αρχίζουν από το Ημιτόνιο του Νυμ Ατζέμ Ασιράν και είναι οι εξής :
Ατζέμ Αστράν, Ραχαβί Σαγήρ, Ζιργκιουλέ, Νεχαβέντ Σαγήρ, Πιουσελίκ, Ουζάλ, Σεμπά, Μπεγιατί, Χισάρ, Ατζέμ, Μαχούρ, Σεχνάζ και Σιουμπουλέ.
Οι Καταχρηστικοί Σιουπέδες, οι οποίοι είναι πάνω από 90 και παράγονται από τους Κύριους Τόνους και Ημιτόνους, είναι οι εξής :
Ουσάκ, Χουζί, Ζεμζεμέ, Μαγιέ, Χουζάμ, Κιουρδί, Νεβρούζ, Χιράμ, Μουσταχάρ, Ζαβίλ, Νισαμπούρ, Νισαβερέκ, Ισφαχάν, Χιτζάζ, Πεντζουγκιάχ, Έτερον Πεντζουγκιάχ, Νιγρίζ, Καρτζιγάρ, Ταχήρ, Μπαμπά Ταχήρ, Σουλτανί Αράκ, Γκεβέστ, Ζιρεφκέντ, Σελφέκ, Σουρί, Νεβάϊ Ασιράν, Μπεϊζάν Κιουρδί, Αραμπάν, Μπεγιατί Αραμπάν, Γκιουμούς Γκερδάν, Φεράκ Φεζά, Σετ Αραμπάν, Σήρφ Αραμπάν, Μπεγιατί Πιουσελίκ, Χορασάν, Νέζιτζ, Νουχιούφτ, Σέφκου Ταράπ, Σουζιδίλ, Σήρφ Χιτζάζ, Μουχαλίφ Αράκ, Μπεστενγκιάρ, Ρούϊ Αράκ, Ζιλγκιές Χαβεράν, Μπεστέ Ισφαχάν, Ραχάτουλ Ερβάχ, Ραχάτ Φεζά, Φεραχνάκ, Σέφκου Εβσά, Μπιουμπερκέ, Μπιουζριούκ, Σουζιτίλ Αρά, Πεσεντιτέ, Χιτζασκιάρ, Σαζκιάρ, Σουζινάκ, Κιοτζέκ, Αρεζμπάρ, Βετζχί Αρεζμπάρ, Νεβρούζ Ατζέμ, Μουχαλίφ Χισάρ, Γκιουλλιζάρ, Ριουκιούπ, Ουρμπάν και Μουχαγιάρ Σιουμπιουλέ.
Ενώ τα Κύρια Μακάμια και οι Κύριοι Σιουπέδες, έχουν δικό τους Τόνο ή Περδέ στην Πανδουρίδα, οι Καταχρηστικοί, σαν παράγωγα των Κύριων Τόνων και Ημιτόνων, δεν έχουν.
Πρώτος βαρύτερος Τόνος, είναι ο πρώτος Περδές ατην Πανδουρίδα και είναι ο Γιεγκιάχ. Ανεβαίνοντας ένα Περδέ ( δηλαδή ένα Τόνο ή φωνή ) από το Γιεγκιάχ, βρίσκουμε το Ασιράν. Ανεβαίνοντας πάλι ένα Περδέ, βρίσκουμε το Αράκ και ούτω καθεξής. Κάθε Τόνος, παράγει ιδιαίτερο Κύριο Μακάμι.
Ο κάθε Τόνος με τον επόμενο ή τον προηγούμενο ( δηλαδή το Διάστημα μεταξύ δύο Τόνων ), χωρίζεται στα μουσικά όργανα, σε δύο μέρη. Τη Δίεση και την Ύφεση. Έτσι, ανεβαίνοντας από Τόνο σε Τόνο κατά Ημιτόνιο, εκτελούμε μέρος ενός Κύριου Σιουπέ
Η βάση των 13 Κύριων Σιουπέδων, βρίσκεται μεταξύ των δύο Κύριων Τόνων Ασιράν και Αράκ. Η βάση αυτή, λέγεται Νύμ ( δηλαδή το Ημίτονο που λέγεται Ατζέμ Ασιράν ).
Το Νύμ μεταξύ Αράκ και Ράστ, ονομάζεται Ραχαβί. Το Νύμ μεταξύ Ράστ και Διουγκιάχ, ονομάζεται Ζιργκιουλέ. Το Νύμ μεταξύ Διουγκιάχ και Σεγκιάχ, ονομάζεται Νεχαβέντ.
Το Νύμ μεταξύ Σεγκιάχ και Τζαργκιάχ, ονομάζεται Πιουσελίκ.
Αυτό γίνεται μέχρι και το Τζαργκιάχ. Από το Τζαργκιάχ στο Νεβά ( Τόνος Μείζων ), παράγονται 2 Νύμια ( δηλαδή 2 Ημίτονα ). Το Ουζάλ, το οποίο βρίσκεται πιό κοντά στο Τζαργκιάχ και το Σεμπά, που βρ΄'ισκεται πιό κοντά στο Νεβά. Μεταξύ Νεβά και Χουσεϊνί, έχουμε 2 Νύμια. Το Μπεγιατί κοντύτερα στο Νεβά και το Χισάρ κοντά στο Χουσεϊνί. Μεταξύ του Χουσεϊνί και του Έβιτζ, έχουμε 1 Νύμιο. Το Νύμ Ατζέμ. Μεταξύ του Γκερδανιέ και Μουχαγιέρ, το Νύμ Σεχνάζ. Μεταξύ Μουχαγιέρ και Τιζ Σεγκιάχ, έχουμε το Νύμ Σιουμπιουλέ. Έτσι συμπληρώνονται οι 13 Σιουπέδες.
Τους δε Καταχρηστικούς, οι οποίοι όπως έχουμε προαναφέρει, είναι πάνω από 90 και ονομάζονται από τους Ανατολικούς Λαούς και αυτοί Μακάμια, ενώ εμείς τους λέμε Φθοριζόμενες Χρόες, Θέσεις ή και Σχηματισμούς, γιατί κάθε ένας απ' αυτούς, αποτελεί ένα ιδιαίτερο Μέλος. ( Ακολουθεί )