«᾿Εν πρώτοις μνήσθητι...»

Κανόνες Δ. Συζήτησης
῾Η χρῆσις τοῦ δημοσιευομένου ὑλικοῦ καὶ τῶν συνημμένων ἀρχείων διέπεται ἀπὸ τοὺς παρακάτω ὅρους·
α) γιὰ τὰ πνευματικὰ δικαιώματα viewtopic.php?f=138&t=430&p=1237#p1236
β) γιὰ τὰ ἐμπορικὰ δικαιώματα viewtopic.php?f=138&t=430&p=1237#p1237

«᾿Εν πρώτοις μνήσθητι...»

Δημοσίευσηαπό Dionysios » Πέμ 22 Ιαν 2009, 09:53:05

Νομίζω ὅτι μπορῶ νὰ καταθέσω ἐδῶ κάποιες σκέψεις καὶ παράλληλα ὑπενθυμίσεις...

1ον. Εἶναι, νομίζω, καλὴ εὐκαιρία νὰ γίνῃ καὶ ἐδῶ ἡ ὑπενθύμισις-διαπίστωσις ὅτι μετὰ τὸ «᾿Εν πρώτοις μνήσθητι, Κύριε», ἂν δὲν ὑπάρχῃ διάκονος,ἡ φράσις «Καὶ ὧν ἕκαστος κατὰ διάνοιαν ἔχει, καὶ πάντων καὶ πασῶν» δὲν παραλείπεται, ἀλλὰ ἐκφωνεῖται ὑπὸ τοῦ ἱερέως, ὅπως ἀκριβῶς ὁ ἱερεὺς θὰ ἐκφωνήσῃ καὶ τὰ εἰρηνικὰ καὶ τὰ πληρωτικὰ καὶ τὶς ἄλλες αἰτήσεις, ἐνῷ αὐτὰ ὅλα ἀνήκουν κανονικῶς στὸν διάκονο, ὅταν ὑπάρχῃ.

2ον. Στὰ παλαιὰ χειρόγραφα δὲν ὑπάρχει καμμία ἀπάντησις μετὰ τὸ «᾿Εν πρώτοις μνήσθητι», διότι πρόκειται συνήθως γιὰ λειτουργικὰ χειρόγραφα, δηλαδὴ εὐχολόγια ἢ ἱερατικά, ἀπὸ ὅπου κατὰ κανόνα ἀπουσιάζουν πάντα τὰ εἰς τοὺς ψάλτας ἀνήκοντα.

3ον. ᾿Ακόμη σὲ πολλὲς τέτοιες λεπτομέρειες τῆς λειτουργίας (καὶ ἄλλων φυσικὰ ἀκολουθιῶν) δὲν ἔχομε τὴν ἀρχικὴ δομὴ τῆς ἀκολουθίας ἀλλὰ κάποια μεταγενέστερη ἐξέλιξι, ἡ ὁποία δημιουργεῖ καὶ τὴν ἀνάγκη γιὰ «ἀπάντησι» παρὰ τοῦ ψάλτου/λαοῦ. δὲν εἶναι ἄγνωστον σὲ τέτοιες μεταγενέστερες ἐξελίξεις νὰ μὴν ἔχωμε ὁμοιομορφία στὴν ἀπάντησι τοῦ ψάλτου, καὶ συχνὰ δὲν ὑπάρχει μόνον μία σωστὴ ἀπάντησις.

4ον. Τὸ «Κύριε, ἐλέησον» στὴν ἱερατικὴ ἐκφώνησι «᾿Εν πρώτοις μνήσθητι» δείχνει ὅτι καὶ σὲ κάθε ἄλλη αἴτησι ὅπου ἀναφέρεται τὸ ὄνομα τοῦ ἱεράρχου, ὅταν αὐτὸς εἶναι παρὼν στὴν ἀκολουθία, ἡ σωστὴ «ἀναφώνησις»/ἀπάντησις ὑπὸ τῶν ψαλτῶν εἶναι μόνον «Κύριε, ἐλέησον» καὶ ὄχι «Εἰς πολλὰ ἔτη» κ.λπ. (εὐτυχῶς τὸ ὀρθὸν διατηρεῖται καὶ σήμερα στὴν πατριαρχικὴ τάξι.)

5ον. Τὸ Τ.Μ.Ε. εἰς ἀμφοτέρας τὰς περιπτώσεις (μετὰ τὸ «᾿Εν πρώτοις» καὶ μετὰ τὸ «Καὶ ὧν ἕκαστος») ῥητῶς μνημονεύει ὡς ἀπάντησιν τὸ «Κύριε, ἐλέησον», καὶ μόνον. παρὰ ταῦτα νομίζω ὅτι καὶ οἱ ἄλλες δύο ἀπαντήσεις, ἡ συνήθης σήμερον «Καὶ πάντων καὶ πασῶν» ἢ τὸ «Μνήσθητι, Κύριε» εἶναι ἐξίσου ὀρθές. εἰς ὡρισμένας μάλιστα περιπτώσεις ἤκουσα καὶ τὴν σύνθεσιν «Καὶ πάντων καὶ πασῶν μνήσθητι, Κύριε», τὴν ὁποίαν καὶ ἐγὼ σπανίως χρησιμοποιῶ.

6ον. Εἶναι σαφὲς ὅτι μετὰ τὸ «᾿Εν πρώτοις» (ὅσον καὶ μετὰ τὸ «Καὶ ὧν ἕκαστος») δὲν προεβλέπετο τὸ πάλαι καὶ δὲν ἔχει θέσιν τὸ οἱονδήποτε λεγόμενον μεγαλυνάριον πρὸς τιμὴν τῆς ἀγομένης ἑορτῆς ἢ μνήμης ἁγίου. τὸ μόνον λεγόμενον μεγαλυνάριον εἶναι τὸ ἐνωρίτερον ψαλλόμενον θεομητορικὸν «Ἄξιον ἐστὶν» ἢ οἱ ἀντικαθιστῶντες αὐτὸ ὕμνοι.


(29/6/2008)



copyright 2008 Διονύσιος Μπιλάλης ᾿Ανατολικιώτης
Διονύσιος ᾿Ανατολικιώτης, http://www.symbole.gr
e-mail: symbole@mail.com — Skype: dionysios-anat
«γηράσκω ἀεί διορθούμενος», τρίτη 11/7/2000
Άβαταρ μέλους
Dionysios
 
Δημοσ.: 3950
Εγγραφη: Πέμ 11 Σεπ 2008, 21:30:05
Τοποθεσια: ᾿Αθῆναι

Re: «᾿Εν πρώτοις μνήσθητι...»

Δημοσίευσηαπό Dionysios » Πέμ 22 Ιαν 2009, 09:56:18

Συνεχίζοντας στὸ παρὸν θέμα τὴν κατάθεσι κάποιων συμπληρωματικῶν σκέψεων ..., ἀναφέρω ἐδῶ ὅτι εἶναι σαφεῖς οἱ ἀρχαῖες μαρτυρίες γιὰ τὸ συγκεκριμένο σημεῖο τῆς λειτουργίας ὅτι ὁλόκληρη αὐτὴ ἡ (λιτανευτικὴ) ἱκεσία τοῦ ἱερέως, ἡ καὶ ἄλλως Δίπτυχα ὀνομαζομένη, ἐλέγετο εἰς ἐπήκοον τοῦ λαοῦ. εἶναι δὲ συγκινητικὸν ὅτι τέτοιες μαρτυρίες ἔχομε καὶ σὲ πρακτικὰ οἰκουμενικῶν συνόδων, ὅπου ἐξετάζονταν οἱ μνημονεύσεις ἐκεῖ τῶν ζώντων καὶ κεκοιμημένων μελῶν τῆς ἐκκλησίας, καὶ ὅπου φαίνεται πόση σημασία ἔδινε ἡ ἀρχαία ἐκκλησία σὲ αὐτὸ τὸ σημεῖο, σχεδὸν δογματικὴ ἀξία, διότι οἱ μὴ μνημονευόμενοι ἐθεωροῦντο ἐν αἱρέσει καὶ ἐκτὸς ἐκκλησίας, εἰδάλλως ἐμνημονεύοντο ὅλα τὰ μέλη ἑκάστης τοπικῆς ἐκκλησίας. δι᾿ αὐτὸ ἐπίσης τὸ σημεῖον μαρτυρεῖ καὶ ὁ ἅγιος ᾿Ιωάννης ὁ χρυσόστομος ὅτι ἀποτελεῖ τὴν λιτωτέρα, ἀρχαιοτέρα, ἁπλουστέρα καὶ ὀρθοτέρα μορφὴ τοῦ μνημοσύνου· δηλαδὴ ἐδῶ, σὲ συγκεκριμένο σημεῖο τῆς εὐχῆς, ἠκούετο ἡ μνημόνευσις τοῦ κεκοιμημένου προσφιλοῦς συγγενοῦς τῶν ἐνοριτῶν καὶ αὐτὸ εἶναι τὸ κύριο μνημόσυνον. [τελικῶς ὅσο καὶ ἂν ξεχωρίζωμε τὰ διάφορα θέματα σὲ διαφορετικὲς ἑνότητες, ὑπάρχει θαυμαστὴ ἀλληλοπεριχώρησις.]


29/6/2008



copyright 2008 Διονύσιος Μπιλάλης ᾿Ανατολικιώτης
Διονύσιος ᾿Ανατολικιώτης, http://www.symbole.gr
e-mail: symbole@mail.com — Skype: dionysios-anat
«γηράσκω ἀεί διορθούμενος», τρίτη 11/7/2000
Άβαταρ μέλους
Dionysios
 
Δημοσ.: 3950
Εγγραφη: Πέμ 11 Σεπ 2008, 21:30:05
Τοποθεσια: ᾿Αθῆναι


Επιστροφή στην Θέματα τυπικοῦ λειτουργίας

Μελη σε συνδεση

Μέλη σε αυτή την Δ. Συζήτηση : Δεν υπάρχουν εγγεγραμμένα μέλη και 1 επισκέπτης

cron