Τυπικόν ἀκολουθίας ἁγ. ᾿Ιωάννου ῾Ρώσου 2008

[Dionysios]

Τυπικόν ἀκολουθίας ἁγ. ᾿Ιωάννου ῾Ρώσου
τρίτη 27 μαΐου 2 0 0 8

᾿Επειδὴ συνεχῶς γίνονται τραγελαφικὰ λάθη στὶς ἀκολουθίες ἁγίων ἐντὸς τοῦ Πεντηκοσταρίου καὶ ἐξ ἰδιαιτέρας τιμῆς πρὸς τὸν ἅγιον ᾿Ιωάννην σημειώνω ἐδῶ ὀλίγον ἀναλυτικῶς τὸ τυπικὸν τῆς ἀκολουθίας (μαζὶ μὲ κάποια σχόλια ποὺ δὲν μπόρεσα νὰ μὴν τὰ γράψω). εἰς τὰ Δίπτυχα ὑπάρχει κάποια σημείωσις ποὺ παραπέμπει στὸ ΤΜΕ, ἡ ὁποία ὅμως ἢ δὲν λαμβάνεται ὑπόψιν (εἰδικὰ μάλιστα, ἂν ὁ ψάλτης δὲν χρησιμοποιῇ τὰ Δίπτυχα), ἢ δὲν χρησιμεύει, ἂν δὲν ἔχῃ ὁ ψάλτης τὸ ΤΜΕ (τὸ τυπικὸν τοῦ Βιολάκη δηλαδή). καὶ πῶς νὰ τὸ ἔχῃ τὸ τυπικὸν τοῦ Βιολάκη, ἂν κανεὶς δὲν τὸν ἐνημέρωσε ὅτι αὐτὸ εἶναι τὸ βασικὸ τυπικὸ τῆς ἐκκλησίας, καὶ ὅλα τὰ ἄλλα εἶναι ἁπλῶς βοηθητικὰ καὶ προϋποθέτουν ὅτι ξέρεις τὸ ΤΜΕ (τὰ βασικὰ δηλαδή), ὁπότε σοῦ λένε μόνον τὶς εἰδικὲς λεπτομέρειες; διευκρινίζω ὅτι τὰ παρακάτω τὰ γράφω ἰδιωτικῶς ὑπὸ τὴν ἰδιότητά μου ὡς διευθυντοῦ συντάξεως τῆς «ΣΥΜΒΟΛΗΣ εἰς τὴν τάξιν τῆς ὀρθοδόξου λατρείας» καὶ μόνον.

῾Η ἀκολουθία ψάλλεται ὡς ἐν τῇ ἰδιαιτέρᾳ φυλλάδι, μὲ τὰ μεθέορτα τῆς Μεσοπεντηκοστῆς (βλέπε δευτέρᾳ ἑσπέρας καὶ τρίτῃ πρωὶ μετὰ τὴν κυριακὴν τῆς Σαμαρείτιδος).

Εἰς τὸν ἑσπερινὸν τὰ 6 ἑσπέρια στιχηρὰ προσόμοια τοῦ ἁγίου, Δόξα, τοῦ ἁγίου, Καὶ νῦν, «῞Οτε παρεγένου ἐν ἱερῷ». Εἰς τὴν λιτὴν τὰ τοῦ ἁγίου, μὲ Καὶ νῦν «Μεσούσης τῆς ἑορτῆς τοῦ πάσχα» (βλέπε εἰς τὸν στίχον τῶν αἴνων τῆς τρίτης πρωί). Εἰς τὰ ἀπόστιχα Καὶ νῦν «Μεσούσης τῆς ἑορτῆς, δοξάζομεν τὸν ἐν μέσῳ» (καὶ ὄχι «᾿Αναστάσεως ἡμέρα»). Τὸ ἀπολυτίκιον τοῦ ἁγίου καὶ τὸ τῆς μεσοπεντηκοστῆς.

Εἰς τὸν ὄρθρον τὰ καθίσματα τοῦ ἁγίου ἐπισφραγιζόμενα μὲ καθίσματα τῆς μεσοπεντηκοστῆς (ὑπάρχουν στὴν περασμένη τετάρτη, ἀνήμερα τῆς ἑορτῆς, 2 στὴν ἀρχὴ τοῦ ὄρθρου καὶ 2 μετὰ τὴν γ΄ ᾠδὴ τοῦ κανόνος· ἀρκοῦν γιὰ τὶς ἀνάγκες τῆς πανηγύρεως). μετὰ τὸ εὐαγγέλιον τοῦ ὄρθρου πρῶτα λέγεται τὸ «᾿Ανάστασιν Χριστοῦ θεασάμενοι», καὶ μετὰ ὁ ν΄ ψαλμὸς (χῦμα) καὶ τὰ ὑπόλοιπα. Κανόνες ὁ β΄ τῆς ἑορτῆς καὶ ὁ τοῦ ἁγίου (ἂν ἡ φυλλὰς ἔχῃ κανόνα τῆς Θεοτόκου, καταλιμπάνεται). Καταβασίαι «Θάλασσαν ἔπηξας» (ὄχι καταβασίαι τοῦ πάσχα). τὸ ἐξαποστειλάριον τοῦ ἁγίου καὶ τὸ τῆς μεσοπεντηκοστῆς. εἰς τοὺς αἴνους τὰ προσόμοια καὶ τὸ Δόξα τοῦ ἁγίου, Καὶ νῦν, τῆς ἑορτῆς «Κύριε, πρὸ τοῦ ἀχράντου σου σταυροῦ» (καὶ ὄχι «᾿Αναστάσεως ἡμέρα»). Δοξολογία μεγάλη καὶ τὸ ἀπολυτίκιον τῆς μεσοπεντηκοστῆς (ἢ γιὰ τοὺς ἀγαπῶντας τὴν λεπτομέρεια, τὸ ἀπολυτίκιον τοῦ ἁγίου, Δόξα, Καὶ νῦν, τῆς ἑορτῆς).

Σημείωσις. τὰ ἀνωτέρω σημειούμενα ἰδιόμελα τῆς μεσοπεντηκοστῆς ἐπιτρέπεται (χωρὶς νὰ εἶναι ὑποχρεωτικὸ) οἱ ψάλτες νὰ τὰ ἀντικαταστήσουν, μὲ ἄλλα ἰδιόμελα τῆς μεσοπεντηκοστῆς, ὁμόηχα πρὸς τὰ δοξαστικὰ τοῦ ἁγίου, πρὸς διευκόλυνσίν των. πάντως σὲ καμμία περίπτωσι δὲν λέμε Καὶ νῦν, «᾿Αναστάσεως ἡμέρα» (ἢ ἰδιόμελο τῆς Σαμαρείτιδος ἢ δὲν ξέρω τί ἄλλο).

Εἰς τὴν λειτουργίαν τὰ ἀντίφωνα τοῦ Πάσχα μὲ τοὺς στίχους καὶ τὰ ἐφύμνια αὐτῶν (ὁλόκληρα ὄχι μισά). δηλαδὴ στὸ τέλος τοῦ πρώτου ἀντιφώνου λέμε Δόξα, Καὶ νῦν, «Ταῖς πρεσβείαις» (ἐδῶ γίνεται ἡ κατάληξις γιὰ τὴν αἴτησι). στὸ τρίτο ἀντίφωνο λέμε τοὺς στίχους μὲ ἐφύμνιο «Χριστὸς ἀνέστη», ὄχι τὸ ἀπολυτίκιον τοῦ ἁγίου. (κυρίως μὲ τὸ γ΄ ἀντίφωνο ἀνυμνοῦμεν καὶ προϋπαντῶμεν τὸν ἀναστάντα Κύριον, ὁ ὁποῖος εἰσέρχεται στὸν ναὸ μὲ τὴν μορφὴ τοῦ εὐαγγελίου. ἐδῶ δὲν ἔχει καμμία δουλειὰ ἀπολυτίκιον ἁγίου, ὄχι μόνο γιὰ τὴν πασχάλιο περίοδο, ἀλλὰ γιὰ ὅλο τὸν χρόνο. τί στραβὲς συνήθειες εἶναι αὐτὲς ποὺ βάλαμε μέσα στὴν λειτουργία;) ἂν δὲν προλαβαίνουμε νὰ ποῦμε τὸ «Χριστὸς ἀνέστη» ὡς ἐφύμνιο 4 φορές, τότε πρέπει τοὐλάχιστον δύο ἀναγνῶστες νὰ ἀπαγγείλουν ἐναλλὰξ ὅλους τοὺς στίχους τοῦ ἀντιφώνου («᾿Αναστήτω ὁ Θεὸς») καὶ κατόπιν νὰ ψαλῇ τὸ «Χριστὸς ἀνέστη» (προσέχουμε ὥστε ὅσες φορὲς χρειαστῇ νὰ ψαλῇ τὸ «Χριστὸς ἀνέστη» στὴν εἴσοδο, νὰ προηγῆται αὐτοῦ στίχος ἀπὸ τὸ γ΄ ἀντίφωνον). Εἰσοδικὸν τὸ τοῦ πάσχα. Μετὰ τὸ εἰσοδικὸν δὲν λέγεται πάλι τὸ «Χριστὸς ἀνέστη», ἀλλὰ εὐθὺς τὸ ἀπολυτίκιον τῆς μεσοπεντηκοστῆς, τοῦ ἁγίου, [τοῦ ἁγίου τοῦ ναοῦ (ἂν εἶναι διαφορετικὸς ἀπὸ τὸν ἑορταζόμενο ἅγιο)], ἐπισφραγιστικὸν κοντάκιον τῆς μεσοπεντηκοστῆς «Τῆς ἑορτῆς τῆς νομικῆς» (κανονικὰ μετὰ τὰ ἀπολυτίκια πρέπει νὰ ποῦμε πρῶτα [Δόξα Πατρί,] τὸ κοντάκιον τοῦ ἁγίου, καὶ μετὰ [Καὶ νῦν,] τὸ κοντάκιον τῆς ἑορτῆς· τὸ ἔκαμαν αὐτὸ τὶς προάλλες σὲ ἕναν ναὸ τοῦ ἁγίου Κωνσταντίνου καὶ μπράβο τους!). Τρισάγιον. τὰ ἀναγνώσματα τοῦ ἁγίου καὶ μετὰ τὸ Εὐαγγέλιον τὸ κήρυγμα (ἂν ὑπάρχῃ). εἰς τὸ ᾿Εξαιρέτως «Ἄξιον ἐστίν» (ὄχι «῾Ο ἄγγελος ἐβόα»). Κοινωνικὸν «Εἰς μνημόσυνον»· ἂν χρειαστῇ καὶ δεύτερον κοινωνικόν, τὸ τῆς ἑορτῆς «῾Ο τρώγων μου τὴν σάρκα» (αὐτὸ τὸ κοινωνικὸν ἰδιαιτέρως ταιριάζει κατὰ τὴν κοινωνία τῶν πιστῶν)· ἂν χρειαστῇ καὶ τρίτον, τὸ τοῦ πάσχα «Σῶμα Χριστοῦ» (ἐννοεῖται ὅτι δεύτερον καὶ τρίτον κοινωνικὸν χρειάζεται μόνον ἐκεῖ ποὺ δὲν γίνεται κήρυγμα τὴν ὥρα τοῦ κοινωνικοῦ, καὶ ὅπου ἐπιτρέπουν στὸν Χριστὸν νὰ εἶναι τὸ κύριον πρόσωπον τῆς λειτουργίας του, καὶ προβάλλουν τὸν κύριον σκοπὸν τοῦ μυστηρίου, δηλαδὴ τὴν θ. κοινωνία· ἐνῷ ὅπου ἔχει καταντήσει τὸ πρᾶγμα «εὐσεβὲς θέατρον» καὶ «πολιτιστικὴ ἢ θρησκευτικὴ πανηγυρικὴ ἐκδήλωσις», ἐκεῖ μᾶς πιάνει ἡ βιασύνη νὰ συντομεύουμε, καὶ ἀντὶ οἱ κοινωνοῦντες νὰ προσέρχωνται ἐν τῷ μέσῳ τοῦ ναοῦ στὴν κεντρικὴ πύλη τοῦ ἁγίου βήματος, στέλνουμε ὄχι μόνον τοὺς πιστοὺς στὰ βημόθυρα γιὰ νὰ κοινωνήσουν, ἀλλὰ βάζουμε τὸν ἴδιον τὸν Κύριο στὴν ἄκρη! στὰ παραπόρτια! «Φρῖξον, ἥλιε, καὶ στέναξον, γῆ!»· ἡ δὲ φρικτὴ θεία μετάληψις κανονικῶς μεταδίδεται στοὺς πιστοὺς ὑπὸ τοῦ ἐπισκόπου ἢ ὑπὸ τοῦ πρεσβυτέρου, καὶ ὄχι ὑπὸ τοῦ διακόνου, ὁ ὁποῖος παρίσταται καὶ διακονεῖ τὸν ἀρχιερέα ἢ ἱερέα, ὥστε νὰ ὑπάρχῃ ὑπὸ τῶν πιστῶν ἡ δέουσα προσοχὴ κατὰ τὴν προσέλευσίν των· καὶ ὄχι ἡ θεία κοινωνία νὰ μεταδίδεται παραγκωνισμένη καὶ καταφρονεμένη, ἐνῷ ἐν τῷ μέσῳ τοῦ ναοῦ νὰ γίνωνται μνημόσυνα ἢ ἄλλες δεήσεις ἢ προσφωνήσεις καὶ ἀντιχαιρετισμοὶ καὶ ἀνταλλαγὲς δώρων· αὐτὰ ὅλα μετὰ τὴν ὁλοκλήρωσι τοῦ κυριωτέρου καὶ σημαντικωτέρου σημείου τῆς θ. λειτουργίας, μετὰ τὴν θ. κοινωνία). Εἰς τὸ «Σῶσον, ὁ Θεός, τὸν λαόν σου» (ἀντὶ τοῦ Εἴδομεν τὸ φῶς) τὸ «Χριστὸς ἀνέστη» ἅπαξ. Εἰς τὴν ἐκφώνησιν «Πάντοτε, νῦν καὶ ἀεὶ» τὸ «Πληρωθήτω». Μετὰ τὴν ὀπισθάμβωνον εὐχὴν «Εἴη τὸ ὄνομα Κυρίου».

(26-05-08)


copyright 2008 Διονύσιος Μπιλάλης ᾿Ανατολικιώτης