MTheodorakis έγραψε:«Τὴν σοφίαν τοῦ λόγου ἐν» (χφ. Λειμῶνος 124 μηναῖον Νοεμβρίου ιf' αἰ. φ. 169r).
«Τὴν σοφίαν τοῦ λόγου ἐν σοί(sic) γαστρί, συλλαβοῦσα ἀφλέκτως μήτηρ Θεοῦ...» (ὅπ. πρ. φ. 76r).
᾿Εδῶ εἶναι προφανὲς ὅτι τὰ χειρόγραφα ΕΧΟΥΝ ΛΑΘΟΣ. ῾Ο Κύριος ᾿Ιησοῦς Χριστὸς εἶναι ὁ
Λόγος τοῦ Θεοῦ Πατρός, ἡ ἐνυπόστατος
Σοφία τοῦ Θεοῦ Πατρός, ἡ ἀπαράλλακτος
Εἰκὼν τοῦ Θεοῦ Πατρός. ἡ κυρία θεοτόκος δὲν εἶχεν ἐν γαστρὶ τὴν σοφίαν τοῦ Λόγου ἀλλὰ
τὴν Σοφίαν καὶ Λόγον τοῦ Πατρός! ἂν ποῦμε «τὴν σοφίαν τοῦ Λόγου», εἶναι σὰν νὰ λέμε ὅτι ἡ θεοτόκος ἐκυοφόρησε ὄχι τὸ δεύτερο πρόσωπο τῆς ἁγίας Τριάδος, ἀλλὰ ἕνα ἄλλο πρόσωπο, ποὺ ἦταν ἡ σοφία τοῦ δευτέρου τριαδικοῦ προσώπου! λίγο ἀκόμη καὶ θὰ μπερδευτῇ κανεὶς καὶ μπορεῖ νὰ ἐννοήσῃ τὸ ἅγιον Πνεῦμα ἢ ποιός ξέρει τί ἄλλο.
Καὶ φυσικὰ τὸ «Λόγον» ἢ «Λόγου» τὸ μεταγράφομε πάντοτε μὲ κεφαλαῖο, διότι χρησιμοποιεῖται ὡς ὄνομα προσώπου καὶ ὄχι ὡς κοινὸν προσηγορικόν. μὲ πεζὸ «λόγος» εἶναι ἡ ὁμιλία, ἡ λαλιά, τὰ λόγια. καὶ ἡ ῾Αγία Γραφὴ (καὶ ἡ διδασκαλία τῆς ἐκκλησίας) λέγει ὅτι ἡ παρθένος Μαρία ἐκυοφόρησε
πρόσωπον καὶ ὄχι μία συμβολικὴ σοφία κάποιας σοφῆς ὁμιλίας! στὰ χειρόγραφα ἡ χρῆσις καὶ ἐναλλαγὴ κεφαλαίων καὶ πεζῶν γραμμάτων οὔτε ξεκάθαρη εἶναι οὔτε ἀκολουθεῖ πάντοτε κάποιους γραμματικοὺς κανόνες. αὐτὰ ξεκαθαρίστηκαν μὲ τὴν τυπογραφία. στὰ χειρόγραφα συναντοῦμε πολὺ συχνὰ
μαρία, πέτρος, παῦλος, ἀθανάσιος, γεώργιος, καὶ λοιπά. ὅπως αὐτὰ τὰ μεταγράφομε μὲ κεφαλαῖο τὸ ἀρχικό, ἔτσι κάνομε καὶ στὸ Λόγος, ὅταν χρησιμοποιῆται ὡς ὄνομα τοῦ Κυρίου. ἔτσι ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ = ὁ Κύριος ᾿Ιησοῦς Χριστός, ἐνῷ ὅταν γράφωμε ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ = ἡ ῾Αγία Γραφή, ἡ Βίβλος, ἢ ἕνα ῥητὸ τῆς Βίβλου, ἕνα ἀπόσπασμα, π.χ. μία προφητεία.
῞Οτι τὰ χειρόγραφα ἔχουν πολλὰ τέτοια λάθη εἶναι παγκοίνως γνωστόν, φαίνεται δὲ καὶ ἀπὸ αὐτὸ ποὺ ἤδη ἐπεσημάνθη «ἐν σοὶ (sic) γαστρὶ» ἀντὶ τοῦ ὀρθοῦ «ἐν σῇ γαστρί». ἡ σωστὴ γραφὴ εἶναι ἀναμφιβόλως ἡ τῶν ἐντύπων «Τὴν Σοφίαν
καὶ Λόγον». τέτοιου εἴδους λάθη εἶναι εὐκόλως διακριτὰ καὶ κατανοητὰ καὶ ἐλέγξιμα καὶ διορθώσιμα. εἶναι λάθη ἐξ ἀντιγραφῆς καὶ προέρχονται ἀπὸ κόπωσι τοῦ ἀντιγραφέως ἢ ἀπὸ παρανόησι ἢ παρανάγνωσί του ἢ ἀπὸ ἀμάθειά του καὶ ἀπὸ ἄλλες αἰτίες. μία φορὰ σὲ ἕνα χειρόγραφο ἂν δημιουργηθῇ ἕνα τέτοιο λάθος, ἀμέσως δημιουργεῖ ὁλόκληρη σειρὰ χειρογράφων ποὺ ἀντεγράφησαν ἀπὸ αὐτὸ καὶ διαιωνίζουν τὸ ἴδιο λάθος. στὰ ἔντυπα λειτουργικά μας βιβλία ἔχουν περάσει τέτοια λάθη ἀπὸ τὰ χειρόγραφα καὶ ἔχουν γραφῆ ὁλόκληρα βιβλία μὲ παρόμοιες ἐπισημάνσεις καὶ προτεινόμενες διορθώσεις.
MTheodorakis έγραψε:Τὸ θεωρούμενο αὐτόμελο κάθισμα τοῦ πλ. δ' ἤχου «Τὴν σοφίαν καὶ λόγον» εἶναι προσόμοιον τοῦ αὐτομέλου «Τὴν σοφίαν τοῦ λόγου κατ» (ἔτσι) κατὰ τὸ χφ. Σινὰ 755 τριῴδιον περὶ τὸν ι' αἰ. φ. 33r ἤ «Τὴν σοφίαν τοῦ λόγου» κατὰ τὰ χφφ. Σινὰ 755 φφ. 129r, 137v, 174r, 206r, 735 τριῴδιον ι' αἰ. φ. 143r, Μ. Λαύρας Γ-19 μηναῖον Μαΐου τοῦ ἔτους 1047 φφ. 6v, 14v, Δ-45 μηναία Μαρτίου-Αὐγούστου ια' αἰ. φφ. 57v, 69r, 114v, 132r, Δ-23 μηναία Σεπτεμβρίου-Ὀκτωβρίου ια' αἰ. φφ. 19r, 29r, 35r, 36v, 41r, τυπικὸν Εὐεργέτιδος ια'-ιβ' αἰ. ἔκδ. Dmitrievskij τ.1 σσ. 576, 578, 586, χφφ. Λειμῶνος 11 μηναῖον Ἰουνίου ια'-ιβ' αἰ. φ. 133v, 81 πεντηκοστάριον ια'-ιβ' αἰ. φφ. 118v, 122v, 148r, 211v, 268v, 31 τριῴδιον ιβ' αἰ. φ. 16v, χφ. Ε.Β.Ε. 642 παρακλητικὴ ιγ' αἰ. φ. 271v, χφφ. Λειμῶνος 10 μηναῖα Σεπτεμβρίου-Ὀκτωβρίου τοῦ ἔτους 1419 φφ. 6v, 8r, 18v, 106r, 117 μηναῖον Μαΐου τοῦ ἔτους 1442 φφ. 37r, 63r, 92r, 3 μηναῖα Ἰουλίου-Αὐγούστου ιε' αἰ. φ. 16v, 124 μηναῖον Νοεμβρίου ιf αἰ. φφ. 22v, 33r, 41v, 92r, 109r, 118r, 129r, 130r, 141v, 148v, 154v, 184r, 211v, 223r, 247v, 257v, 285v, τυπικὸν ἁγίου Σάβα (ΤΑΣ) κεφ. ιζ', ιθ', κθ', λθ' (στὴν τελευταία ἔκδοση (1771) διαφοροποιεῖται ἡ ἀρίθμηση τῶν κεφαλαίων ἀπὸ τὸ ιβ') , Πεντηκοστάριον ἔκδ. 1525 Κυριακὴ ἁγίων πάντων, Τριῴδιον ἔκδ. 1586 (anemi.lib.uoc.gr) Σάββατον α' νηστειῶν.
Δὲν εἶχα τὸν χρόνο καὶ τὴν δυνατότητα νὰ ἐλέγξω ὅλες αὐτὲς τὶς παραπομπὲς χειρογράφων γιὰ τὴν φράσι «Τὴν σοφίαν τοῦ Λόγου (ἢ λόγου)». ὅμως σὲ ὅσες ἀπὸ αὐτὲς τὶς περιπτώσεις πρόκειται γιὰ τὸ γνωστὸ κάθισμα ποὺ ὑπάρχει στὰ λειτουργικά μας ἔντυπα «Τὴν Σοφίαν καὶ Λόγον», τότε τὰ χειρόγραφα ΕΧΟΥΝ ΛΑΘΟΣ, καὶ ἡ μαρτυρία τους δὲν προσφέρει κάτι, δὲν λαμβάνεται ὑπόψιν, δὲν δεικνύει τίποτε.
Ἂν ἡ μαρτυρία
«Τὴν σοφίαν τοῦ λόγου κατ...» (ἔτσι) κατὰ τὸ χφ. Σινὰ 755 τριῴδιον περὶ τὸν ι΄ αἰ. φ. 33
δὲν προέρχεται καὶ αὐτὴ ἀπὸ κάποιο χειρογραφικὸ λάθος, τότε κρατᾶμε (μὲ ἐπιφύλαξι ἴσως) τὴν πληροφορία ὅτι ὑπῆρχε καὶ κάποιο κάθισμα μὲ ἔναρξι «Τὴν σοφίαν τοῦ λόγου κατ...», τὸ ὁποῖο ἴσως νὰ εἶναι ὁ ἀρχικὸς πρόλογος. ὅπως ὅμως ἔχω γράψει καὶ σὲ προηγούμενο μήνυμά μου (
viewtopic.php?f=34&t=85&p=508#p215) ὑπάρχουν καὶ ἄλλες περιπτώσεις χαμένων αὐτομέλων, ὁπότε τὴν θέσι τους τὴν λαμβάνει τὸ γνωστότερο προσόμοιό τους, καὶ πρακτικῶς δὲν ὑφίσταται κενὸ στὴν γνῶσι καὶ ἐκμάθησι τῶν αὐτομέλων.
Γιὰ τὰ περαιτέρω νομίζω ὅτι πρέπει νὰ ἀναμένωμε τὴν ἔρευνα τῶν χειρογράφων μὲ τὴν ἐλπίδα ἀνευρέσεως τέτοιων λησμονημένων σήμερα θησαυρῶν.