- ᾿Αρετὴ Μαζιώτη (Μαστροκώστα) 1988
Μεγαλυνάρια ἐπιταφίου (γνωστὰ καὶ ὡς ἐγκώμια)
῾Η παρακάτω ἠχογράφησις ἔγινε τὸ μεσημέρι τοῦ μεγάλου σαββάτου 9 ἀπριλίου 1988. ἡ γιαγιά μου ᾿Αρετὴ Μαζιώτη τὸ γένος Μαστροκώστα, σὲ ἡλικία 60 ἐτῶν, ψάλλει τὰ γνωστὰ μεγαλυνάρια (ἐγκώμια) τοῦ ἐπιταφίου (τοῦ ὄρθρου τοῦ μεγάλου σαββάτου, τοῦ τελουμένου τὴν μεγάλη παρασκευὴ τὸ βράδυ). εἶναι ἠχογράφησις ἐκτὸς ναοῦ, ἀπὸ πρόβα στὸ σπίτι. ψάλλει τὰ ἐγκώμια ὅπως τὰ θυμόταν ἀπὸ τότε ποὺ ἦταν μικρὴ 12-14 ἐτῶν (διότι στὰ δεκατέσσερά της ἔφυγε ἀπὸ τὸν τόπο της), δηλαδὴ ὅπως τὰ ἔλεγαν στὸ ὀρεινὸ χωριό της Ἄνω Μακρινοῦ Αἰτωλοακαρνανίας γύρω στὸ 1940.
῾Η ἴδια μοῦ ἔλεγε ὅτι τότε τὸ χωριὸ εἶχε πολὺν πληθυσμὸ καὶ εἶχε μεγάλη ἀνάπτυξι σὲ σχέσι μὲ τὰ νεώτερα χρόνια. μοῦ ἐξηγοῦσε ὅτι τὰ μεγαλυνάρια τὰ ἔλεγαν διαφορετικὰ ἀπὸ αὐτὸ ποὺ συνηθίζεται σήμερα, πιὸ γρήγορα (προφανῶς —σκέπτομαι ἐγὼ σήμερα— ἐπειδὴ τότε ἔλεγαν ὅλα τὰ μεγαλυνάρια ποὺ ὑπάρχουν στὸ Τριώδιον), πιὸ ῥυθμικά, μὲ περισσότερη χάρι. καὶ ὄχι μόνο γιὰ τὰ ἐγκώμια ἀλλὰ θεωροῦσε ὅτι τὰ ἴδια ἴσχυαν κατ᾿ ἀναλογίαν γενικώτερα γιὰ τὸν τρόπο μὲ τὸν ὁποῖον ἔψελναν παλαιότερα. χαρακτηριστικὰ εἶναι κάποια ἰδιαίτερα ποικίλματα ποὺ γίνονται πρὸς τὸ τέλος τῶν τροπαρίων τῶν δύο πρώτων στάσεων. προφανῶς διασῴζει ἐδῶ προφορικῶς καὶ ἀπὸ μνήμης κάποια παλαιὰ ψαλτικὴ παράδοσι τῆς Αἰτωλοακαρνανίας.
a001-01 Μεγαλυνάρια (ἐγκώμια) 1ης, 2ας καὶ 3ης στάσεως (3 τροπάρια ἀπὸ κάθε στάσι, σύνολον 9 τροπάρια)
Δὲν θυμᾶμαι κἂν πῶς εἶχε γίνει αὐτὴ ἡ ἠχογράφησις, ποῦ εἶχα βρεῖ τὸ μαγνητόφωνο κ.λπ.. ἂν καὶ εἴχαμε κάποιο βιβλίο μὲ τὰ μεγαλυνάρια (νομίζω τὸν Συνέκδημο), τὰ τροπάρια ἡ γιαγιά μου ἡ κυρὰ ᾿Αρετὴ τὰ ἔψελνε περισσότερο «ἀπ᾿ ἔξω», ὅπως τὰ θυμόταν, παρὰ ἀπὸ μέσα· ἄλλωστε τὰ προβλήματα ὁράσεως δὲν τὴν διευκόλυναν στὴν ἀνάγνωσι, ἐξ οὗ καὶ ὑπάρχουν κάποια λάθη σὲ ὡρισμένες λέξεις. γι᾿ αὐτὸ ἀκριβῶς ὅμως τὰ διάβαζε ἀπὸ τὸ μεσημέρι, ὥστε τὸ βράδυ ποὺ θὰ ψέλναμε τὰ μεγαλυνάρια στὸν ναὸ νὰ μὴν κάνει λάθη. τὸ πρόσεχε πολὺ ἡ κυρὰ ᾿Αρετὴ αὐτὸ τὸ πρᾶγμα καὶ μάλιστα ἀποροῦσε πῶς νεώτεροι ἄνθρωποι καὶ «σπουδαγμένοι» ἔκαναν σωρηδὸν τὰ λάθη, ὅταν διάβαζαν ἢ ἔψελναν.
copyright 1988-2009 Διονύσιος Μπιλάλης ᾿Ανατολικιώτης