Ακολουθία Τυπικών

[dkalpakidis]

Η ερώτηση δεν είναι δική μου. Είναι απορία ενός συνδρομητού της ΣΥΜΒΟΛΗΣ και φίλου κ. Κωνσταντίνου Χαραλαμπίδη:

Στην θ΄ ώρα και συγκεκριμένα όταν "περνάμε" στην ακολουθία των Τυπικών [τα οποία παραλείπονται] μετά τους Μακαρισμούς διαβάζουμε τα τροπάρια "Χορός ο επουράνιος" κλπ... Δόξα... "Χορός αγίων αγγέλων..." Και νυν... "Πιστεύω εις έναν Θεόν...", Άνες, άφες, συγχώρησον...", "Πάτερ ημών..." [παράλειψη σε προηγιασμένη ΔΙΠΤΥΧΑ 2008].

Η ερώτηση είναι γιατί κατακλείεται το τμήμα αυτό με το Σύμβολο της Πίστεως ως "Και νυν" μάλιστα, ενώ μετά προσθέτονται κι άλλα, δηλαδή το "Άνες, άφες, συγχώρησον..." και το "Πάτερ ημών..."

[MTheodorakis]

Ἡ ἀκολουθία τῶν τυπικῶν γεννήθηκε ὡς ὑποκατάστατο τῆς θείας λειτουργίας ὅταν καὶ ὅπου αὐτὴ δὲν ἦταν ἐφικτή, δηλαδή-κατὰ μίμησιν αὐτῆς-ἕνα λειτουργικὸ πλαίσιο τῆς ἰδιωτικῆς θείας κοινωνίας.

Στὸ χφ. Σινὰ 863 ὡρολόγιον θ’ αἰ. μετὰ τὸ τρισάγιον, ἀντὶ τοῦ τριαδικοῦ ὕμνου «Παναγία Τριάς, ἐλέησον ἡμᾶς...», ὑπάρχει «Πιστεύω», τὸ ὁποῖον εἶναι ἐπίσης τριαδικόν, ὅπως καὶ τὸ «Δόξα, Καὶ νῦν». Ἔτσι ἔχουμε στὸ μεσονυκτικὸν «Δόξα, Καὶ νῦν. Πιστεύω...(Τρισάγιον...Πάτερ ἡμῶν)».

Ἡ στιχολογία τοῦ τριαδικοῦ ὕμνου «Χορὸς ὁ ἐπουράνιος...ἅγιος, ἅγιος, ἅγιος...» συνδυάζεται μὲ τὰ τριαδικὰ «Δόξα, Καὶ νῦν» καὶ «τὴν πίστιν» (ὅπως καὶ στὸ ἀπόδειπνον «Ἅγιε, ἅγιε, ἅγιε, τρισάγιε Κύριε, ἐλέησον καὶ σῶσον ἡμᾶς. Ἀμήν. Πιστεύω...») ἀποτελῶντας τὴν ἑνότητα τῆς ἀπαραιτήτου ὀρθοδόξου ὁμολογίας «ὡς ἐν οὐρανῷ καὶ ἐπὶ τῆς γῆς», πρὸ τῆς ἑνότητος τῆς φρικτῆς μεταλήψεως μὲ τὰ ἱλαστικὰ αἰτήματα τοῦ ὕμνου «Ἄνες, ἄφες...»[*] καὶ τῆς Κυριακῆς προσευχῆς «ἄφες ἡμῖν...» γιὰ τὴν αἴτηση τοῦ ἄρτου ἀπὸ τὸν Πατέρα (Ἰω. f’, 32)-τροφέα τῶν τέκνων· «Πάτερ...τὸν ἄρτον...δὸς ἡμῖν σήμερον».



[*] Ἱεροσολυμιτικὴ λειτουργία «Ἰακώβου ἀδελφοθέου». «Οἱ ἀκολουθίες τοῦ νυχθημέρου τοῦ Ὡρολογίου μας ἀκολουθοῦν τὴν τάξη τῆς μονῆς τοῦ ἁγίου Σάββα τῶν Ἱεροσολύμων, ἑπομένως καὶ τῆς λειτουργίας ἐκείνης» (Ἰ. Φουντούλη Οἱ ἀκολουθίες τῶν ὡρῶν καὶ τὰ τυπικά, στὸ Τελετουργικὰ θέματα τ. 3 σ. 189).

[MTheodorakis]

Στὴν α' στάση τῶν τυπικῶν μετὰ ἀπὸ κάθε στίχο ψάλλεται ἐφύμνιο «Εὐλογητὸς εἶ Κύριε» (χφ. Paris. gr. 331 ὡρολόγιο ια' αἰ. φφ. 98v-101r (http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b107228663/f104.image.r=)), τὸ ὁποῖο σήμερα διασώζεται στὸ προοίμιο τοῦ ψαλμοῦ καὶ στὴν «στροφή» (ὅπ. πρ. φ. 3r), δηλαδὴ τὴν ἐπανάληψη τοῦ α' στίχου στὸ τέλος τῆς στάσης.

Στὴν β' στάση μετὰ ἀπὸ κάθε στίχο ψάλλεται ἐφύμνιο «Δόξα τῷ Πατρὶ καὶ τῷ Υἱῷ καὶ τῷ ἁγίῳ Πνεύματι» (ὅπ. πρ. φφ. 101v-102r), τὸ ὁποῖο σήμερα εἶναι τὸ προοίμιο τοῦ ψαλμοῦ.