Προβλήματα στά λειτουργικά κείμενα

Κανόνες Δ. Συζήτησης
῾Η χρῆσις τοῦ δημοσιευομένου ὑλικοῦ καὶ τῶν συνημμένων ἀρχείων διέπεται ἀπὸ τοὺς παρακάτω ὅρους·
α) γιὰ τὰ πνευματικὰ δικαιώματα viewtopic.php?f=138&t=430&p=1237#p1236
β) γιὰ τὰ ἐμπορικὰ δικαιώματα viewtopic.php?f=138&t=430&p=1237#p1237

Προβλήματα στά λειτουργικά κείμενα

Δημοσίευσηαπό Dionysios » Τρί 20 Ιαν 2009, 08:33:49

[Στὸ δοξαστικὸν τῶν ἀποστίχων τῆς 21ης μαΐου συναντῶνται 4 γραφαί «μετοχετευθεὶς» «μετοχευθεὶς» «παροχετευθεὶς» καὶ «παροχευθείς».]

Τὰ μηναῖα τῶν ἐκδόσεων Σαλλιβέρου καὶ «Φῶς» (1984) ἔχουν «μετοχετευθείς». τὸ «θεότητος» συντάσσεται μὲ τὴν προηγουμένην της λέξιν «πίστιν» (πίστιν θεότητος) καὶ ὄχι μὲ τὸ «μετοχετευθείς».

῾Η ὀρθότης τοῦ κειμένου τῶν ὕμνων τῶν εὑρισκομένων εἰς τὰ μηναῖα καὶ τὰ λοιπὰ λειτουργικὰ βιβλία εἶναι ἀκόμη ἓν ζητούμενον. ἔχω διαπιστώσει κατόπιν προσωπικῆς ἐρεύνης ὅτι ὅλες οἱ ἐκδόσεις ἔχουν τὰ λάθη τους καὶ τὰ προβλήματά τους. δὲν μποροῦμε νὰ στηριζώμεθα σὲ μίαν μόνον ἔκδοσιν ὡς πρὸς τὸ τί εἶναι ὀρθόν.
(9/6/2008)


...πάντως ἡ ἔννοια τῶν δύο συνθέτων ῥημάτων «μετοχετεύω» καὶ «παροχετεύω», παραγώγων τοῦ «ὀχετεύω», φαίνεται συναφής. ὅπως πολὺ σωστὰ ἐτονίσθη..., μόνον ἡ ἔρευνα τῶν χειρογραφων καὶ ἡ κριτικὴ ἔκδοσις τῶν λειτουργικῶν κειμένων θὰ μποροῦσε νὰ δώσῃ ἱκανοποιητικὰς ἀπαντήσεις σ᾿ αὐτὸ καὶ ἄλλα παρόμοια ἐρωτήματα.
(9/6/2008)


Νὰ συμπληρώσω-διορθώσω ὅτι ὁ τύπος «παροχευθεὶς» συναντᾶται πολὺ πρὶν ἀπὸ τὸ δοξαστάριον ποὺ ἐξέδωκεν ὁ Βιολάκης (1899), στὸ δοξαστάριον τοῦ Πέτρου κατὰ τὴν ἐξήγησιν τοῦ Γρηγορίου εἰς ἀμφοτέρας τὰς ἐκδόσεις του, Βουκορεστίου 1820 καὶ Παρισίων 1821. προφανῶς ἔτσι θὰ εἶναι γραμμένον καὶ στὸ πρωτότυπον, ἂν καὶ δὲν μπορῶ τώρα νὰ ἐλέγξω κάποιο χειρόγραφον μὲ τὴν γραφὴν τοῦ Πέτρου.
(10/6/2008)


ἐπιμέλεια 2008 Διονύσιος Μπιλάλης ᾿Ανατολικιώτης
Διονύσιος ᾿Ανατολικιώτης, http://www.symbole.gr
e-mail: symbole@mail.com — Skype: dionysios-anat
«γηράσκω ἀεί διορθούμενος», τρίτη 11/7/2000
Άβαταρ μέλους
Dionysios
 
Δημοσ.: 3950
Εγγραφη: Πέμ 11 Σεπ 2008, 21:30:05
Τοποθεσια: ᾿Αθῆναι

Re: Προβλήματα στά λειτουργικά κείμενα

Δημοσίευσηαπό Dionysios » Δευτ 26 Ιαν 2009, 02:54:59

[Οἱ ἦχοι τῶν τροπαρίων]

Σχετικῶς μὲ τοὺς ἤχους τῶν ὕμνων τὰ νεώτερα τυπικὰ δὲν ἔχουν μαρτυρίες, διότι θεωροῦνται τὰ πράγματα λίγο πολὺ γνωστά, καθόσον ἔχομε πλέον μία λίγο πολὺ σταθεροποιημένη παράδοσι, καὶ αὐτὸ εἶναι μᾶλλον θετικό. στὰ παλαιότερα τυπικὰ (π.χ. Τ.Α.Σ.) ὑπάρχουν μαρτυρίες ἤχων, ἀλλὰ ἐκεῖ διαπιστώνομε πολλάκις ἀσυμφωνία καὶ τῶν τυπικῶν μεταξύ των καὶ ὡς πρὸς τὰ μηναῖα, διότι ἔχομε τὰ γνωστὰ λάθη ἀντιγραφῆς ἢ τὶς παραναγνώσεις χειρογράφων, εἰδικὰ ὅσον μὲ τὴν τυπογραφία ὅλο καὶ λιγώτεροι ἦσαν συνηθισμένοι νὰ διαβάζουν χειρόγραφα μὲ συντομογραφίες. γενικῶς ἀξιοπιστότεροι μάρτυρες τοῦ ἤχου κάποιου ὕμνου εἶναι τὰ μηναῖα καὶ κυρίως μουσικὰ χειρόγραφα παρὰ τὰ τυπικά, ἰδίως τὰ ἔντυπα τῶν πρώτων τυπογραφικῶν αἰώνων.

(21/8/2008)
Διονύσιος ᾿Ανατολικιώτης, http://www.symbole.gr
e-mail: symbole@mail.com — Skype: dionysios-anat
«γηράσκω ἀεί διορθούμενος», τρίτη 11/7/2000
Άβαταρ μέλους
Dionysios
 
Δημοσ.: 3950
Εγγραφη: Πέμ 11 Σεπ 2008, 21:30:05
Τοποθεσια: ᾿Αθῆναι

Re: Προβλήματα στά λειτουργικά κείμενα

Δημοσίευσηαπό Dionysios » Δευτ 26 Ιαν 2009, 03:13:59

[Σχόλια στὴν «ἀκολουθία τοῦ ἁγίου μανδηλίου» ἐκδόσεως
῾Ενετίας 1745, τὴν ὁποίαν συνέθεσε Κωνσταντῖνος Καντακουζηνὸς ὁ καὶ τῆς Οὐγγροβλαχίας Ἡγεμών.]


...᾿Ελπίζω κι ἐγὼ ἀπὸ τὴν πλευρά μου νὰ μὴν πάρῃ κανεὶς αὐτὴν τὴν δῆθεν «ἀκολουθίαν» γιὰ λειτουργικὴ χρῆσι στὸν ναό, διότι ὁ συνθέσας αὐτὴν ἦτο ἐπιεικῶς ἀκατάλληλος καὶ παντελῶς ἄσχετος μὲ τὴν τάξιν τῶν ἑορτίων ἀκολουθιῶν. ἔχει ἀναμείξει στοιχεῖα καθ᾿ ἡμέραν ἑορτίου ἀκολουθίας μὲ στοιχεῖα τῆς κυριακῆς (π.χ. «῞Αγιος Κύριος ὁ Θεὸς ἡμῶν» εἰς τὸν ὄρθρον), μὴ γνωρίζων προφανῶς ὅτι τὰ δεύτερα ἀνήκουν μόνον εἰς τὴν κυριακήν. κατόπιν ὅλα αὐτὰ τὰ ἀναμιγνύει μὲ στοιχεῖα ἄλλων ἰδιαιτέρων ἀκολουθιῶν, ὅλως ξένα πρὸς τὸ ἐνταῦθα ζητούμενον. ἐν τέλει δὲ εἶναι καὶ ἄμουσος προφανῶς, διότι παραθέτει δῆθεν προσομοίους «ὕμνους» ἐκτὸς παντὸς ῥυθμοῦ καὶ μέτρου. μὲ ἁπλὲς λέξεις, κάποιοι «ὕμνοι» ποὺ παραθέτει δὲν ψάλλονται, διότι ἁπλούστατα δὲν εἶναι ὕμνοι πρὸς λειτουργικὴν χρῆσιν.

Τί τὸ θετικὸν δυνάμεθα νὰ ἀποκομίσωμεν;
1) ὅτι τέτοια πειράματα εἶναι παραδείγματα πρὸς ἀποφυγήν.
2) ὅτι καλὸν εἶναι νὰ καταπιανώμαστε μὲ πράγματα ποὺ κατέχομε, καὶ ὄχι μὲ ὅσα εἶναι πέραν τῶν δυνατοτήτων μας.
3) ἐμπλουτίζομε τὴν βιβλιοθήκη μας καὶ τὶς γνώσεις μας γιὰ τὶς ἐπιτυχημένες καὶ ἀποτυχημένες ἐκκλησιαστικὲς ἐκδόσεις τῆς ἐποχῆς (μήπως καὶ σήμερα δὲν γίνονται ἕνα σωρὸ τέτοιες;).
4) ἐνδιαφέρον παρουσιάζει τὸ προτεινόμενον κοινωνικὸν εἰς τὴν ἐν λόγῳ «ἀκολουθίαν». εἶναι τὸ τῆς μεταμορφώσεως, δὲν τὸ ἀναφέρει ὁ π. Κων. Παπαγιάννης, καὶ εἶναι μὲ τρία ἀλληλούια εἰς τὸ τέλος. σπουδαία ἔνδειξις ὅτι ἀκόμη τότε (μέσα 18ου αἰῶνος) ἔλεγαν τριπλοῦν ἀλληλούια στὸ κοινωνικόν.

Ἂν κάπου ὑπάρχῃ ἀνάγκη ἑορτίου ἀκολουθίας διὰ τὸ ἱερὸν μανδήλιον, νομίζω ὅτι τὰ ὅσα ἀναφέρει ὁ π. Κων. Παπαγιάννης στὸ «Σύστημα Τυπικοῦ» εἶναι ἐπαρκῆ.

Δὲν ἔχω ὑπόψει μου τὴν ἀκολουθίαν τοῦ 1855. ἀλλὰ γιὰ τὴν παροῦσαν σύνθεσιν τοῦ ῞Ελληνος ἡγεμόνος τῆς Οὑγγροβλαχίας ἔχω νὰ πῶ ὅτι, διὰ νὰ λάβῃ μορφὴν κανονικῆς ἀκολουθίας, χρειάζεται ἀρκετὲς ἐπεμβάσεις. «ἴσασιν οἱ μεμυημένοι».

(22/8/2008)



copyright 2008 Διονύσιος Μπιλάλης ᾿Ανατολικιώτης
Διονύσιος ᾿Ανατολικιώτης, http://www.symbole.gr
e-mail: symbole@mail.com — Skype: dionysios-anat
«γηράσκω ἀεί διορθούμενος», τρίτη 11/7/2000
Άβαταρ μέλους
Dionysios
 
Δημοσ.: 3950
Εγγραφη: Πέμ 11 Σεπ 2008, 21:30:05
Τοποθεσια: ᾿Αθῆναι

Re: Προβλήματα στά λειτουργικά κείμενα

Δημοσίευσηαπό Dionysios » Σάβ 03 Οκτ 2009, 11:30:13

Τὸ f΄ ἀναστάσιμον ἐξαποστειλάριον εἰς πολλὰς ἐκδόσεις ὑπάρχει μὲ λάθη. ἀπὸ τὰς ἐκδόσεις αὐτὰς ἀντεγράφησαν τὰ λάθη καὶ εἰς τὸ διαδίκτυον.

᾿Ιδοὺ τὸ ὀρθὸν κείμενον τοῦ ἐν λόγῳ ἐξαποστειλαρίου·

Δεικνύων ὅτι ἄνθρωπος, σῶτερ εἶ κατ' οὐσίαν, ἀναστὰς ἐκ τοῦ μνήματος, βρώσεως συμμετέσχες, καὶ μέσον στὰς ἐδίδασκες, μετάνοιαν κηρύσσειν· εὐθὺς δὲ πρὸς οὐράνιον, ἀνελήφθης Πατέρα, καὶ μαθηταῖς, πέμπειν τὸν Παράκλητον ἐπηγγείλω, ὑπέρθεε Θεάνθρωπε, δόξα τῇ σῇ ἐγέρσει.


῾Η λάθος παραλλαγὴ τοῦ κειμένου εἶναι ἡ ἀκόλουθος· «Δεικνύων ὅτι ἄνθρωπος, σῶτερ εἶ κατ' οὐσίαν, ἐν μέσῳ στὰς ἐδίδασκες, ἀναστὰς ἐκ τοῦ τάφου, καὶ βρώσεως συμμετέσχες, βάπτισμα μετανοίας, εὐθὺς δὲ πρὸς οὐράνιον, ἀνελήφθης Πατέρα, καὶ μαθηταῖς πέμπειν τὸν Παράκλητον ἐπηγγείλω, ὑπέρθεε Θεάνθρωπε, δόξα τῇ σῇ ἐγέρσει».

Γιὰ πολλοὺς λόγους τὸ δεύτερον κείμενον εἶναι λάθος. πέραν τοῦ ἀσυντάκτου τοῦ κειμένου ἀναφέρω ἀκόμη ἕνα· βάπτισμα μετανοίας ἦτο τὸ βάπτισμα τοῦ ᾿Ιωάννου τοῦ προδρόμου καὶ βαπτιστοῦ. τὸ βάπτισμα τοῦ Χριστοῦ εἶναι βάπτισμα ἀφέσεως τῶν ἁμαρτιῶν καὶ σωτηρίας. τὸ μὲν ἕνα ἦτο ἀτελές, ἦτο προτύπωσις καὶ σκιά, τὸ δὲ ἄλλο εἶναι τέλειον καὶ πλῆρες, οὐσία καὶ ἥλιος καὶ φῶς καὶ λαμπρότης.

Τὸ διωρθωμένον κείμενον ὑπάρχει τοὐλάχιστον ἀπὸ τοῦ 1976 χάρις εἰς τὸν μακαριστὸν τυπικάριον Γεώργιον Μπεκατῶρον. προσωπικῶς ἔχω προβῆ πολλάκις εἰς διόρθωσιν τοῦ ἐξαποστειλαρίου τούτου εἰς σχετικὰς ἐκδόσεις. ἐνθυμοῦμαι τὸ πρῶτον τὴν διόρθωσιν εἰς τὸν συνέκδημον τοῦ «᾿Αστέρος» διὰ τὴν κατὰ τὸ 1998 (νομίζω) ἐπανέκδοσιν. ἀτυχῶς παρατηρῶ μίαν ἄκριτον στάσιν πολλῶν ἐν τῷ χώρῳ τῆς ἐκκλησίας νὰ διαιωνίζουν τὰ λάθη τῶν λειτουργικῶν κειμένων καὶ ἀκολουθιῶν. θὰ ἔλεγε κανεὶς ὅτι ἕλκονται ὑπὸ τοῦ λάθους μὲ μίαν ἀδιανόητον ἐσωτερικὴν διεργασίαν καὶ προσκολλῶνται παθολογικῶς εἰς αὐτό. δὲν ξέρω τί νὰ εἴπω καὶ τί ἐξήγησιν νὰ δώσω εἰς τὸ φαινόμενον, ἀλλὰ εἶναι ὄντως ἀπορίας ἄξιον.

Παραθέτω διωρθωμένον τὸ f΄ ἐξαποστειλάριον, καὶ ἐλπίζω οἱ παντὸς βαθμοῦ καὶ πάσης θέσεως ἐκκλησιαστικοὶ ποιμένες, οἱ εὐκόλως καὶ δαψιλῶς συγχαίροντες καὶ ἐπισήμως ἐπευλογοῦντες πάντα ἐρασιτέχνην ἀσχολούμενον περὶ τὰ λειτουργικὰ κείμενα, μαζὶ μὲ τὰ ἐγκωμιαστικὰ σχόλιά των νὰ ὑποδείξουν ἢ ἀκόμη καὶ νὰ ἀπαιτήσουν καὶ τὴν διόρθωσιν τῶν λαθῶν καὶ τὴν συμμόρφωσιν μὲ τὸ ὀρθὸν τυπικόν. (διατί ὄχι; μόνον διὰ κάθε παράτυπον ἐπιθυμίαν των δύνανται νὰ ἀπαιτοῦν ὑπακοὴν ἀνερυθριάστως;) ὁ ἐρασιτεχνισμὸς μπορεῖ νὰ ἐξυπηρετῇ πρὸς στιγμὴν μίαν ἀνάγκην, ἰδίως ὅταν «ὑπάρχουν καβούρια στὴν τσέπη» τῶν ἁρμοδίων (διότι εἰς πολλὰς περιπτώσεις περὶ αὐτοῦ πρόκειται δυστυχῶς), μακροπρόθεσμα ὅμως βλάπτει σοβαρῶς τὴν τάξιν τῆς ἐκκλησιαστικῆς λατρείας (ἴσως ὄχι καὶ πολὺ μακροπρόθεσμα).
Διονύσιος ᾿Ανατολικιώτης, http://www.symbole.gr
e-mail: symbole@mail.com — Skype: dionysios-anat
«γηράσκω ἀεί διορθούμενος», τρίτη 11/7/2000
Άβαταρ μέλους
Dionysios
 
Δημοσ.: 3950
Εγγραφη: Πέμ 11 Σεπ 2008, 21:30:05
Τοποθεσια: ᾿Αθῆναι

Re: Προβλήματα στά λειτουργικά κείμενα

Δημοσίευσηαπό Dionysios » Τρί 26 Ιαν 2010, 09:47:15

᾿Απὸ χτεσινὸ ἠλεκτρονικὸ μήνυμα μία ἐνδιαφέρουσα ἐπισήμανσι γιὰ τὴν κολόβωσι στὴν κατάληξι ἑνὸς εἱρμοῦ τῆς ὑπαπαντῆς, πρᾶγμα ποὺ πολλὲς φορὲς δὲν τὸ προσέχουμε, ὅταν ψάλλουμε.

From: chchchchch
To: symbole@mail.com
Subject: RE:
Date: Mon, Jan 25, 2010 7:39 pm

Είχα ρωτήσει τον ΚKKK γιατί στις καταβασίες της Υπαπαντής στην η ωδή στο τέλος δεν συμπληρώνει το κείμενο με τη φράση "και υπερυψούτε εις πάντας τους αιώνας". Μου είπε ότι έτσι ψάλλεται στο πατριαρχείο. Γνωριζετε κατι περι αυτου;


Τὸ κείμενον τῶν εἱρμῶν τοῦ κανόνος τῆς ὑπαπαντῆς παραδίδεται συχνὰ μὲ διάφορα σφάλματα. τὸ ὀρθὸν κείμενον τοῦ εἱρμοῦ τῆς η΄ ᾠδῆς ἔχει ὡς ἑξῆς·

«Ἀστέκτῳ πυρὶ ἑνωθέντες, οἱ θεοσεβείας προεστῶτες νεανίαι,
τῇ φλογὶ δὲ μὴ λωβηθέντες θεῖον ὕμνον ἔμελπον·
Εὐλογεῖτε πάντα τὰ ἔργα τὸν Κύριον
καὶ ὑπερυψοῦτε εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας».

Ἔτσι ἔχουν τὸν εἱρμὸ δύο χειρόγραφα τοῦ 13ου αἰῶνος, τὸ (μὴ μουσικὸ) εἱρμολόγιον στὶς ἐκδόσεις Βενετίας τοῦ 19ου αἰῶνος καὶ στὴν νεώτερη ἐπανέκδοσί του, καθὼς καὶ τὰ νεώτερα ἐγκόλπια ἀναγνώστου (ἢ συλλειτουργικά). ὑπάρχει μία μικρὰ διαφοροποίησις στὴν λέξι «θεοσεβείας» (συναντᾶται συχνὰ καὶ ὡς «θεοσεβείᾳ»), ἀλλὰ δὲν εἶναι σημαντική, οὔτε ἐπηρεάζει τὸ μουσικὸ μέλος τοῦ ὕμνου. ὅτι αὐτὴ εἶναι ἡ ὀρθὴ μορφὴ τοῦ ὕμνου τεκμαίρεται πολλαπλῶς, ὅπως σκοπεύω νὰ δείξω σὲ ἄλλη εὐκαιρία.

Στὰ μουσικὰ κείμενα ὅμως, τὰ ὁποῖα ὅλα σχεδὸν προέρχονται ἀπὸ τὶς πρῶτες μουσικὲς ἐκδόσεις στὴν Κωνσταντινούπολι, συνήθως παραλείπεται ὁ τελευταῖος στίχος, ὁπότε ὁ ὕμνος ἔχει τὴν ἑξῆς μορφή·

«Ἀστέκτῳ πυρὶ ἑνωθέντες, οἱ θεοσεβείᾳ προεστῶτες νεανίαι,
τῇ φλογὶ δὲ μὴ λωβηθέντες θεῖον ὕμνον ἔμελπον·
Εὐλογεῖτε πάντα τὰ ἔργα Κυρίου τὸν Κύριον».

Τὸ λάθος αὐτὸ προέρχεται προφανῶς ἀπὸ κάποιο παλαιὸ ἀντιγραφικὸ σφάλμα χειρογράφου, ἀπὸ ὅπου περάστηκε μετὰ στὰ μουσικὰ κείμενα. ἔτσι κολοβὸς ψάλλεται ὁ εἱρμὸς ὄχι μόνον στὸ οἰκουμενικὸ πατριαρχεῖο, ἀλλὰ σχεδὸν παντοῦ ὅπου οἱ ψάλτες χρησιμοποιοῦν μουσικὰ κείμενα. μόνον σὲ λίγες νεώτερες μουσικὲς ἐκδόσεις ἔχει διορθωθῆ τὸ κείμενον καὶ τὸ μέλος ἀντιστοίχως. δὲν εἶναι ἡ μοναδικὴ περίπτωσις. στὶς πρῶτες μουσικὲς ἐκδόσεις καὶ στὰ μουσικὰ χειρόγραφα ὑπάρχουν ἀρκετὰ τέτοια λάθη.
Διονύσιος ᾿Ανατολικιώτης, http://www.symbole.gr
e-mail: symbole@mail.com — Skype: dionysios-anat
«γηράσκω ἀεί διορθούμενος», τρίτη 11/7/2000
Άβαταρ μέλους
Dionysios
 
Δημοσ.: 3950
Εγγραφη: Πέμ 11 Σεπ 2008, 21:30:05
Τοποθεσια: ᾿Αθῆναι

Re: Προβλήματα στά λειτουργικά κείμενα

Δημοσίευσηαπό MTheodorakis » Δευτ 23 Μάιος 2011, 19:49:02

Τὸ β’ στιχηρὸ προσόμοιο τοῦ τῇ Δευτέρᾳ ἑσπέρας μετὰ τὴν Κυριακὴ τῆς Σαμαρείτιδος καταλήγει «καὶ θαυμάτων ἐπιδείξεσιν» (ἐκδ. 1778, 1860), καὶ ὄχι «θαυμάτων ἐπιδείξεσιν».
MTheodorakis
 
Δημοσ.: 924
Εγγραφη: Παρ 17 Οκτ 2008, 11:31:57


Επιστροφή στην Θέματα ὑμνολογίας - ὑμνογραφίας

Μελη σε συνδεση

Μέλη σε αυτή την Δ. Συζήτηση : Δεν υπάρχουν εγγεγραμμένα μέλη και 1 επισκέπτης

cron