τό ἀπολυτίκιον τῶν θεοφανείων
Δημοσιεύτηκε: Σάβ 02 Ιαν 2010, 16:25:59κείμενον
Ἐν Ἰορδάνῃ βαπτιζομένου σου, Κύριε,
ἡ τῆς Τριάδος ἐφανερώθη προσκύνησις·
τοῦ γὰρ γεννήτορος ἡ φωνὴ προσεμαρτύρει σοι
ἀγαπητόν σε υἱὸν ὀνομάζουσα,
καὶ τὸ πνεῦμα ἐν εἴδει περιστερᾶς
ἐβεβαίου τοῦ λόγου τὸ ἀσφαλές·
ὁ ἐπιφανεὶς Χριστὲ ὁ Θεός,
καὶ τὸν κόσμον φωτίσας δόξα σοι.
ἑρμηνευτικὴ ἀπόδοσις
Τὴν ὥρα ποὺ βαπτιζόσουν στὸν ποταμὸ Ἰορδάνη, Κύριε,
φανερώθηκε ἡ προσκύνησις τῆς Τριάδος (φανερώθηκε δηλαδὴ τὸ μυστήριον τῆς ἁγίας Τριάδος, τὴν ὁποία προσκυνοῦμε λατρευτικῶς μὲ μία καὶ τὴν ἴδια προσκύνησι, διότι τὰ τρία πρόσωπα εἶναι ἕνας Θεός)·
διότι ἡ φωνὴ τοῦ γεννήτορος (δηλαδὴ αὐτοῦ ποὺ σὲ γέννησε, τοῦ πατρός, τοῦ πρώτου προσώπου τῆς μιᾶς θεότητος) ἔδινε μαρτυρία γιὰ σένα (ὅτι εἶσαι πράγματι ὁ υἱός του, δηλαδὴ τὸ δεύτερο πρόσωπο τῆς ἁγίας Τριάδος)
καθὼς σὲ ὠνόμαζε «ἀγαπητὸν υἱόν» του,
καὶ (ταυτοχρόνως τὸ τρίτο πρόσωπο τῆς μιᾶς θεότητος) τὸ Πνεῦμα μὲ μορφὴ περιστεριοῦ
ἐβεβαίωνε (καὶ ἀπεδείκνυε) τοῦ (πατρικοῦ) λόγου τὸ ἀσφαλές (τὴν ἀκρίβεια, τὴν ἀπόλυτη ἀλήθεια καὶ ὀρθότητα) ·
σὲ σένα λοιπὸν ποὺ φανερώθηκες (ὡς ἄνθρωπος πάνω στὴν γῆ), Χριστὲ Θεέ μας,
καὶ φώτισες (μὲ τὴν παρουσία σου) τὸν κόσμο, ἀνήκει κάθε δόξα.
Οἱ δύο τελευταῖοι στίχοι τοῦ ἀπολυτικίου ἀπαντοῦν καὶ στὸ ἐρώτημα γιατί τὰ θεοφάνεια ὀνομάζονται καὶ φῶτα. γιορτάζουμε τὴν φανέρωσι ἢ ἐπιφάνεια τοῦ Χριστοῦ Θεοῦ (= θεοφάνεια), ὁ ὁποῖος ἔτσι φωτίζει τὸν κόσμο χαρίζοντας τὰ πνευματικὰ φῶτα τῆς σωτηρίας καὶ τῆς ἁγιότητος. οἱ λέξεις ἐπιφάνεια, θεοφάνεια καὶ φῶς ἐδῶ εἶναι περίπου ταυτόσημες καὶ σημαίνουν κατ᾿ ἀκρίβειαν τὸ φῶς τῆς θεότητος ποὺ ἀποκαλύπτεται μὲ τὴν ἔνσαρκη παρουσία τοῦ Κυρίου, ὅπως λέει καὶ τὸ ἐξαποστειλάριο τῆς ἑορτῆς·
Ἐπεφάνη ὁ σωτήρ, ἡ χάρις ἡ ἀλήθεια,
ἐν ῥείθροις τοῦ Ἰορδάνου,
καὶ τοὺς ἐν σκότει καὶ σκιᾷ, καθεύδοντας ἐφώτισε·
καὶ γὰρ ἦλθεν ἐφάνη, τὸ φῶς τὸ ἀπρόσιτον.
[copyright 2010 Διονύσιος ᾿Ανατολικιώτης]
Ἐν Ἰορδάνῃ βαπτιζομένου σου, Κύριε,
ἡ τῆς Τριάδος ἐφανερώθη προσκύνησις·
τοῦ γὰρ γεννήτορος ἡ φωνὴ προσεμαρτύρει σοι
ἀγαπητόν σε υἱὸν ὀνομάζουσα,
καὶ τὸ πνεῦμα ἐν εἴδει περιστερᾶς
ἐβεβαίου τοῦ λόγου τὸ ἀσφαλές·
ὁ ἐπιφανεὶς Χριστὲ ὁ Θεός,
καὶ τὸν κόσμον φωτίσας δόξα σοι.
ἑρμηνευτικὴ ἀπόδοσις
Τὴν ὥρα ποὺ βαπτιζόσουν στὸν ποταμὸ Ἰορδάνη, Κύριε,
φανερώθηκε ἡ προσκύνησις τῆς Τριάδος (φανερώθηκε δηλαδὴ τὸ μυστήριον τῆς ἁγίας Τριάδος, τὴν ὁποία προσκυνοῦμε λατρευτικῶς μὲ μία καὶ τὴν ἴδια προσκύνησι, διότι τὰ τρία πρόσωπα εἶναι ἕνας Θεός)·
διότι ἡ φωνὴ τοῦ γεννήτορος (δηλαδὴ αὐτοῦ ποὺ σὲ γέννησε, τοῦ πατρός, τοῦ πρώτου προσώπου τῆς μιᾶς θεότητος) ἔδινε μαρτυρία γιὰ σένα (ὅτι εἶσαι πράγματι ὁ υἱός του, δηλαδὴ τὸ δεύτερο πρόσωπο τῆς ἁγίας Τριάδος)
καθὼς σὲ ὠνόμαζε «ἀγαπητὸν υἱόν» του,
καὶ (ταυτοχρόνως τὸ τρίτο πρόσωπο τῆς μιᾶς θεότητος) τὸ Πνεῦμα μὲ μορφὴ περιστεριοῦ
ἐβεβαίωνε (καὶ ἀπεδείκνυε) τοῦ (πατρικοῦ) λόγου τὸ ἀσφαλές (τὴν ἀκρίβεια, τὴν ἀπόλυτη ἀλήθεια καὶ ὀρθότητα) ·
σὲ σένα λοιπὸν ποὺ φανερώθηκες (ὡς ἄνθρωπος πάνω στὴν γῆ), Χριστὲ Θεέ μας,
καὶ φώτισες (μὲ τὴν παρουσία σου) τὸν κόσμο, ἀνήκει κάθε δόξα.
Οἱ δύο τελευταῖοι στίχοι τοῦ ἀπολυτικίου ἀπαντοῦν καὶ στὸ ἐρώτημα γιατί τὰ θεοφάνεια ὀνομάζονται καὶ φῶτα. γιορτάζουμε τὴν φανέρωσι ἢ ἐπιφάνεια τοῦ Χριστοῦ Θεοῦ (= θεοφάνεια), ὁ ὁποῖος ἔτσι φωτίζει τὸν κόσμο χαρίζοντας τὰ πνευματικὰ φῶτα τῆς σωτηρίας καὶ τῆς ἁγιότητος. οἱ λέξεις ἐπιφάνεια, θεοφάνεια καὶ φῶς ἐδῶ εἶναι περίπου ταυτόσημες καὶ σημαίνουν κατ᾿ ἀκρίβειαν τὸ φῶς τῆς θεότητος ποὺ ἀποκαλύπτεται μὲ τὴν ἔνσαρκη παρουσία τοῦ Κυρίου, ὅπως λέει καὶ τὸ ἐξαποστειλάριο τῆς ἑορτῆς·
Ἐπεφάνη ὁ σωτήρ, ἡ χάρις ἡ ἀλήθεια,
ἐν ῥείθροις τοῦ Ἰορδάνου,
καὶ τοὺς ἐν σκότει καὶ σκιᾷ, καθεύδοντας ἐφώτισε·
καὶ γὰρ ἦλθεν ἐφάνη, τὸ φῶς τὸ ἀπρόσιτον.
[copyright 2010 Διονύσιος ᾿Ανατολικιώτης]