῾Η «καθ᾿ ἡμᾶς» ἐκκλησιαστικὴ μουσική

Κανόνες Δ. Συζήτησης
῾Η χρῆσις τοῦ δημοσιευομένου ὑλικοῦ καὶ τῶν συνημμένων ἀρχείων διέπεται ἀπὸ τοὺς παρακάτω ὅρους·
α) γιὰ τὰ πνευματικὰ δικαιώματα viewtopic.php?f=138&t=430&p=1237#p1236
β) γιὰ τὰ ἐμπορικὰ δικαιώματα viewtopic.php?f=138&t=430&p=1237#p1237

῾Η «καθ᾿ ἡμᾶς» ἐκκλησιαστικὴ μουσική

Δημοσίευσηαπό Dionysios » Σάβ 01 Μάιος 2010, 11:32:22

῾Η μουσική τῆς ἐν οὐρανῷ ἐκκλησίας

Τὸ παρακάτω περιστατικὸν συνέβη σὲ ἕναν μικρὸ ναὸ σήμερα τὸ πρωί, σάββατον τῆς μεσοπεντηκοστῆς, ὅπου ἐτελέσθη ὁ ὄρθρος καὶ ἡ λειτουργία τῆς ἡμέρας μετὰ μνημοσύνου, καὶ εἶμαι αὐτόπτης καὶ αὐτήκοος μάρτυς.

῾Ο ψάλτης στὴν ἀκολουθία χρησιμοποίησε τὸ ἀναστασιματάριον, τὴν «μουσικὴ κυψέλη» τοῦ Στεφάνου λαμπαδαρίου, ἕνα δικό του χειρόγραφο (μελοποίησι κάποιου ὕμνου), καὶ μία συλλογὴ τῆς λειτουργίας περιέχουσαν κυρίως κλασσικὰ μαθήματα τῶν παλαιῶν μουσουργῶν ἀπείραχτα (ἀπὸ τὶς λίγες τέτοιες συλλογὲς ποὺ ὑπάρχουν σήμερα). μία κυρία ἀπὸ τὸ ἐκκλησίασμα παρακολουθοῦσε μὲ ἐνδιαφέρον καὶ ἐντυπωσιασμένη τὴν χρῆσι τῶν μουσικῶν βιβλίων. πρὸς τὸ τέλος τῆς λειτουργίας ὁ ψάλτης ἔθετε σιγὰ σιγὰ τὰ βιβλία του μέσα σὲ μία τσάντα. ὅταν πῆγε νὰ βάλῃ καὶ τὴν συλλογὴ τῆς λειτουργίας, ἡ προαναφερθεῖσα κυρία τὸν ἐσταμάτησε καὶ τοῦ ἐζήτησε ἂν μποροῦσε νὰ τὸ δῇ. τοῦ ψάλτου συγκατανεύσαντος ἡ κυρία ξεφύλλισε τὴν μουσικὴ λειτουργία καὶ ἐπιστρέψασα τὸ βιβλίον εἶπε ὅτι ἤθελε κάτι νὰ ῥωτήση μετὰ τὸ πέρας τῆς ἀκολουθίας.

Πράγματι μετὰ καὶ τὴν διανομὴν τοῦ ἀντιδώρου ἡ κυρία ἐπλησίασε τὸν ψάλτη καὶ τὸν ἐρώτησε· «αὐτὸ εἶναι μουσικὸ βιβλίο βυζαντινῆς μουσικῆς; αὐτὰ τὰ σημάδια εἶναι τὸ πεντάγραμμο τῆς βυζαντινῆς μουσικῆς; εἶναι ἀρχαία μουσική; πόσο παλαιὰ εἶναι;» καὶ ἄλλα παρόμοια. ὁ ψάλτης ἔδωσε κάποιες πολὺ σύντομες καὶ ἁπλὲς ἐξηγήσεις γιὰ τὴν καθ᾿ ἡμᾶς παρασημαντικὴ καὶ τὰ σημαδόφωνά της, εἶπε δύο λόγια ὅλα κι ὅλα γιὰ τὴν ἱστορική τους ἐξέλιξι, ἔδειξε διάφορα μουσουργήματα, καὶ τὰ ὀνόματα κάποιων μελοποιῶν μὲ τὶς χρονολογίες τῆς κοιμήσεώς των. κατόπιν ἡ κυρία ἐξήγησε τὴν αἰτία τοῦ ἐνδιαφέροντός της καὶ τῆς φανερᾶς συγκινήσεώς της. ἡ ἴδια ἦταν ἡ κόρη τοῦ κεκοιμημένου γιὰ τὸν ὁποῖο ἔγινε τὸ μνημόσυνο. δύο ἡμέρες νωρίτερα, τὴν πέμπτη τὰ ξημερώματα, καὶ ἐνῷ ἀγνοοῦσε ὅτι ἡ μητέρα της εἶχε κανονίσει νὰ τελεσθῇ λειτουργία μὲ μνημόσυνο γιὰ τὸν κεκοιμημένο, εἶδε στὸν ὕπνο της σὲ ὄνειρο τὸν πατέρα της. τῆς εἶπε ὅτι εἶναι καλὰ ἐκεῖ ποὺ βρίσκεται, εἶναι εὐχαριστημένος καὶ ὅτι τοὺς μαθαίνουν βυζαντινὴ μουσική! τῆς ἔδειξε μάλιστα καὶ ἕνα μουσικὸ βιβλίο καὶ τῆς εἶπε· «νά, αὐτὰ μᾶς μαθαίνουν, ἀλλὰ ἐμένα δὲν μοῦ ἐπιτρέπουν νὰ μιλήσω, διότι μαθαίνω ἀκόμη». μέσα στὸ ὄνειρο εἶδε καὶ αὐτὴ τὸ βιβλίο μὲ τὴν «βυζαντινὴ» παρασημαντικὴ καὶ εἶπε· «τί παράξενο πεντάγραμμο εἶναι αὐτό;» καὶ ἔλεγε μετὰ στὴν μητέρα της καὶ στοὺς δικούς της ὅτι ὁ πατέρας της τῆς ἔδειξε ἕνα βιβλίο μὲ παράξενο «βυζαντινὸ πεντάγραμμο», ἀπὸ τὸ ὁποῖο τοὺς μαθαίνουν μουσική!

Τώρα συγκινημένη ἔδειχνε στὴν μητέρα της τὸ μουσικὸ βιβλίο τοῦ ψάλτου καὶ ἔλεγε· «μαμὰ μαμά, αὐτὸ εἶναι τὸ βιβλίο ποὺ μοῦ ἔδειξε ὁ μπαμπᾶς!» τὴν ρώτησα ἂν εἶχε ξαναδεῖ βιβλία βυζαντινῆς μουσικῆς, καὶ ἀπάντησε ὅτι δὲν εἶχε ἰδέα ἀπὸ αὐτά, δὲν ἤξερε ὅτι ὑπῆρχε καὶ κάποια ἄλλη μουσικὴ πλὴν τοῦ εὐρωπαϊκοῦ πενταγράμμου. γι᾿ αὐτὸ καὶ συγκινήθηκε, ὅταν εἶδε τὰ μουσικὰ βιβλία ἐπὶ τοῦ ἀναλογίου καὶ ἀμέσως ἀναγνώρισε τὸ «παράξενο πεντάγραμμο» ποὺ τῆς εἶχε δείξει ὁ πατέρας της, δηλαδὴ βιβλίο μὲ «βυζαντινὴ» παρασημαντική. ἡ γυναῖκα ἦταν σοβαρὴ καὶ μετρημένη, μιλοῦσε ἀνεπιτήδευτα καὶ μὲ ἁπλότητα, δὲν φαινόταν ἄνθρωπος «θρῆσκος» ἢ «θεοῦσα», ἀπὸ αὐτοὺς ποὺ πηγαίνουν πολὺ στὴν ἐκκλησία, καὶ δὲν μιλοῦσε γιὰ ἐπίδειξι ἢ μὲ σκοπὸ νὰ διαφημίσῃ τὸ ὄνειρό της, ἀλλὰ μὲ πραγματικὴ ἀπορία καὶ ἀπροσποίητο ἐνδιαφέρον, γιὰ νὰ μάθῃ τί μουσικὴ ἦταν αὐτή.

῞Οταν ἔλεγε ὅτι ἐκεῖνο ἦταν τὸ βιβλίο ποὺ εἶδε στὸν ὕπνο της, ἀσφαλῶς δὲν ἐννοοῦσε τὴν συγκεκριμένη ἔκδοσι ποὺ εἶχε ὁ ψάλτης στὸν ναό· ἁπλῶς ἐννοοῦσε βιβλίο βυζαντινῆς παρασημαντικῆς. ἴσως νὰ ἔχῃ σημασία καὶ ὅτι ἦταν κλασσικὰ μαθήματα· ἐκκλησιαστικὴ μουσικὴ τῆς ὀρθοδόξου λατρείας. ἴσως ἐπίσης νὰ εἶχε σημασία καὶ τὸ μάθημα ποὺ εἶχε πεῖ ὁ ψάλτης στὸ χερουβικόν· ἦταν τὸ σύντομον χερουβικὸν τοῦ Πέτρου Πελοποννησίου σὲ α΄ ἦχο, ὁλόκληρο ὅμως καὶ χωρὶς συντομεύσεις, ἀλλὰ μὲ τριπλὸ ἀλληλούια στὸ τέλος.
Διονύσιος ᾿Ανατολικιώτης, http://www.symbole.gr
e-mail: symbole@mail.com — Skype: dionysios-anat
«γηράσκω ἀεί διορθούμενος», τρίτη 11/7/2000
Άβαταρ μέλους
Dionysios
 
Δημοσ.: 3950
Εγγραφη: Πέμ 11 Σεπ 2008, 21:30:05
Τοποθεσια: ᾿Αθῆναι

Re: ῾Η «καθ᾿ ἡμᾶς» ἐκκλησιαστικὴ μουσική

Δημοσίευσηαπό Dionysios » Κυρ 05 Ιουν 2011, 13:21:21

᾿Απὸ τὴν σημμετοχή μου σὲ ἄλλους διαδικτυακοὺς τόπους.

Σάββατον 4/6/2011
Στὴν ἱστοσελίδα «Συμβολὴ» (http://www.symbole.gr) ἔχει ξεκινήσει ἀπὸ καιρὸ μία ἐργασία διασώσεως ἠχογραφήσεων ἐκκλησιαστικῶν ὕμνων καὶ ψαλμῳδιῶν, συγκεντρώσεώς των σὲ ἕνα ἀρχεῖο, ψηφιοποιήσεως καὶ δωρεὰν διαθέσεως (μόνον γιὰ προσωπικὴ καὶ ἐρευνητικὴ χρῆσι) μέσῳ τοῦ διαδικτύου. τὸ ὅλο ἔργο εἶναι σὲ ἐξέλιξι. μέχρι σήμερα ἔχει συγκεντρωθῆ ἠχητικὸ ὑλικὸ συνολικῆς διαρκείας περίπου 1500 ὡρῶν, ἕνα μικρὸ μέρος τοῦ ὁποίου ἔχει τύχει τῆς ὡρισμένης ἐπεξεργασίας καὶ διατίθεται ἤδη στὴν ὡς ἄνω ἱστοσελίδα. τὸ ἔργο ἐπιτελεῖται ἰδιωτικῶς μὲ ἐθελοντικὴ ἐργασία χωρὶς καμμία ἀπολύτως χρηματοδότησι ἀπὸ ὁποιαδήποτε πηγή. ὁ μόνος στόχος εἶναι ἡ διάσωσις καὶ διάδοσις τοῦ ὑπάρχοντος ὑλικοῦ ἀνεξαρτήτως τῆς ἀξίας καὶ τῆς ποιότητος τῶν ἐπὶ μέρους στοιχείων ποὺ τὸ ἀποτελοῦν. σκέφτηκα ὅτι θὰ ἦταν χρήσιμο νὰ ἐνημερώνω καὶ ἐδῶ, ὅπως κάνω καὶ σὲ ἄλλα «διαδικτυακὰ βήματα διαλόγου», γιὰ τὶς ἀνανεώσεις τοῦ ἐν λόγῳ ἀρχείου καὶ τὸν ἐμπλουτισμό του μὲ νέο ὑλικό, διότι εἶναι πιθανὸν οἱ ἐρευνητὲς τῆς μουσικῆς μας παραδόσεως καὶ γενικώτερα οἱ φίλοι τῆς ἑλληνικῆς μουσικῆς ὡς τέχνης καὶ ἐπιστήμης, νὰ βροῦν στοιχεῖα ποὺ θὰ τοὺς ἐνδιαφέρουν ἢ θὰ τοὺς χρησιμεύσουν. σὲ κάθε περίπτωσι, σᾶς εὐχαριστῶ γιὰ τὴν φιλοξενία.
Διονύσιος ᾿Ανατολικιώτης


από Bs.... 4-06-2011, 17:04 pm
Μη εκκλησιαστική βυζαντινή μουσική έχουμε;


από Dionysios 4-06-2011, 23:21 pm
Αὐτὴ εἶναι μία πολὺ καλὴ ἐρώτησις. δυστυχῶς ὅμως δὲν ἔχω νὰ προσφέρω μία ἀπάντησι ἐξίσου ἁπλῆ, διότι ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὸ πῶς προσδιορίζουμε τὸν ὅρο «βυζαντινὴ μουσική». στὴν πραγματικότητα στὴν συνείδησι τῶν περισσοτέρων ἀνθρώπων ἡ ἔννοια τῆς «βυζαντινῆς μουσικῆς» ταυτίζεται μὲ τὴν ἐκκλησιαστικὴ μουσική, δηλαδὴ μὲ τὸ εἶδος καὶ τὸ ὕφος τῆς μουσικῆς ποὺ ἀκοῦμε συνήθως στοὺς ναούς. ἀπὸ ἐκεῖ καὶ πέρα μποροῦμε νὰ κάμουμε τὶς ἑξῆς ἐπισημάνσεις·
1ον) βεβαίως καὶ ὑπάρχει «βυζαντινὴ» ἢ ἐκκλησιαστικὴ μουσικὴ ποὺ δὲν εἶναι γιὰ χρῆσι ἐντὸς τῶν ναῶν καὶ ἰδίως σὲ ὥρα ἀκολουθίας. αὐτὸ ἴσως ἀκούγεται παράξενο, τὸ νὰ ὑπάρχουν εἴδη ἐκκλησιαστικῆς μουσικῆς ποὺ νὰ μὴν προορίζωνται γιὰ χρῆσι ἐντὸς τῆς ἐκκλησίας, ἀλλὰ εἶναι μία πραγματικότης. τὸ ὕφος αὐτῆς τῆς μουσικῆς εἶναι ἴδιο μὲ τὶς ψαλμῳδίες, καὶ τὰ ποιήματα ποὺ μελοποιοῦνται εἶναι χριστιανικοῦ ἐκκλησιαστικοῦ περιεχομένου, ἀλλὰ δὲν εἶναι γιὰ λειτουργικὴ χρῆσι.
2) βεβαίως στὴν «βυζαντινὴ» περίοδο ὑπῆρχε καὶ μουσικὴ ποὺ δὲν ἦταν γιὰ ναοὺς οὔτε ἡ μελοποιημένη ποίησις εἶχε περιεχόμενο ἐκκλησιαστικό. τὸ ὕφος ὅμως τῶν ψαλλομένων παραμένει ὅμοιο μὲ τοὺς ἐκκλησιαστικοὺς ὕμνους. ἔχουν διασωθῆ σχετικῶς λίγα. σήμερα τέτοια παραδείγματα εἶναι τὰ λεγόμενα ψαλτοτράγουδα, τὰ ὁποῖα ἔχουν περιωρισμένη χρῆσι.
3) ὑπῆρχαν καὶ τραγούδια κοσμικῆς χρήσεως μὲ περιεχόμενο καὶ μουσικὴ ποὺ δὲν ἔχει καμμία σχέσι μὲ τὸ ἐκκλησιαστικὸ ὕφος. συνήθως αὐτὰ δὲν ὀνομάζονται βυζαντινὴ μουσική.
4) ὅταν σήμερα γίνεται διαχωρισμὸς τῆς βυζαντινῆς μουσικῆς σὲ ἐκκλησιαστικὴ καὶ μή, συνήθως ὡς μὴ ἐκκλησιαστικὴ μουσικὴ ἐννοοῦνται τὰ παραδοσιακὰ καὶ δημοτικὰ τραγούδια, τὰ ὁποῖα θεωροῦνται καὶ αὐτὰ ὅτι εἶναι βυζαντινὴ μουσικὴ λόγῳ τῆς μουσικῆς καὶ ἠχητικῆς συγγενείας των μὲ τοὺς ἐκκλησιαστικοὺς ὕμνους. τὰ περισσότερα ἀπὸ αὐτὰ ὅμως εἶναι μουσικὰ καὶ ποιητικὰ δημιουργήματα πολὺ νεώτερα ἀπὸ τοὺς ἐκκλησιαστικοὺς ὕμνους. θέλω νὰ πῶ δηλαδὴ ὅτι σίγουρα στὴν «βυζαντινὴ» ἐποχὴ δὲν τραγουδοῦσαν οὔτε τοὺς Κολοκοτρωναίους οὔτε τὸ «Τοῦ Κίτσου ἡ μάνα κάθονταν» καὶ τὰ λοιπά. ἀπὸ αὐτὴν τὴν ἄποψι ἡ ἔνταξί τους στὴν «βυζαντινὴ μουσικὴ» γίνεται μᾶλλον μὲ ἐπιφανειακὸ τρόπο.
Διονύσιος ᾿Ανατολικιώτης, http://www.symbole.gr
e-mail: symbole@mail.com — Skype: dionysios-anat
«γηράσκω ἀεί διορθούμενος», τρίτη 11/7/2000
Άβαταρ μέλους
Dionysios
 
Δημοσ.: 3950
Εγγραφη: Πέμ 11 Σεπ 2008, 21:30:05
Τοποθεσια: ᾿Αθῆναι

Re: ῾Η «καθ᾿ ἡμᾶς» ἐκκλησιαστικὴ μουσική

Δημοσίευσηαπό Dionysios » Κυρ 24 Φεβ 2013, 23:40:49

᾿Απὸ τὴν συμμετοχή μου σὲ ἄλλους διαδικτυακοὺς τόπους

eleniχχχχχ την Κυρ Φεβ 24, 2013 9:19 pm έγραψε:
Πολύ καλή φωνή και ωραίες μελωδίες ....στη βυζαντινή μουσική ...


Dionysios την Κυρ Φεβ 24, 2013 11:34 pm έγραψε:

Ἄκουσα τὰ δύο δείγματα ποὺ παρουσιάζονται ἐκεῖ ὅπου παραπέμπει ὁ ἀνωτέρω σύνδεσμος. εἶναι ἀπαράδεκτο τέτοια ἀκούσματα νὰ παρουσιάζωνται ὡς ἐκκλησιαστικὴ "βυζαντινὴ" μουσική. νὰ ὑπενθυμίσω ὅτι τὸ θέμα ἐδῶ εἶναι «ἐκκλησιαστικοὶ ὕμνοι καὶ μελῳδίες» καὶ ὄχι πῶς ὁ οἱοσδήποτε ἐξ ἡμῶν νομίζει ὅτι μπορεῖ ἐλεύθερα νὰ μετατρέπῃ κατανυκτικοὺς ἱεροὺς ὕμνους σὲ θυμελικὰ μέλη. τέτοια φαινόμενα, εὐρύτατα διαδεδομένα δυστυχῶς σήμερα, εἶναι τουλάχιστον ἀσέβεια πρὸς τοὺς ἀρχαίους ποιητὰς καὶ μελουργοὺς τῆς ἐκκλησίας καὶ τοῦ γένους.

Διονύσιος ᾿Ανατολικιώτης
μουσικολόγος
Διονύσιος ᾿Ανατολικιώτης, http://www.symbole.gr
e-mail: symbole@mail.com — Skype: dionysios-anat
«γηράσκω ἀεί διορθούμενος», τρίτη 11/7/2000
Άβαταρ μέλους
Dionysios
 
Δημοσ.: 3950
Εγγραφη: Πέμ 11 Σεπ 2008, 21:30:05
Τοποθεσια: ᾿Αθῆναι


Επιστροφή στην ᾿Εκκλησιαστική Μουσική (Ψαλτική)

Μελη σε συνδεση

Μέλη σε αυτή την Δ. Συζήτηση: Δεν υπάρχουν εγγεγραμμένα μέλη και 4 επισκέπτες

cron