symbole.gr

Δευτέρα 09 Νοέμ 2009, 20:53:16

Πρὸς ἀποκατάστασιν τῆς ἀληθείας τῶν πραγμάτων ἀναφέρω ἐδῶ τὰ ἑξῆς.

1. Τὴν ἁγιοκατάταξι τοῦ πατριάρχου Κυρίλλου Λουκάρεως ἀπεφάσισε τὸν περασμένο ὀκτώβριο τοῦ 2009 τὸ πατριαρχεῖο ᾿Αλεξανδρείας, τὸ ὁποῖο ἔχει καὶ τὴν σχετικὴ ἁρμοδιότητα, καὶ ὄχι ἡ ἐκκλησία τῆς ῾Ελλάδος, ἡ ὁποία εἶναι ἀναρμόδια ἐπ᾿ αὐτοῦ.

2. Στὶς 12 ὀκτωβρίου ὁ πατριάρχης ᾿Αλεξανδρείας Θεόδωρος Β΄ ἀπέστειλε ἐνημερωτικὸ ἔγγραφο σὲ ὅλες τὶς ὀρθόδοξες ἐκκλησίες, ὅπως συνηθίζεται σ᾿ αὐτὲς τὶς περιπτώσεις, ἐνημερώνοντας γιὰ τὴν ἀπόφασι αὐτή. ἡ ἐκκλησία τῆς ῾Ελλάδος μὲ τὴν σειρά της ἐνημερώνει δι᾿ ἐγκυκλίου σημειώματος, ὅπως ἔχει ὑποχρέωσι, τὶς μητροπόλεις της καὶ τὶς ὑπηρεσίες της γιὰ τὴν ἀπόφασι τοῦ πατριαρχείου ᾿Αλεξανδρείας.

3. Στὴν διαδικτυακὴ στήλη εἰδήσεων τοῦ ρ/σ «Πειραϊκὴ ᾿Εκκλησία» τὴν παρασκευὴ 6/11/2009 κάποιος ἔγραψε ἐσφαλμένως καὶ ἀστόχως ὅτι τὴν ἁγιοκατάταξι τοῦ πατριάρχου Κυρίλλου Λουκάρεως ἀπεφάσισε ἡ ἱερὰ σύνοδος τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς ῾Ελλάδος. προφανῶς ὑπῆρξε κάποια παραπληροφόρησις καὶ παρανόησις τοῦ ἐνημερωτικοῦ σημειώματος τῆς ἐκκλησίας τῆς ῾Ελλάδος, τὸ ὁποῖο ὁ συντάκτης τῆς εἰδήσεως μᾶλλον δὲν τὸ εἶχε διαβάσει. ἡ εἴδησις αὐτὴ παρέμενε ἀνηρτημένη στὴν ἱστσελίδα τοῦ ρ/σ «Πειραϊκὴ ἐκκλησία» μέχρι σήμερα τὸ μεσημέρι, ὁπότε ἐπικοινώνησα τηλεφωνικῶς μὲ τὸν γραμματέα τῆς μητροπόλεως Πειραιῶς, ὁ ὁποῖος γνώριζε τὴν ἀπόφασι τοῦ πατριαρχείου ᾿Αλεξανδρείας, δὲν ἤξερε ὅμως γιὰ τὴν ἐσφαλμένη εἴδησι στὴν ἱστοσελίδα τοῦ ῥαδιοφωνικοῦ σταθμοῦ τους. ἤδη μὲ ἄμεση ἐπέμβασί του ἡ ἐσφαλμένη εἴδησι ἔχει ἀπομακρυνθῆ, ὅπως μπορεῖτε νὰ δῆτε καὶ στὸν συγκεκριμένο ἱστοχῶρο. γι᾿ αὐτὸ παρακαλῶ καὶ τοὺς συντονιστὰς τοῦ διαδικτύου νὰ προσαρμόσουν ἢ διορθώσουν ἀναλόγως τὰ σχετικὰ μηνύματα περὶ τοῦ θέματος. τέτοια ζητήματα εἶναι ἐξαιρετικὰ λεπτά, καθόσον ἔχουν νὰ κάμουν μὲ τὶς ἁρμοδιότητες τῶν πατριαρχείων καὶ τῶν αὐτοκεφάλων ἐκκλησιῶν, καὶ δὲν πρέπει νὰ δίδωνται ἐσφαλμένες ἐντυπώσεις.

4. ᾿Επειδὴ ἤδη ἔχει ἐπισημανθῆ ἀπὸ ἄλλα μέλη ὅτι ὁ Κύριλλος Λούκαρης προβάλλεται ἀπὸ συγκεκριμένες προτεσταντικὲς ἱστοσελίδες, ἐνημερώνω ὅτι, ὅταν ὁ Κύριλλος ἦταν πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, ὑπέγραψε τὸ 1629 μία «῾Ομολογία πίστεως», ἡ ὁποία εἶναι καλβινίζουσα (δηλαδὴ προτεσταντίζουσα) καὶ ὄχι ὀρθόδοξη. συγκεκριμένως γιὰ τὸ θέμα αὐτὸ ἔχουν γράψει πολλοί, ἀλλὰ ἀρκοῦμαι στὶς σχετικὲς πληροφορίες τοῦ μακαριστοῦ δογματικοῦ θεολόγου ᾿Ιωάννου Καρμίρη (στὸ δίτομο ἔργο του «Τὰ δογματικὰ καὶ συμβολικὰ μνημεῖα τῆς ὀρθοδόξου καθολικῆς ἐκκλησίας», ᾿Αθῆναι 1952 καὶ 1953, τόμος 2, σελ. 562-571, καὶ σὲ ἄλλα ἄρθρα του), τοῦ ἐπίσης μακαριστοῦ καθηγητοῦ τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἱστορίας στὸ πανεπιστήμιο ᾿Αθηνῶν ἀρχιμανδρίτου Βασιλείου Κ. Στεφανίδου («᾿Εκκλησιαστικὴ ῾Ιστορία», ᾿Αθῆναι 1959), καὶ τοῦ νῦν ὁμοτίμου καθηγητοῦ τῆς θεολογικῆς σχολῆς ᾿Αθηνῶν πρωτοπρεσβυτέρου Γεωργίου Μεταλληνοῦ («Τὸ ζήτημα τῆς μεταφράσεως τῆς ῾Αγίας Γραφῆς εἰς τὴν νεοελληνικήν», ᾿Αθῆναι 1977, 2α ἔκδοσις 2004), οἱ ὁποῖοι μᾶς λέγουν συνοπτικῶς τὰ ἑξῆς·
α΄) ἡ ὁμολογία πίστεως τοῦ Κυρίλλου Λουκάρεως εἶναι καλβινίζουσα καὶ ἀντορθόδοξη, καταδικάστηκε δὲ συνοδικῶς ἀπὸ τὴν ὀρθόδοξη ἐκκλησία πολλάκις καὶ μὲ τὸν ἐπισημότερο τρόπο (σύνοδοι τῶν ἐτῶν 1638, 1642, 1643, 1672, 1691 κ.λπ.)· στὸ ὕπουλο αὐτὸ κείμενο προσπαθοῦν νὰ συμβιβασθοῦν ἀσυμβίβαστα στοιχεῖα, ὅπως ὀρθόδοξες ἀντιλήψεις μὲ προτεσταντικὲς καὶ καλβινικὲς ἀπόψεις μὲ λουθηρανικές. ὁ καθηγητὴς ᾿Ιωάννης Καρμίρης εἶναι ὁ πλέον σαφής· ἡ λουκάρειος ὁμολογία ἀποτελεῖ ἄρνησιν τῆς ὀρθοδοξίας.
β΄) ὁ πραγματικὸς συγγραφεύς της εἶναι ἄγνωστος, ἀλλὰ ἀσφαλῶς τὴν ὁμολογία συνέγραψαν καλβινισταὶ τῶν Κάτω Χωρῶν μὲ κάπως διαλλακτικὸ ὕφος καὶ μὲ τὸν ἀφελῆ σκοπὸ νὰ τὴν χρησιμοποιήσουν γιὰ τὸν ἐκπροτεσταντισμὸ τῆς ὀρθοδόξου ἐκκλησίας·
γ΄) ὁ Κύριλλος ἐπέφερε διορθώσεις στὸ κείμενο τῆς ὁμολογίας καὶ τὸ ὑπέγραψε ἰδιωτικῶς καὶ ἀνεπισήμως ὡς ἄτομο καὶ ὄχι συνοδικῶς καὶ ἐπισήμως ὡς πατριάρχης· ὑπέγραψε δὲ κατόπιν πολλῶν πιέσεων σὲ μία ἐξαιρετικὰ δύσκολη γιὰ τὴν ὀρθοδοξία ἐποχή, καὶ ἀφοῦ ἐξαπατήθηκε ἀπὸ τοὺς καλβινιστὲς ὡς πρὸς τοὺς πραγματικοὺς σκοπούς τους.
δ΄) ὁ ἴδιος ὁ Κύριλλος Λούκαρης οὐδέποτε ἀνεγνώρισε ἐπισήμως τὸ κείμενο αὐτὸ οὔτε τὸ ὑπεστήριξε, ἔλεγε ὅτι δὲν εἶναι δικό του σύγγραμμα, τὸ χαρακτήριζε ἀσύστατο καὶ τὸ ἀπεκήρυξε μὲ (μία ἰδιωτικῆς μᾶλλον φύσεως) ἐπιστολή του τὸ 1634.

Κατὰ τὰ ἄλλα ὡς πατριάρχης ὁ Κύριλλος Λούκαρης ἦτο γενικῶς πρόσωπον σεβαστὸν καὶ γιὰ τὸ πολλαπλὸ ἐθνικὸ καὶ ἐκκλησιαστικὸ ἔργο του καὶ γιὰ τὸν μαρτυρικὸ θάνατό του.

Κύριλλος Α´ Λούκαρις

Ὅλη του ἡ ζωὴ χαρακτηρίζεται ἀπὸ ἀδιάκοπον δραστηριότητα καὶ συνεχῆ ἀγωνίαν διὰ τὴν ἀκεραιότητα καὶ διασφάλισιν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας.

Ἐγεννήθη εἰς τὸ Ἡράκλειον τῆς Κρήτης τῷ 1572 καὶ εἶχε τὴν μεγάλην εὐκαιρίαν νὰ μαθητεύσῃ πλησίον τοῦ ὀνομαστοῦ διδασκάλου τῆς Σχολῆς τοῦ «Σιναϊτικοῦ Μετοχίου» Μελετίου Βλαστοῦ. Μετὰ τὰς ἐγκυκλίους σπουδάς του εἰς τὴν Κρήτην ἠκολούθησε τὸν δρόμον τῆς ἀνωτέρας καὶ ἀνωτάτης παιδείας πλησίον τοῦ διαπρεποῦς λογίου συγγραφέως, ἐπισκόπου Κυθήρων καὶ ἱεροκήρυκος Μαξίμου Μαργουνίου (1549-1602) εἰς τὴν Βενετίαν (1584-1588) καὶ κατόπιν εἰς τὸ φημισμένον Πανεπιστήμιον τῆς Παδούης ἀπὸ τὸ 1589 ἕως τὸ 1593. Τὸ 1593, εἰς ἡλικίαν 21 ἐτῶν, ἐχειροτονήθη διάκονος καὶ μετέπειτα πρεσβύτερος ἀπὸ τὸν ἐπιφανῆ πατριάρχην Ἀλεξανδρείας Μελέτιον Πηγᾶν (1549-1601), ὁ ὁποῖος ἐνωρὶς διέκρινε τὰ προσόντα τοῦ νεαροῦ Κυρίλλου καὶ ἐφανέρωσε παντοιοτρόπως τὴν πατρικήν του φροντίδα.

Ὁ Κύριλλος συνεδέθη μὲ τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον καὶ ἰδιαίτερα μὲ τὸν μεγάλον πατριάρχην ᾿Ιερεμίαν Β´ τὸν Τρανόν. Ἐγνώρισε ἀπὸ κοντὰ τὰ προβλήματα τῶν ὀρθοδόξων ἐκκλησιῶν καὶ μὲ τὸν αὐθορμητισμὸν ποὺ τὸν ἐχαρακτήριζε περιώδευσε τὴν νοτιοδυτικὴν ῾Ρωσίαν καὶ ἰδιαίτερα τὴν Οὐκρανίαν, διὰ νὰ ἐνισχύσῃ τὸ φρόνημα τῶν ὀρθοδόξων καὶ νὰ τοὺς προφυλάξῃ ἀπὸ τὴν προσηλυτιστικὴν προπαγάνδαν καὶ δρᾶσιν τῆς Οὐνίας.

Μόλις 30 ἐτῶν, τὸ 1601, διεδέχθη εἰς τὸν πατριαρχικὸν θρόνον Ἀλεξανδρείας τὸν Μελέτιον Πηγᾶν. Ὡς πατριάρχης Ἀλεξανδρείας (1601-1620) ἀναδιωργάνωσε οἰκονομικὰ τὸ πατριαρχεῖον, ἐπεσκεύασε ναούς, ἠσχολήθη συστηματικῶς μὲ τὸ κήρυγμα τοῦ θείου λόγου καὶ μὲ συνεχῆ ἀλληλογραφίαν συνειργάσθη στενῶς μὲ τὰς ἐκκλησίας τῶν ᾿Ιεροσολύμων, τῆς Κύπρου καὶ τῆς Νοτιοδυτικῆς ῾Ρωσίας. Τῷ 1612 καὶ διὰ μικρὸν χρονικὸν διάστημα τοῦ ἀνετέθη «ἡ ἐπιτήρησις» τοῦ Οἰκουμενικοῦ θρόνου. ᾿Αλλὰ πάντοτε τὸν ἀπασχολοῦσε τὸ πρόβλημα τῆς Οὐνίας εἰς τὴν Νοτιοδυτικὴν ῾Ρωσίαν καὶ Κωνσταντινούπολιν. Θέλων νὰ ἐξισορροπήσῃ καὶ ὁμαλοποιήσῃ τὰς σχέσεις τῶν ἄλλων ἐκκλησιῶν ἔναντι τῶν πατριαρχείων τῆς Ἀνατολῆς συνειργάσθη μὲ τὴν ἀγγλικανικὴν ἐκκλησίαν μὲ τὴν πρόθυμον συμπαράστασιν τῶν πρεσβευτῶν τῆς Ἀγγλίας καὶ τῆς ῾Ολλανδίας εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν. Ἡ συνεργασία ἐσυνεχίσθη ἀργότερον μὲ τοὺς καλβινιστὰς θεολόγους τῆς Γενεύης. Εἰς τὰ πλαίσια αὐτῶν τῶν διαχριστιανικῶν προσεγγίσεων περιλαμβάνεται καὶ ἡ ἀποστολὴ τοῦ νεαροῦ τότε Μακεδόνος καὶ μετέπειτα πατριάρχου Ἀλεξανδρείας Μητροφάνους Κριτοπούλου (1589-1639) ὡς ὑποτρόφου εἰς τὴν Ἀγγλίαν διὰ σπουδάς, ἡ δωρεὰ πολυτίμου χειρογράφου, μὲ ἀραβικὴν μετάφρασιν, τῆς Πεντατεύχου εἰς τὸν ἀρχιεπίσκοπον Καντερβουρίας Land, καθὼς καὶ ἡ ἀποστολὴ σπουδαίου ἀλεξανδρινοῦ κώδικος τῆς Ἁγίας Γραφῆς εἰς τὸν βασιλέα τῆς Ἀγγλίας Ἰάκωβον Α´.

Ἡ πατριαρχικὴ Σύνοδος Κωνσταντινουπόλεως «τὸν ἐπ᾽ ἀρετῇ καὶ σοφίᾳ διαβόητον Κύριλλον Λούκαριν» ἀνεβίβασεν εἰς τὸν Οἰκουμενικὸν θρόνον τὴν 4ην Νοεμβρίου 1620. Ὡς Οἰκουμενικὸς πατριάρχης (1620-1638· ἐπατριάρχευσε πέντε φοράς: α´ 1620-1623, β´ 1623-1633, γ´ 1633-1634, δ´ 1634-1635, ε´ 1637-1638) εὑρέθη εἰς τὸ ἐπίκεντρον τῆς ὀξυτάτης διαμάχης παπισμοῦ καὶ μεταρρυθμίσεως. Αἱ ἐκκλησίαι τῆς Ἀνατολῆς καὶ ἰδιαιτέρως τῆς Κωνσταντινουπόλεως ὑπέφεραν ἀπὸ τὴν ἀσφυκτικὴν καὶ ἐξοργιστικὴν προπαγάνδαν τῶν ἰησουϊτῶν. Εἰς τὰς συστηματικὰς καὶ ἀλληλοσυγκρουομένας κινήσεις ἰησουϊτῶν καὶ μεταρρυθμιστῶν συνέπραττε καὶ ἡ πολιτικὴ διπλωματία μὲ κάθε τρόπον καὶ μέσον, φανερῶς ἢ παρασκηνιακῶς. Γαλλία καὶ Αὐστρία προσέφεραν τὰς ὑπηρεσίας των εἰς τὴν ῾Ρώμην, ὅπου ἡ Congregatio de propaganda fide ἠγωνίζετο ἐναντίον τοῦ Κυρίλλου: Ἐχρησιμοποίει ὡς ὅπλα τὸν ἐπηρεασμὸν τοῦ ἑλληνικοῦ κλήρου καὶ λαοῦ διαδίδοντας ὅτι ὁ πατριάρχης ἦτο καλβινιστής, ἐνῷ ταυτοχρόνως οἱ πρεσβευταὶ Γαλλίας καὶ Αὐστρίας ἀπαιτοῦσαν ἀπὸ τὴν Ὑψηλὴν Πύλην τὴν ἀπομάκρυνσιν τοῦ Πατριάρχου.

Πέντε φορὰς εἰς τὸ διάστημα τοῦτο τὸν κατεβίβασαν ἐκ τοῦ θρόνου του καὶ πέντε φορὰς μὲ τὴν ψῆφον τοῦ κλήρου καὶ τὴν συμπαράστασιν τοῦ ὀρθοδόξου λαοῦ ἀνέβη πάλιν εἰς αὐτόν. Ἀγγλικανοὶ καὶ Διαμαρτυρόμενοι (Ἄγγλοι, Ὁλλανδοί, Γερμανοὶ, Σουηδοὶ) ὑπεστήριζαν κάθε φορὰν καὶ πρὸς ἴδιον ὄφελος τὴν ἐπιστροφὴν τοῦ Λουκάρεως. Μέσα εἰς αὐτὴν τὴν δίνην τῶν θρησκευτικοπολιτικῶν ἀνταγωνισμῶν καὶ τὸ ἐπικίνδυνον κλῖμα ποὺ εἶχε διαμορφωθῆ ὁ Κύριλλος Λούκαρις ἐπολιτεύετο κατὰ τρόπον ποὺ ἐθεωροῦσε ὅτι ἐξυπηρετοῦσε καλλίτερον τὰ συμφέροντα τῆς Ὀρθοδοξίας. Εἶχε πλήρη συναίσθησιν τῆς κρισιμότητος τῶν καιρῶν καὶ τοῦ διαβρωτικοῦ ἔργου τῶν ἰησουϊτῶν, καθὼς διετύπωνε τὰς ἀπόψεις του: «Γυρεύουσιν (οἱ ἰησουίται) τὸν χαλασμόν μας καὶ τὸν ἀφανισμὸν τοῦ Πατριαρχείου καὶ ὅλης τῆς ἐκκλησίας τῶν Γραικῶν». Ἀλλὰ καὶ οἱ καλβινισταὶ ἀπὸ τὴν πλευράν των ἐχρησιμοποιοῦσαν πολιτικὴν δύναμιν, διπλωματίαν, χρήματα καὶ κάθε μέσον, διὰ νὰ φέρουν κοντὰ εἰς τὰς ἰδικάς των θέσεις τὸ Πατριαρχεῖον καὶ τὴν Ὀρθόδοξον ἐκκλησίαν. Ἰδιαιτέρως ὁ πρεσβευτὴς τῆς Ὁλλανδίας Κορνήλιος Haga ἐξαντλοῦσεν ὅλην του τὴν ἐπιρροὴν εἰς αὐτὸν τὸν ἀδυσώπητον ἀγῶνα πλαισιωμένος ἀπὸ τὸν καλβινιστὴν θεολόγον Ἀντώνιο Leger, ὁ ὁποῖος μὲ φλογερὰ κηρύγματα, θεολογικὰς συζητήσεις καὶ διαπροσωπικὰς σχέσεις κατώρθωσε τελικῶς νὰ ἐπηρεάσῃ τὸ στενὸν περιβάλλον τοῦ Πατριάρχου, ποὺ τὸ ἀποτελοῦσαν ὁ Ναθαναὴλ Κωνώπιος, ὁ Μελέτιος Ποντόγαλος, ὁ Θεόφιλος Κορυδαλλεύς, ὁ Ἰωάννης Καρυοφύλλης. Ἐκείνην τὴν ἐποχὴν οἱ καλβινισταὶ τῆς Γενεύης ἐφρόντισαν νὰ ἐκδοθῇ καὶ νὰ κυκλοφορήσῃ ἡ Ἁγία Γραφὴ εἰς ἁπλοελληνικὴν μετάφρασιν, ἡ ὁποία ἔγινεν ἀπὸ τὸν Μάξιμον τὸν Καλλιπολίτην. Ὁ Κύριλλος ἠναγκάσθη νὰ ἐγκρίνῃ τὴν μετάφρασιν τοῦ Καλλιπολίτου, παρ᾿ ὅλον ποὺ οἱ καλβινισταὶ μέσῳ αὐτῆς διέδιδαν εἰς τὰ λαϊκὰ στρώματα τὰς θέσεις των προκαλοῦντες σύγχυσιν. Ἀλλὰ ἡ σύγχυσις αὕτη μετεβλήθη εἰς χάος, ὅταν οἱ Καλβινισταὶ τῆς Γενεύης ἐκυκλοφόρησαν τὸ 1629 εἰς πρώτην λατινικὴν ἔκδοσιν τὴν λεγομένην «Λουκάρειον Ὁμολογίαν», μὲ τὴν ὁποίαν ὁ πατριάρχης ἐνεφανίζετο εἰς τὸν χριστιανικὸν κόσμον ὅτι δέχεται τὴν διδασκαλίαν τῶν καλβινιστῶν καὶ ἀπεμπολεῖ τὴν Ὀρθόδοξον πίστιν. Ἀπὸ τὸ 1629 μέχρι τὸ 1633 ἡ «Ἀνατολικὴ ὁμολογία τῆς χριστιανικῆς πίστεως» ἐκυκλοφόρησεν μὲ τὸ ὄνομα τοῦ Κυρίλλου Λουκάρεως εἰς τὴν λατινικήν, τὴν ἑλληνικήν, τὴν γαλλικήν, τὴν γερμανικὴν καὶ ἀγγλικὴν γλῶσσα. «Ἡ κακόζηλος αὕτη Ὁμολογία διήγειρε πανταχοῦ εἰς τὰς ἐκκλησίας μέγιστον θόρυβον καὶ δυσπερίγραπτον ταραχήν, ἀπασχολήσασα οὐ μόνον ἐκκλησιαστικοὺς, θεολογικούς, ἀλλὰ καὶ πολιτικοὺς καὶ διπλωματικοὺς παράγοντας, πάντες δὲ σχεδὸν ἐθεώρησαν ἐν ἀρχῇ αὐτὴν ὡς ψευδεπίγραφον καὶ οὐχὶ ὡς γνήσιον τοῦ πατριάρχου ἔργον» (Ἰ. Καρμίρης). Πέρασαν ἔκτοτε τριακόσια καὶ πλέον χρόνια ἀπὸ τὴν πρώτην κυκλοφορίαν τῆς λεγομένης «Λουκαρείου Ὁμολογίας». Διαπρεπεῖς ἱστορικοί, θεολόγοι, ἐρευνηταὶ προσεπάθησαν νὰ διαλευκάνουν τὸ σκοτεινὸν σημεῖον, ἂν πράγματι ὁ Λούκαρις ἦτο ὁ συντάκτης ἢ ὄχι τῆς ἀποδιδομένης εἰς αὐτὸν ἀπὸ τοὺς καλβινιστὰς Ὁμολογίας. Ὁ ἴδιος ἠρνήθη πολλάκις προφορικῶς καὶ μὲ τὴν στάσιν του καὶ τὰς ἐπιστολάς του διεκήρυττε τὴν Ὀρθόδοξον πίστιν του. Μέχρι τὸν θάνατόν του ὅμως δὲν τὴν ἀπεκήρυξε μὲ γραπτὸν κείμενον. Ἡ ἐκκλησία μὲ ἀλλεπαλλήλους Συνόδους κατεδίκασε τὴν Ὁμολογίαν ὡς αἱρετικὴν καὶ ξένην πρὸς τὴν Ὀρθόδοξον πίστιν τῶν Πατέρων.

Ἡ τραγικὴ φυσιογνωμία τοῦ Κυρίλλου Λουκάρεως εὑρέθη εἰς τὸ μέσον ἀντιτιθεμένων θρησκευτικῶν ῥευμάτων. Ἀπὸ τὴν μίαν οἱ Διαμαρτυρόμενοι ἐπάσχιζον νὰ προσεταιρισθοῦν τοὺς Ὀρθοδόξους εἰς τὸν ἀγῶνά των ἐναντίον τῶν ῾Ρωμαιοκαθολικῶν, ἀφοῦ ἔφθασαν ὣς τὸ ἀκραῖον σημεῖον νὰ χρησιμοποιήσουν καὶ τὸν ἴδιον τὸν Πατριάρχην μὲ τὴν «Λουκάρειον Ὁμολογίαν», διὰ νὰ διαδώσουν τὰς νεοφανεῖς θέσεις των. Ἀπὸ τὴν ἄλλην αἱ μηχανορραφίαι τῶν ἰησουιτῶν ἔφθασαν ἕως τὰ μὴ περαιτέρω. Ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης ἀπροστάτευτος, ἔρημος καὶ προδωμένος ἐδικάσθη, κατεδικάσθη καὶ τῇ 27ῃ Ἰουνίου 1638 ἐστραγγαλίσθη. Τὸ σῶμα του ἐρρίφθη εἰς τὸν Βόσπορον. Μετὰ ἀπὸ ἀρκετὸν χρονικὸν διάστημα, καθὼς σημειώνει ὁ Μανουὴλ Γεδεὼν «ἡ θάλασσα, ἥ τις συμπαθοῦσα τῷ θαυμασιωτάτῳ τῆς Ὀρθοδοξίας ὑπερμάχῳ, ἐξέβρασεν αὐτὸ (τὸ πτῶμα) παρὰ τὴν νῆσον Χάλκην». Ἐτάφη μὲ τιμὰς ἀπὸ τὸν Οἰκουμενικὸν Πατριάρχην Παρθένιον Α´ (1639-1644) εἰς τὸν ναὸν τοῦ ἱστορικοῦ μοναστηρίου τῆς Παναγίας τῆς Καμαριωτίσσης ἐν Χάλκῃ.