᾿Επιστήμη

᾿Επιστήμη

Δημοσίευσηαπό Dionysios » Παρ 06 Φεβ 2009, 16:04:08

Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Η

Ἡ ἐπιστήμη ἔχει κοινὴ χρονικὴ ἀρχὴ μὲ τὸν ἄνθρωπο, καὶ πρώτη τέτοια εἶναι ἡ ἱστορία μὲ δεύτερες τὰ μαθηματικὰ καὶ τὴν ἰατρική. διότι ὁ ἄνθρωπος εἶναι ζῷο ἱστορικὸ κι ἐπιστημονικό, ἀφοῦ, ὅπως πολὺ εὐφυῶς παρατήρησε ὁ Ἀριστοτέλης ἀρχίζοντας Τὰ μετὰ τὰ φυσικά του (1,1,1), πάντες ἄνθρωποι τοῦ εἰδέναι ὀρέγονται φύσει. γι᾿ αὐτὸ καὶ στὴ Βίβλο διασώθηκαν ἤδη ἀπὸ τὴν ἀρχὴ τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου ἔγκυρες πληροφορίες, τὸ δὲ ἡμερολόγιο, μιἀ μαθηματικὴ καὶ φυσικὴ μελέτη ὄχι τυχαία, εἶναι ἐπίσης συνομήλικο μὲ τὸν ἄνθρωπο. ἔτσι ἡ χρονολογία κι ἡ ἱστορία ὑπάρχει ὡς ἐπιστήμη ἀνέκαθεν, παρ᾽ ὅλη τὴν κατάχρησι καὶ τοῦ ὀνόματος καὶ τοῦ πράγματος. στὰ δὲ χρόνια τοῦ Μωϋσέως, γύρω στὸ 1500 π.Χ., ὅταν ἡ προϊστορία περατώνεται μὲ τὴν ἐμφάνισι τοῦ ἀλφαβήτου, ποὺ ἐφεῦρε ὁ ἄνθρωπος αὐτὸς καὶ μ᾽ αὐτὸ εἰσήγαγε τὴν ἀνθρωπότητα στὸν πολιτισμό, βλέπουμε τὰ πρῶτα σοβαρὰ ἱστορικὰ ἔργα, τὴ Γένεσι, τὸ Νόμο (=Ἔξ + Λε + Ἀρ), καὶ τὸ Δευτερονόμιο.

Στὴν ἑλληνικὴ πραγματικότητα καὶ γλῶσσα ἤδη ἀπὸ τὰ χρόνια τοῦ Ὁμήρου ἡ ἐπιστήμη κι ὁ ἐπιστήμων κατὰ τὴ διάνοια λέγονται στὴν ἀρχὴ σοφία καὶ σίσυφος, μὲ ἀναδιπλασιασμὸ δηλαδὴ κατὰ τὰ διδάσκαλος διδάσκω δίδωμι γιγνώσκω, ἐνῷ ὁ εὐφυὴς τῆς δεξιοχειρίας καὶ χειροτεχνίας λέγεται ἀπὸ τὴν παλάμη παλαμήδης. καὶ τὰ δύο δέ, σίσυφος καὶ παλαμήδης, κάποτε θρυλήθηκαν καὶ σὰν πρόσωπα καὶ κύρια ὀνόματα πάντοτε σοφά (Ὅμηρος, Ο 412 σοφίa˙ Ζ 153 - 4˙ λ 593 Σίσυφος. Στησίχορος, Ὀρέστεια, 2 ἀπόπ. 83 Page Παλαμήδης). σ᾽ αὐτοὺς ἀποδίδεται καὶ ἡ ἐφεύρεσι τῶν γραμμάτων, ἡ πιὸ μεγάλη ἀπ᾽ ὅλες. ἐξήγησα τὰ δυὸ ὀνόματα καὶ τοὺς σχετικοὺς θρύλους στὸ Ἀλφάβητο (2,43-52˙ 403-407). τὸ σίσυφος εἶναι αἰολοδωρικὸς τύπος ἀντὶ σίσοφος - σοφός˙ στὴν αἰολικὴ διάλεκτο πολλὲς φορὲς ἀντὶ ο λέγεται υ, π.χ. ἄπυ - ἀπό, ὄνυμα - ὄνομα (πρβλ. τὸ σημερινὸ ἐπώνυμον).

Γύρω στὸ 600 π.Χ. ἡ ἐπιστήμη ἐμφανίζεται στὴν Ἑλλάδα γιὰ τὰ καλὰ μὲ τὴ φυσικὴ τὴ φυσιογνωσία καὶ τὰ μαθηματικά, ἐξακολουθώντας νὰ λέγεται μὲ τὴν ὁμηρικὴ ὀνομασία της σοφία, ὁ δὲ ἐπιστήμων ἀντὶ γιὰ σίσυφος λέγεται πλέον χωρὶς ἀναδιπλασιασμὸ σοφός (Θέογνις, 120). καὶ πρῶτος ἐπωνομάστηκε ἔτσι ὁ Μιλήσιος φυσικὸς καὶ ἀστρονόμος Θαλῆς˙ Θαλῆς πρῶτος σοφὸς ὠνομάσθη (Διογένης Λαέρτιος 1,22). μετὰ μισὸν αἰῶνα περίπου, γύρω στὸ 550 π.Χ., ὁ Πυθαγόρας αὐτονομάζεται μὲ τὴ μετριοφρονέστερη ὀνομασία τοῦ ἐπιστήμονος φιλόσοφος (= φίλος τῆς σοφίας) καὶ ἡ ἐπιστήμη του ὀνομάζεται ἀντιστοίχως φιλοσοφία. ἐννοοῦνται πάλι τὰ μαθηματικὰ καὶ ἡ φυσική. Φιλοσοφίαν δὲ πρῶτος ὠνόμασε Πυθαγόρας καὶ ἑαυτὸν φιλόσοφον (Cicero, tusc. disp. 5,3,8. Διογένης Λαέρτιος, πρόλογος, 12).

Φαίνεται ὅτι λίγο πρὶν ἀπὸ τὸ 400 π.Χ. οἱ τύπου Παρμενίδου καὶ Σωκράτους τοῦ ἀρσενοκοίτου φλύαροι δοκησίσοφοι, φθονώντας κομπλεξικὰ τοὺς ἐπιστήμονες, σφετερίστηκαν καὶ καταχράστηκαν τὶς ὀνομασίες φιλοσοφία καὶ φιλόσοφος, διότι ἀμέσως μετὰ τὸ 400 π.Χ. στοὺς θαμῶνες τῶν συναναστροφῶν τοῦ δευτέρου Ξενοφῶντα (Πόροι 5,4) καὶ Πλάτωνα (Φαίδ., 61a ) συναντῶνται μὲ τὴν καταχρηστικὴ σημασία τους, τὴν ὁποία ἔχουν μέχρι σήμερα.

Μὲ τὸ σωκρατικὸ ξεπεσμὸ τῶν ὀνομασιῶν τῆς ἐπιστήμης καὶ τοῦ ἐπιστήμονος φιλοσοφία καὶ φιλόσοφος, ἐμφανίζονται γιὰ ἀποκατάστασι ὡς ὀνομασίες τῆς ἐπιστήμης τόσο τὸ ἱστορία (ἱστορία, φυσικὴ ἱστορία) (Ἡρόδοτος 1,1,1. Ἀριστοτέλης, Ζῴων γεν. 1,3) ὅσο καὶ τὸ ἐπιστήμη (Θουκυδίδης 1,121,4˙ 6,72,4˙ 7,62,2), παράγωγα καὶ τὰ δυὸ τοῦ ῥήματος οἶδα-ἴστε-ἴστω, δηλαδὴ «ξέρω», τὸ μὲν ἱστορία ἄμεσο τὸ δὲ ἐπιστήμη ἔμμεσο μέσῳ τοῦ παραγώγου ἐπίσταμαι. καὶ φυσικὰ ὁ φορεὺς τῆς ἐπιστήμης λέγεται ἐπιστήμων κατὰ τὸ ἄλλο παράγωγο τοῦ οἶδα - εἰδῶ εἰδήμων. τὸ δὲ ἐπιστήμων γλωσσικῶς μόνο εἶναι παρὰ προσδοκίαν ὁμηρικό (Ὅμηρος, π 374. Θουκυδίδης 1,142,6˙ 8,45,2).

Κατὰ τοὺς ἓξ πρὸ Χριστοῦ αἰῶνες οἱ Ἕλληνες ἀνέπτυξαν τὶς ἐπιστῆμες μαθηματικὰ γεωμετρία ἀστρονομία φυσικὴ γεωλογία μετεωρολογία γεωγραφία ὀρυκτολογία λιθολογία (=γεμμολογία) μεταλλουργία φυτολογία ζῳολογία ἰατρικὴ φαρμακολογία χημεία ἀρχιτεκτονικὴ πολιστικὴ - πολεοδομία φιλολογία ἱστορία ἀρχαιολογία πολιτική˙ οἱ δὲ Ῥωμαῖοι ἀνέπτυξαν τὴν ἐπιστήμη τοῦ δικαίου κατὰ τοὺς αἰῶνες Β΄π.Χ.- F΄μ.Χ.


Κωνσταντῖνος Σιαμάκης, φιλόλογος, δρ θεολογίας
«Μελέτες 1», Θεσσαλονίκη 2008
(http://www.philologus.gr)
Άβαταρ μέλους
Dionysios
 
Δημοσ.: 3950
Εγγραφη: Πέμ 11 Σεπ 2008, 21:30:05
Τοποθεσια: ᾿Αθῆναι

Επιστροφή στην ῾Ιστορία τῆς Φιλοσοφίας

Μελη σε συνδεση

Μέλη σε αυτή την Δ. Συζήτηση: Δεν υπάρχουν εγγεγραμμένα μέλη και 0 επισκέπτες

cron