συμβολή

ΜΑΝΟΛΗ Κ. ΧΑΤΖΗΓΙΑΚΟΥΜΗ

Κέντρον ᾿Ερευνῶν καὶ ᾿Εκδόσεων

(ἐκδοτικὸ πρόγραμμα)

    ῾Η ἐκκλησιαστικὴ μουσική, εἰδικώτερα τῶν νεωτέρων (μετὰ τὴν ῞Α­λω­σι) χρόνων, εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς μεγάλους τομεῖς δραστηριότητος καὶ ἐκ­φράσεως τοῦ καθόλου ἑλληνισμοῦ.  ὡστόσο τὸ τόσο σοβαρὸ αὐτὸ ἱστο­ρι­κὸ πεδίο παραμένει ἀκόμη ἔξω ἀπὸ τὴν μεθοδικὴ καὶ σοβαρὴ ἱστορικὴ ἔ­ρευνα.  ὁ φιλό­λο­γος Μανόλης Χατζηγιακουμῆς, ὅπως καὶ ἄλλοι κατα­ξιω­μέ­νοι ἐπιστή­μο­νες τῶν τελευταίων χρόνων, ἔχει συμβάλει μὲ καίριο καὶ συ­χνὰ πρωτότυπο τρόπο στὴν κάλυψι αὐτοῦ τοῦ κενοῦ.  ἤδη ἀπὸ τὸ 1971 ἐκ­δί­δεται ὡς προ­α­νά­κρουσμα τῶν μελλοντικῶν ἐργασιῶν του τὸ πόνημά του «᾿Αναλυ­τικὴ καὶ κριτικὴ βιβλιογραφία τῆς ῾Ελληνικῆς ᾿Εκκλη­σια­στι­κῆς Μου­σικῆς (περι­γρα­φι­κὴ καὶ ἐκδοτικὴ δοκιμή)».  ἀκολουθοῦν τὸ 1975 τὰ «Μουσικὰ χειρό­γρα­φα Τουρ­κο­κρατίας (1453-1832)», τὸ ὁποῖο σύντομα θὰ ἐκδοθῆ σὲ πιὸ ὡλο­κλη­ρω­μέ­νη μορφὴ μὲ τὸν γνωστὸ τίτλο «Χειρόγραφα ᾿Εκκλησιαστικῆς Μου­­σι­κῆς (1453-1820)» (᾿Αθήνα 1980, ἔκδοσι τῆς ᾿Εθνικῆς Τράπεζας τῆς ῾Ελ­λά­δος), βιβλίο ποὺ θωρεῖται πλέον μνημειῶδες, καθὼς μὲ ἐπιστη­μονι­κώ­τα­το τρό­πο (ὡς προϊὸν ἐντατικῆς ἔρευνας καὶ μελέτης) πα­ρου­σιάζει τὸ τε­ράστιο χειρό­γρα­φο ὑλικὸ ἐκείνης τῆς περιόδου (4.500 πε­ρί­που χειρόγραφα ἐκκλησια­στι­κῆς μουσικῆς, ἀπὸ τὰ ὁποῖα ἐπιλέγονται καὶ ἀνθολογοῦνται τὰ 108), ἀποτυπώνει μία πρώτη ἱστορικὴ προσέγγισι τῆς ἐκ­κλησιαστικῆς μου­σικῆς τῶν τεσσάρων αὐτῶν αἰώνων ἀπὸ τὴν ῞Α­λωσι μέ­χρι τὴν ἐθνικὴ ἐ­πανάστασι τοῦ 1821, καὶ ἀνοίγει νέ­ους δρόμους στὴν ἔ­ρευ­να.  τὸ βιβλίο αὐτὸ συνω­δεύ­τηκε καὶ ἀπὸ ἕναν δίσκο βινυλίου, στὸν ὁποῖο ὁ ἀείμνηστος πρωτο­ψάλ­της τοῦ πατριαρχείου Θρασύ­βουλος Στα­νί­τσας ἔ­ψα­λε ὡρισμένα μαθήματα κατ᾿ ἐπιλογήν.  τὸ 1999 ἐκδίδεται ἀπὸ τὸ «Κέν­τρον ᾿Ερευνῶν καὶ ᾿Εκδό­σεων» ἕνα ἀκόμη σχετικὸ βιβλίο του μὲ τίτλο «῾Η ἐκκλη­σια­στι­κὴ μου­σικὴ τοῦ ἑλληνισμοῦ μετὰ τὴν ἅλωσι (1453-1820) — σχεδίασμα ἱστο­ρίας».

    Σύμφωνα μὲ πληροφορίες ποὺ μᾶς δίνει σὲ διάφορα κείμενά του ὁ ἴδιος ὁ Μα­νό­λης Χατζηγιακουμῆς, κατὰ τὴν ἠχο­γρά­φη­σι τοῦ δίσκου γιὰ τὴν ἔκδοσι τοῦ 1980 συνει­δη­τοποίησε ἀμέσως ὅτι πολλὰ παλαιὰ μέλη, ἄ­γνωστα καὶ παραμελημένα, ἔπρεπε νὰ ἐκτελεσθοῦν, ὅσο ἦταν ἀκόμη και­ρός, ἀπὸ ψάλτες ὅπως ὁ Θρα­σύβουλος Στανίτσας.  τέτοιοι ἐκτελεστὲς εἶ­χαν ἐκ παραδόσεως τὴν γνῶσι τοῦ ἀναγκαίου τρόπου καὶ τοῦ ἀναγκαίου ὕφους ποὺ ἦταν ἀπαραίτητα, γιὰ νὰ ἀποδοθῇ ἡ οὐσία καὶ ὁ χαρακτῆρας τῆς μεγάλης αὐτῆς μουσικῆς τέ­χνης.  γεννήθηκε ἔτσι τὸ 1980 ὡς ἱδέα ὁ πυ­ρῆ­νας ἑνὸς μακρόχρονου ἐκ­δο­τικοῦ προ­γράμματος, τὸ ὁποῖο ἀργότερα ἔ­λα­βε ὠργανωμένη μορφὴ καὶ ὑπό­στα­σι κάτω ἀπὸ τὸν τίτλο «Κέντρον ᾿Ε­ρευ­νῶν καὶ ᾿Εκδόσεων».  οἱ ἠχο­γρα­φήσεις ξεκίνησαν τρία χρόνια ἀργό­τε­ρα, τὸ 1983, μόλις ἔγινε δυ­να­τὸ νὰ ἐξασφαλισθοῦν τὰ στοιχειώδη οἰκονο­μι­κὰ μέσα, καὶ συνεχίζονται ἀ­δι­ά­λει­πτα ἕως σήμερα.  δημιουργήθηκε ἔτσι μία μνη­μειώδης σειρὰ ἠχογρα­φή­σεων μὲ παραδοσιακοὺς ψάλτες, πολλοὶ ἀπὸ τοὺς ὁποίους δὲν ζοῦν πλέον· Θρασύ­βουλος Στανίτσας, μητροπολίτης Νι­κό­δημος Βαλληνδρᾶς, ἱερο­διά­κο­νος Διονύσιος Φιρφιρῆς, Λεωνίδας Σφή­κας, Ματ­θαῖος Τσαμκιράνης, πρω­­τοπρεσβύτερος Πανα­γιώ­της Τσινάρας, ἱε­ρο­μό­να­χος Κυπριανὸς τῆς ἀθω­νι­κῆς ἀ­δελ­φότητος τῶν Θωμάδων.

    Αὐτὸ τὸ ἐκδοτικὸ καὶ ἠχογραφικὸ πρόγραμμα, ποὺ ἐμπνεύστηκε καὶ ἐγκαι­νί­ασε ὁ Μανόλης Χατζηγιακουμῆς, μὲ τὸ εἰδικὸ καὶ πλούσιο ῥεπερ­τό­ριο, τοὺς λαμπροὺς ψάλτες καὶ κυρίως τὴν στερεὴ φιλολογικὴ δομὴ ἀπο­σκο­πεῖ στὴν παρουσίασι καὶ ἀνάδειξι τοῦ μεγάλου καὶ τόσο σημαντικοῦ αὐ­τοῦ νεοελληνικοῦ πολιτιστικοῦ πλούτου.  στὴν πρᾶξι ἀποτελεῖ τὴν συν­έ­χεια καὶ τὴν φυσικὴ κατάληξι τῆς παλαιότερης μεγάλης ἔρευνας τῶν οἰ­κεί­ων μουσικῶν χειρογράφων (βλέπε τὴν ἔκδοσι τοῦ 1980).  οἱ ἐκδόσεις τοῦ συγκεκριμένου προγράμματος προσφέρονται μὲ μία σταθερὴ τριμερῆ καὶ τρισυπόστατη μορφὴ στὸ σχῆμα σχολιασμοὶ – μουσικὰ κείμενα – ἐκτέλεσι· δηλαδὴ κάθε σύνολο περιλαμβάνει τὸ 1ο μέρος μὲ ἕναν τόμο, ὅπου περι­έ­χον­ται ὅλα τὰ φιλολογικὰ δεδομένα, ἱστορικὰ τεκμήρια, ἀνάλυσι τῶν με­λῶν, βιογραφήματα τῶν συνθετῶν καὶ τῶν ἑρμηνευτῶν, καὶ λοιπά· τὸ 2ο μέρος ἀποτελεῖται ἀπὸ δύο συνήθως τόμους, ὅπου καταχωροῦνται ὅλα τὰ πρωτότυπα, χειρόγραφα καὶ παλαιότυπα, μουσικὰ κείμενα, ἀπὸ τὰ ὁποῖα ψάλλονται τὰ μέλη· καὶ τέλος 3ον οἱ ψηφιακοὶ δίσκοι μὲ τὶς ἱστορικὲς ἠ­χο­γραφήσεις.  μὲ τέτοια ἔρ­γα δίνεται στὸν κάθε ἐνδιαφερόμενο γιὰ μία πιὸ ἀν­τικειμενικὴ ἀλλὰ καὶ περισσότερο ἀξιολογικὴ προσέγγισι τῶν μελῶν, πολ­λὰ ἀπὸ τὰ ὁποῖα πρέπει νὰ θεωροῦνται ἀρι­στουρ­γή­ματα ὄχι μόνον τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἀλλὰ καὶ τῆς παγκόσμιας μουσικῆς φι­λο­λογίας καὶ συνθέ­σεως, ἐνῷ ἐπιτυγχάνεται ἀσφαλῶς καλ­λίτερα καὶ ἡ βα­θύ­τερη γνῶσι μιᾶς τόσο σημαν­τι­­κῆς καὶ διαβεβλημένης ἐποχῆς ὅπως ἡ λε­γό­μενη τουρκοκρατία καὶ ὁλο­κλη­ρώ­νεται περισσότερο ἀποτελεσματικὰ ὅ,τι σημειολογεῖται σήμε­ρα ὡς ἐ­θνι­κὴ πολιτισμικὴ αὐτογνωσία.

    Πρέπει ἀσφαλῶς νὰ ἀναγνωρίσουμε στὸν φιλόλογο, μουσικο­ερευ­νη­τή, ἐκδότη καὶ ἐκλεκτὸ ἐπιστήμονα Μανόλη Χατζηγιακουμῆ τὸ τεράστιο καὶ μοναδικὸ ἔργο ποὺ ἐπιτελεῖ καὶ προσφέρει μὲ τὴν συγκεκριμένη μου­σι­κοφιλολογικὴ ἐκδοτικὴ σειρά του, διότι μὲ αὐτὴν διασῴζει συστηματικὰ σπουδαῖες ἑρμηνεῖες μεγάλων παλαιῶν ψαλτῶν, ἐκ τῶν ὁποίων κάποιοι ἔ­χουν ἤδη ἐγκα­τα­λείψει τὸν προσωρινὸ τοῦτο κόσμο, ὅπως ἤδη ἀναφέρθηκε.  ἂν δὲν ἦταν ὁ ἐν λό­γῳ ἐπιστήμων νὰ συλ­λάβῃ καὶ νὰ πραγματοποιήσῃ μὲ σθέ­νος καὶ μεθο­δι­κό­τητα τὸ παρὸν πρόγραμμα, σήμερα θὰ ψάχναμε νὰ βροῦμε ἠχο­γρα­φή­σεις τοῦ διακο-Φιρ­φι­ρῆ, τοῦ μητροπολίτου Βαλληνδρᾶ καὶ ἄλλων «μὲ τὸ ντουφέκι», προσπα­θῶντας νὰ συγκεντρώσουμε ἢ ἀκόμη καὶ νὰ ἀνακα­λύ­ψου­με, ἂν ὑπάρχουν καὶ ἂν ἔγιναν κάπου κάπως κάποτε καὶ ἂν διασώ­θη­καν, κάποιες τυχαῖες ἠχογραφήσεις ἐν ὥρᾳ ἀκολουθίας μὲ ὅ­λες τὶς ἀδυ­να­μίες ποὺ συνεπάγεται μία τέτοια κατάστασι.  καὶ ὅπως πα­θαί­νουμε ἀκόμη καὶ σήμερα σὲ πολλὲς περιπτώσεις ἀξιολόγων ψαλτῶν, ποὺ γιὰ διάφορους λόγους ἀπομακρύνον­ται ἀπὸ τὸ ἀναλόγιο, καὶ κατόπιν διαπιστώνουμε αἴ­φνης ὅτι οὔτε ὑπάρ­χουν ἐπαρκεῖς ἠχητικὲς καταγραφές των οὔτε διασῴ­ζε­ται τὸ ψαλτικὸ ἀρ­χεῖο ποὺ οἱ ἴδιοι εἶχαν συλλέξει.  μόνον γιὰ κάποιους (ἀ­ριθμητικὰ λίγους) σημαντικοὺς πρωτοψάλτες τοῦ 20οῦ αἰ­ῶ­νος ἔχουν δια­σω­θῆ ἱκανὲς ἐγγραφές, ὅπως γιὰ τοὺς Κ. Πρίγγο, Θρ. Στα­νί­τσα, ᾿Αθ. Πανα­γιωτίδη, Χρ. Θεοδοσόπουλο, καὶ ἄλλους, ἀλλὰ γιὰ τὶς ὑ­πό­λοι­πες περι­πτώ­σεις οἱ καταγραφὲς εἶναι συνήθως ἀποσπασματικὲς καὶ ἐλ­λι­πεῖς.  ἀλλὰ καὶ γιὰ τοὺς ψάλτες καὶ μουσικοδιδασκάλους ποὺ προχώ­ρη­σαν κά­πως συ­στηματικὰ σὲ παραγωγὴ ἠχητικῶν ἐκδόσεων (φωνοταινιῶν ἢ δί­σκων) τὰ πράγματα δὲν εἶναι πολὺ καλλίτερα.  ἂν παρατηρήσουμε τὶς σχε­τικὲς ἠχο­γραφικὲς παραγωγὲς τῶν τελευταίων περίπου 30 χρόνων τοῦ 20οῦ αἰ­ῶ­νος ἀλλὰ καὶ μέχρι σήμερα, διαπιστώνει κανεὶς ἕνα πολὺ περιω­ρι­σμένο καὶ λίγο ὣς πολὺ ὅμοιο ῥεπερτόριο· ὅλοι σχεδὸν ἑρμηνεύουν ψαλ­τι­κῶς τὸ ἀνα­στα­σι­ματά­ριον, τὶς παρακλήσεις, τοὺς χαιρετισμούς, τὶς κατα­βα­σίες, τὴν μεγάλη ἑ­βδο­μάδα, κάποιους ὕμνους λειτουργίας ἀπὸ τοὺς συν­η­θι­σμέ­νους, καὶ κατ᾿ ἐπιλογὴν τοὺς ὕμνους τῶν με­γα­λειτέρων καὶ γνωστό­τε­ρων ἑορτῶν (κυρίως πάσχα, χρι­στου­γέννων-φώτων, καὶ κοιμήσεως τῆς θε­ο­τόκου).  ἐλά­χι­στοι ἔ­χουν νὰ παρουσιάσουν ἕνα συστηματικὸ ἠχογρα­φι­κὸ ἔργο μὲ πλου­σιώ­τε­ρο ῥεπερτόριο.  καὶ πάντοτε οἱ ὕμνοι ἐκτελοῦνται ἀπὸ νεώτερες ἐκ­δό­σεις μου­σικῆς παρασημάν­σεως, ποὺ εἶναι διασκευὲς τῶν κλασσικῶν με­λῶν ἢ νεωτερικὲς συν­θέσεις ποὺ ἀφίστανται τοῦ κλασ­σι­κοῦ ἐκκλησια­στι­κοῦ μέλους.  ἡ πλού­σια μελικὴ παράδοσι τῶν ἀρχαίων με­λῳ­δῶν ἔμενε πα­ραγ­κωνισμένη, ξε­χα­σμένη, σκονισμένη!  ἑπομένως μέσα σὲ αὐ­τὴν τὴν περι­ωρισμένη σὲ μου­σι­κὲς προτιμήσεις ἀτμόσφαιρα, ποὺ ἐπι­κρα­τοῦσε μέχρι πρότινος στὸν ἱε­ροψαλτικὸ χῶρο, ἡ συγκε­κρι­μένη σειρὰ τοῦ «Κέντρου ᾿Ε­ρευ­νῶν καὶ ᾿Εκ­δό­σεων» εἶναι μία ἐλπιδοφόρα ὄασι καὶ ἀποτελεῖ σα­φῶς ἕνα ὑπό­δειγμα συστη­μα­τικῆς ἐργασίας στὸν τομέα αὐτόν, ποὺ μα­κάρι νὰ βρῇ σύν­το­μα καὶ ἄλλους μιμητές, οἱ ὁποῖοι θὰ ἀντιγράψουν ὄχι μόνον τὴν ἰδέα ἐπι­φανειακὰ ἀλλὰ καὶ τὶς ὑψηλὲς ποιοτικὲς προδια­γρα­φὲς τοῦ ἔργου.

    ῞Οπως γράφει ἀλλοῦ ὁ ἐμπνευστὴς καὶ ἱδρυτὴς τοῦ «Κέντρου ᾿Ε­ρευ­νῶν καὶ ᾿Εκ­δό­σεων», τὸ ἐκ­δο­τικὸ πρόγραμμά του περιλαμβάνει δύο κύριες σειρὲς (τὰ «Μνημεῖα» καὶ τὰ «Σύμμεικτα») καὶ μία δευτερεύουσα.  ἡ πρώ­τη, τὰ «Μνημεῖα ᾿Εκ­κλη­­σια­στικῆς Μουσικῆς», ἄρχισε νὰ δημιουργῆται ἀπὸ τὸ 1983, χωρίζεται σὲ ἑπτὰ ἐκ­δο­τι­κὰ σώματα καὶ εἶναι μία μεγάλη εἰ­δο­λογικὴ μου­σι­κὴ σειρά, φι­λο­­λο­γικὴ στὴν οὐσία, ποὺ περιέχει σπουδαῖα καὶ ἄγνωστα ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖ­στον μέλη, ὡρισμένα ἀπὸ τὰ ὁποῖα πρέπει νὰ θεωροῦνται, ὅπως εἰπώθηκε, ἀρι­στουρ­γήματα ὄχι μόνον τῆς ἐκκλη­σια­στι­κῆς, ἀλ­λὰ καὶ τῆς παγκόσμιας μου­σικῆς φιλο­λο­γίας.  οἱ βασικὲς ἀρχὲς ποὺ διέπουν τὴν συγκρότησι αὐτῆς τῆς σει­ρᾶς εἶναι οἱ ἑξῆς.  1ον) ἡ διάκρισι σὲ εἰδολογικὰ σώματα ἔγινε μὲ βάσι τὰ μου­σι­κὰ εἴδη, ὅπως αὐτὰ δια­μορ­φώ­θηκαν μέσα στὴν ὀρθόδοξη λειτουρ­γικὴ πρᾶξι καὶ κατὰ τὴν μακρόχρονη ἱ­στορική τους ἐξέλιξι. 2ον) ἡ ἐπιλογὴ πε­ρι­λαμ­βάνει στὴν παροῦσα φάσι μέ­λη ἀπὸ τὴν νεώτερη περίοδο (κυρίως 16ο - 19ο αἰῶνες), δηλαδὴ ἀπὸ μία ἐ­πο­χὴ μὲ ἐξαιρετικὰ πλούσιο καὶ ἄ­γνω­στο ὑλικό, μὲ μέλη ποὺ μόλις ἐπιβιώνουν ἢ ἔχουν πάψει πρὸ πολλοῦ νὰ ψάλλωνται.  3ον) τὰ μέλη ὅλα  σχεδὸν ἐκτελοῦνται ἀπὸ παλαιοὺς πα­ρα­δο­σιακοὺς ψάλτες, τοὺς τελευ­ταί­ους σή­με­ρα μιᾶς μεγάλης ἑρμηνευτικῆς παραδόσεως, ὡρισμένοι ἀπὸ τοὺς ὁ­­ποί­ους δὲν ὑπάρχουν κοντά μας πλέον.  ἡ ἱδέα τῆς δημιουργίας τῆς ἄλλης ἄλ­λης κύριας καὶ ἐπίσης μεγάλης σειρᾶς, μὲ τίτλο «Σύμ­μεικτα ᾿Εκκλη­σια­στι­κῆς Μουσικῆς, εἶναι νε­ώ­­τερη, ἀπὸ τὸ 1995 καὶ ἑξῆς· σὲ ἀντίθεσι μὲ τὰ «Μνη­μεῖ­α» περι­λαμ­βά­νει ποι­κί­λα μέ­λη, ἀνεξάρτητα ἀπὸ κάποιον συγ­κε­κριμένο εἰ­δο­λογικὸ θεμα­το­λογικὸ ἢ χρο­νικὸ προσδιορισμό.  ἡ σειρὰ αὐτὴ ἔχει τὶς ἑξῆς κύ­ριες ἐπιδιώξεις· 1ον) νὰ συμ­περιλάβῃ προοδευτικὰ τοὺς πιὸ σημαντικοὺς σύγχρονους αὐθεντικοὺς ψάλτες (γνωστοὺς καὶ ἄγνωστους)· 2ον) νὰ συγκεντρώσῃ ὅλα τὰ ἱστορικὰ μέ­λη (παλαιὰ καὶ νεώτερα) ποὺ ἐ­ξα­κολουθοῦν νὰ ἐπιβιώνουν στὴν σύγ­χρο­νη λειτουργικὴ πρᾶξι· 3ον) νὰ ἐπι­λε­γοῦν τὰ μέλη ποὺ ψάλλονται συνήθως σήμερα καὶ ὅσα ἀνήκουν στὶς ἰδι­αί­τερες προτιμήσεις τῶν ἑρμηνευτῶν, ὥστε μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο νὰ «χαρ­το­γρα­φηθῇ» ἕνα εὐρὺ φάσμα τοῦ σημερινοῦ ζωντανοῦ παραδοσιακοῦ μέ­λους.  Γιὰ ὅλο τὸ ἐκδοτικὸ μουσικο φιλολογικὸ πρόγραμμα τοῦ «Κέντρου ᾿Ερευνῶν καὶ ᾿Εκδόσεων», ἐκτὸς τῶν ἀνωτέρω, γιὰ τὸ καθαρὰ πρακτικὸ ἐ­κτελεστικὸ ἐπίπεδο ἰσχύουν καὶ τὰ ἀκόλουθα· 1ον) ὅλες οἱ ἠχογραφήσεις ἔχουν πραγματοποιηθῆ σὲ ἐπαγγελματικὲς ἠχολητπικκὲς αἴθουσες μὲ πολὺ θετικὰ ἀποτελέσματα· 2ον) τὸ ἰσοκράτημα ὑποτάσσεται παντοῦ σὲ στα­θε­ροὺς κανόνες καὶ στηρίζεται ἀποκλειστικὰ σὲ ὅλες τὶς ἀρχὲς τῆς παρα­δο­σιακῆς ἐκκλησιαστικῆς συνθέσεως χωρὶς συχνὲς ἐναλλαγές, ἁρμονικὲς συν­ηχήσεις καὶ ἄλλα παρόμοια.

    Μέχρι στιγμῆς τὸ ἐκδοτικὸ πρό­γραμ­μα ὅλων τῶν σει­ρῶν ἔχει δια­μορ­φωθῆ μέχρι στιγμῆς ὡς ἀ­κολούθως (οἱ παρακάτω πληροφορίες θὰ ἐνημερώνωνται κάθε φορὰ ποὺ θὰ ὑπάρχῃ κάποια ἀλλαγή).

Α΄ «Μνημεῖα ᾿Εκκλη­σια­στικῆς Μουσικῆς»

(κύρια σειρά)

1. Σῶμα α΄, ᾿Οκτάηχα μέλη καὶ συστήματα (16ος-20ὸς αἰῶνες)· μέρος α΄, ψηφιακοὶ δίσκοι 1-11 (᾿Αθήνα 2001-2002)· μέρος β΄, ψηφιακοὶ δίσκοι 12-22  (᾿Αθήνα 2006).

2. Σῶμα β΄, Καλοφωνικοὶ Εἱρμοί (17ος-19ος αἰῶνες), 14 ψηφιακοὶ δίσκοι (᾿Αθήνα 2007).

3. Σῶμα γ΄, Δοξαστικὰ ᾿Ιακώβου (τέλος 18ου αἰῶνος), σὲ δύο μορφές· α) ἡ πλήρης ἀρχειακὴ κασεττίνα, 24 ψηφιακοὶ δίσκοι (᾿Αθήνα 2010 [2011])· β) μικρὴ κασεττίνα, «᾿Εκλογή», 4 ψηφιακοὶ δίσκοι (᾿Αθήνα 2010 [2011]), μὲ ἐπιλογὲς ἀπὸ τὴν πλήρη σειρά.

4. Σῶμα δ΄, Καταβασίες Πέτρου Πελοποννησίου (1764-1770), 9 ψηφιακοὶ δίσκοι· ὑπὸ ἔκδοσιν.

5. Σῶμα ε΄, Εἱρμοὶ Κανόνων Πέτρου Βυζαντίου (τέλος 18ου αἰῶνος), 5 ψηφιακοὶ δίσκοι· πρὸς ἔκδοσιν.

6. Σῶμα f΄, Πολυέλεοι (17ος-19ος αἰῶνες), 6 ψηφιακοὶ δίσκοι· ὑπὸ ἔκδοσιν.

7. Σῶμα ζ΄, Κρατήματα, μέρος α΄ (14ος-16ος αἰῶνες), ἑτοιμάζεται.

Β΄ «᾿Ανθολογίες»

(δευτερεύουσα σειρά, θυγατρικὴ τῆς πρώτης)

1. «᾿Ανθολογίες», ψηφιακοὶ δίσκοι 1-10.  περιέχονται δέκα ἀνθολογίες σὲ ἰσάριθμους ψηφιακοὺς δίσκους, ὅπου ἔ­χουν ἐπιλεγῆ χαρακτηριστικὰ μέλη ἀπὸ τὰ ἀντίστοιχα σώματα τῆς κύριας σει­ρᾶς «Μνημεῖα» σὲ ἱστορικὲς καὶ ἀνεπανάληπτες ἑρμηνεῖες (᾿Αθήνα 1999-2000).

2. «᾿Εκλογή», 4 ψηφιακοὶ δίσκοι (᾿Αθήνα 2010 [2011]), μὲ Δοξαστικὰ ᾿Ιακώβου (τέλος 18ου αἰῶνος), ποὺ ἐκτελοῦνται ἀπὸ τὸν μακαριστὸ Διο­νύσιος Φιριφιρῆ καὶ ἔχουν ἐπιλεγῆ ἀπὸ τὴν πλήρη ἀρχειακὴ κασεττίνα τοῦ γ΄ σώματος τῆς Α΄ σειρᾶς (ἀναφέρεται καὶ ἀνωτέρω στὸ Α΄ 3 β).

Γ΄ «Σύμμεικτα ᾿Εκκλη­σια­στικῆς Μουσικῆς»

(κύρια σειρά)

1. Μέρος α΄, ψηφιακοὶ δίσκοι 1-10 (᾿Αθήνα 2005).

2. Μέρος β΄, ῾Αγιορειτικὰ ᾿Απανθίσματα, ψηφιακοὶ δίσκοι 11-22 (᾿Αθήνα 2009 [2010]).

3. Μέρος γ΄, ψηφιακοὶ δίσκοι 23-32· πρὸς ἔκδοσιν.

    Ἤδη ὁ Μανόλης Χατζηγιακουμῆς μαζὶ μὲ τοὺς συνεργάτες του ἑτοι­μά­ζει τὴν ἔκδοσι τοῦ Εἱρμολογίου τῶν Καταβασιῶν τοῦ Πέτρου Πε­λοπον­νη­σίου («Μνημεῖα», σῶμα τέταρτο) ἀπὸ τὸν ἀοίδιμο μητροπολίτη Νικόδημο Βαλ­ληνδρᾶ σὲ ἐννέα (9) ψηφιακοὺς δίσκους.

Διονύσιος ᾿Ανατολικιώτης

(δημοσίευσις 21/3/2011)