συμβολή

Ο ΕΘΝΟΜΑΡΤΥΡΑΣ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΣ ΣΑΜΟΥΗΛ (1733-1803)

Μιχαήλ Βασ. Γαλενιανοῦ

Δρος Θεολογίας, Δρος Φιλοσοφίας

            Ὁ ἱερομόναχος Σαμουήλ, ὁ ὁποῖος εἶχε τό προσωνύμιο «ἡ τελευ­ταία κρίσις», εἶναι μία σημαντική μορφή τῆς νεότερης ἑλληνικῆς ἱστορίας, δεδομένου ὅτι ὑπῆρξε ὁ πνευματικός ἡγέτης τῶν Σουλιωτῶν στόν ἀγώνα τους κατά τοῦ Ἀλῆ Πασᾶ.

           Ὁ κατά κόσμον Σταῦρος Θεμελῆς γεννήθηκε στίς 6 Σεπτεμβρίου 1733 καί ὀνομάστηκε ἔτσι λόγῳ τῆς ἑορτῆς τοῦ Σταυροῦ, ἡ ὁποία πλησίαζε[1]. Πολλά μέρη ἐρίζουν γιά τήν καταγωγή του[2]. Διετέλεσε μαθητής τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ, ἀπό τόν ὁποῖο διδάχτηκε τά στοιχειώδη γράμματα καί τήν ἀφοσίωση στήν πίστη καί τήν πατρίδα. Σέ νεανική ἡλικία βρέθηκε στό Ἅγιο Ὄρος καί παρέμεινε κοντά στόν ἐκεῖ μονάζον­τα θεῖο του Βησσαρίωνα. Μετά τόν θάνατο τοῦ θείου του ἐπισκέφτηκε τόν Πανάγιο Τάφο καί τή Μονή τῆς ἁγίας Αἰκατερίνης στό ὄρος Σινᾶ, ὅπου καί ἔγινε μοναχός λαμβάνοντας τό ὄνομα «Σαμουήλ». Φαίνεται ὅτι ἐκεῖ χειροτονήθηκε καί ἱερέας. Κατά τό 1800, μετά τήν παραμονή του γιά 23 χρόνια κοντά στούς συγγενεῖς του στό Λίμποβο τῆς Ἠπείρου, ἀποφάσισε νά ἐγκατασταθεῖ στό Σούλι[3].

          Κατά τήν τελευταία πολιορκία τοῦ Σουλίου (18001803) διακρίθηκε γιά τήν εὐστροφία του καί τήν παλικαριά του, προσφέροντας μέ πολλούς τρόπους τίς πολύτιμες ὑπηρεσίες του, ἀκόμα καί συμμετέχοντας ὁ ἴδιος στίς μάχες κατά τῶν Τουρκαλβανῶν, μέ ἀποτέλεσμα νά τόν θεωρεῖ ὁ Ἀλῆ Πασᾶς ὡς τόν μεγαλύτερο ἐχθρό του· εἶχε ὀρκιστεῖ μάλιστα νά τόν γδά­ρει ζωντανό, ἄν τόν ἔπιανε, καί νά ταριχεύσει τό δέρμα του ὡς κάτι ἀξι­οπερίεργο[4]. Ὅταν τά στρατεύματα τοῦ Ἀλῆ Πασᾶ μπῆκαν στό Σούλι, οἱ Σουλιῶτες κατέφυγαν στόν πύργο «Κούγκι», μέσα στόν ὁποῖο βρισκόταν ὁ ναός τῆς ἁγίας Παρασκευῆς. Μετά τή συνθήκη τῆς 12ης Δεκεμβρίου 1803 κι ἐνῶ οἱ Σουλιῶτες πῆραν τόν δρόμο γιά τήν Πάργα, ὁ Σαμουήλ ἔμεινε μέ μία ὁμάδα 45 ἀτόμων στό Κούγκι, γιά νά παραδώσει τά τελευ­ταῖα πολεμοφόδια στούς ἀνθρώπους τοῦ Ἀλῆ.

            Ὅταν ἔφτασαν οἱ ἀπεσταλμένοι τοῦ Πασᾶ, γιά νά παραλάβουν τά κι­βώτια μέ τήν πυρίτιδα, ἀκούστηκε μία τρομερή ἔκρηξη καί ὅσοι βρί­σκονταν ἐκείνη τήν ὥρα στόν πύργο σκοτώθηκαν (15 Δεκεμβρίου 1803). Πλῆθος Ἑλλήνων καί ξένων ἱστορικῶν καί ἐρευνητῶν ἀποδίδει τήν ἀνα­τίναξη τοῦ πύργου στόν Σαμουήλ[5]. Μέ ἀποκορύφωμα τῆς ὅλης πολεμικῆς καί λοιπῆς δράσης του αὐτή τήν πράξη (τήν ἀνατίναξη τοῦ πύργου), μέ τήν ὁποία ἐκφράζεται, ὅπως καί σέ ἄλλες παρόμοιες περιπτώσεις[6], ἡ ἀγά­πη τῶν Ἑλλήνων στήν ἐλευθερία καί τά ἰδανικά τοῦ ἔθνους, ὁ Σαμουήλ κατατάσσεται μεταξύ τῶν ἐθνομαρτύρων κληρικῶν[7].

Περιοδικό «Ρωμνιός», τεῦχος 5 (᾿Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2012), σελ. 38-39.