ΕΠΙΛΟΓΕΣ
2. Λειτουργικὴ ζωή Θέματα ὁμιλητικῆς Λόγοι εἰς ἑόρτια ἀποστολικὰ ἀναγνώσματα 25 ἀπριλίου, εὐαγγελιστοῦ Μάρκου (ἀποστολικὸν ἀνάγνωσμα)

PostHeaderIcon 25 ἀπριλίου, εὐαγγελιστοῦ Μάρκου (ἀποστολικὸν ἀνάγνωσμα)

 

εὐαγγελιστὴς Μᾶρκος

 

25 Ἀπρ., Μάρκου εὐαγγελιστοῦ (Α΄ Πε 5, 6-14)

 

Ἡ περικοπὴ ἐπιλέχτηκε νὰ διαβάζεται στὴ μνήμη τοῦ εὐαγγελιστοῦ Μάρκου, ἐπειδή, ὅπως θὰ δοῦμε πιὸ κάτω, ἀναφέρεται σ’ αὐτὴν τὸ ὄνομά του. Μὲ τὴν περικοπὴ αὐτὴ ὁ ἀπόστολος Πέτρος τελειώνει τὴν πρώτη του ἐπιστολὴ τονίζοντας τὴν ἀξία τῆς ταπεινοφροσύνης.

Ὁ Θεός, λέει, πηγαίνει κόντρα στοὺς ὑπερήφανους, ἐνῷ στοὺς ταπεινοὺς δίνει χάρη. Ἀφοῦ λοιπὸν ὁ Θεὸς εὐλογεῖ τοὺς ταπεινούς, ὁ ἀπόστολος μιλώντας σὲ Χριστιανοὺς τῆς Μικρᾶς Ἀσίας λέει· Σᾶς συνιστῶ νὰ ταπεινωθεῖτε κάτω ἀπὸ τὸ δυνατὸ χέρι τοῦ Θεοῦ. Τὸ χέρι του ὄχι μόνο θὰ σᾶς προστατέψει ἀπὸ τοὺς κακούς, ἀλλὰ καὶ θὰ σᾶς δοξάσει στὸν κατάλληλο καιρό. Ὅλη τὴν ἐναγώνια φροντίδα σας γιὰ τὸ τί κακὸ ἐνδεχομένως πρόκειται νὰ συναντήσετε στὸ ἐγγὺς καὶ στὸ μακρινὸ μέλλον ἐμπιστευθεῖτε την πάνω του, πάνω στὰ δυνατὰ χέρια του, διότι αὐτὸς νοιάζεται γιὰ σᾶς. Σᾶς παρακολουθεῖ μὲ πατρικὸ ἐνδιαφέρον καὶ τὴν κατάλληλη στιγμὴ θὰ σᾶς ὑποστηρίξει, γιὰ νὰ νικήσετε. Ὁ Θεὸς ἔχει ἀναλάβει τὴ φροντίδα αὐτή.

Ἐσεῖς ὅμως νὰ μὴν εἶστε ἀδιάφοροι καὶ ἀδρανεῖς περιμένοντας μοιρολατρικὰ τὴ βοήθειά του, ἀλλὰ ξυπνῆστε. Μείνετε ἄγρυπνοι. Ὁ ἀντίδικός σας διάβολος, ποὺ σᾶς διαβάλλει καὶ σᾶς συκοφαντεῖ στὸ Θεό, γιὰ νὰ τὸν θέσει, εἰ δυνατόν, στὴ δυσμένειά σας καὶ νὰ τὸν κάνει νὰ σᾶς παρατήσει, ὥστε στὴ συνέχεια νὰ σᾶς βάλει αὐτὸς εὔκολα στὸ δικό του κακοῦργο χέρι, γυρίζει πέρα δῶθε σὰν πεινασμένο καὶ ἄγριο λιοντάρι, ζητώντας ποιόν πρῶτα νὰ καταπιεῖ. Καὶ ὁ Θεὸς μὲν δὲν μεταπείθεται, ἀλλὰ καὶ σεῖς νὰ ἔχετε θάρρος, νὰ μὴ φοβᾶστε τὸν ἀντίδικό σας καὶ νὰ μὴ δειλιάζετε· νὰ ἀντιστέκεστε.

Ἀντισταθεῖτε σ’ αὐτὸν τὸν μονίμως ἐξαγριωμένο ἀντίπαλό σας παρα­μέ­νοντας στερεοὶ στὴν πίστη. Μὴν ξεχνᾶτε ὅτι τὰ ἴδια παθήματα συμβαίνουν στὴν ἁπανταχοῦ ἀδελφότητα (= ἐκκλησία) ποὺ ζεῖ μέσα στὸν ἄπιστο κόσμο. Ἀλλ’ ὁ δωρεοδότης Θεὸς ποὺ μέσῳ τοῦ Γιοῦ του Ἰησοῦ Χριστοῦ σᾶς κάλεσε στὴν αἰώνια δόξα του, γιὰ τὰ λίγα παθήματα ποὺ ὑποστήκατε, δὲν θὰ σᾶς ἐγκαταλείψει, ἀλλὰ θὰ σᾶς καταρτίσει στὴν τέχνη τῆς ἀντι­στάσεως, θὰ σᾶς δυναμώσει στὸν ἀγῶνα κατὰ τοῦ πονηροῦ καὶ θὰ σᾶς ριζώσει γερὰ στὴν ἐκκλησία του. Σ’ αὐτὸν ἀνήκει ἡ δόξα καὶ ἡ δύναμη σ’ ὅλους τους αἰῶνες. Ἀμήν.

Καὶ συνεχίζει. Μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Σιλουανοῦ, ποὺ εἶναι, νομίζω, πιστὸς ἀδελφός, σᾶς ἔγραψα σύντομα, προτρέποντας καὶ ἐπιβεβαιώνοντας ὅτι ἡ ἀληθινὴ χάρη τοῦ Θεοῦ εἶναι αὐτή, στὴν ὁποία στέκεστε. Σᾶς χαιρετᾶ ἡ ὁμόλογη καὶ ὁμόφρων ἐκκλησία τοῦ Καΐρου τῆς Αἰγύπτου (= Βαβυλῶνος), ἡ διαλεγμένη καὶ αὐτὴ ἀπὸ τὸ Θεό, ὅπως κι ἐσεῖς. Σᾶς χαιρετᾶ ἐπίσης ὁ πνευματικός μου γιὸς Μᾶρκος. Ἀσπασθεῖτε ὁ ἕνας τὸν ἄλλο μὲ φίλημα ἀληθινῆς ἀγάπης.

Αὐτὰ λέει ὁ ἀπόστολος Πέτρος στὴν περικοπή. Τρία σχόλια. Ἕνα γιὰ τὸ Σιλουανό, ἕνα γιὰ τὴ Βαβυλῶνα καὶ ἕνα γιὰ τὸ Μᾶρκο.

Ὁ Σιλουανὸς ἢ Σίλας εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς τέσσερις πιὸ πιστοὺς μαθητὰς τοῦ ἀποστόλου Παύλου. Οἱ ἄλλοι τρεῖς εἶναι ὁ Τιμόθεος, ὁ Λουκᾶς καὶ ὁ Τίτος. Πῶς ὅμως τώρα βρέθηκε κοντὰ στὸν ἀπόστολο Πέτρο καὶ μάλιστα στὴ Βαβυλῶνα τῆς Αἰγύπτου, τὸ σημερινὸ Κάιρο; Προφανῶς βρέθηκε σταλμένος ἀπὸ τὸν ἀπόστολο Παῦλο, λίγο πρὶν ν’ ἀποκεφαλιστεῖ, γιὰ νὰ τὸν παρακαλέσει ἐκ μέρους του ν’ ἀσχοληθεῖ μὲ τὴν καταπολέμηση τῶν νικολαϊτῶν, ποὺ ἔκαναν θραύση στὶς ἐκκλησίες τῆς Μικρᾶς Ἀσίας. Οἱ νικολαΐτες ἦταν δυσκολοπολέμητοι καὶ ἐπικίνδυνοι αἱρετικοὶ καὶ μόνο ἕνας ποὺ διέθετε τὸ κῦρος τοῦ ἀποστόλου Πέτρου θὰ μποροῦσε νὰ φέρει ἀπο­τέλεσμα. Ἔτσι ὁ Σίλας βρέθηκε κοντὰ στὸν Πέτρο καὶ συνετέλεσε ἀποτε­λεσματικὰ στὴ σύνταξη τῆς Ἐπιστολῆς, ὅπως ὁμολογεῖ ἐδῶ ὁ ἀπόστολος Πέτρος, καὶ στὴν καταπολέμηση τῶν αἱρετικῶν. Τὰ ἑλληνικὰ τοῦ Πέτρου, παρ᾿ ὅλο ποὺ τὰ μιλοῦσε καλά, στὸ γραπτὸ λόγο ἦταν ἀνεπαρκῆ. Ὁ Σίλας ἔκανε τὸ ἀναγκαῖο ραφινάρισμα.

Ὡς Βαβυλὼν κακῶς θεωρήθηκε ἡ Ρώμη. Σύμφωνα μὲ τεκμηριωμένη ἔρευνα ὁ ἀπόστολος Πέτρος ἐδῶ δὲν ἐννοεῖ τὴ Ρώμη, ἀλλὰ τὴ Βαβυλῶνα τῆς Αἰγύπτου ἢ Μέμφιδα ἢ Κάιρο. Οὔτε ἡ Ἀποκάλυψη τοῦ Ἰωάννου ὡς Βαβυλῶνα ἐννοεῖ τὴ Ρώμη, ἀλλὰ τὴν κατεστραμμένη στὴν ἐποχή του Βαβυλῶνα τοῦ Ναβουχοδονόσορ, ποὺ βρίσκεται στὴν ἐκβολὴ τοῦ Τίγρητος καὶ τοῦ Εὐφράτου. Ὁ Ἰωάννης στὴν Ἀποκάλυψη τὴν ἀναφέρει πάντοτε ὡς «Βαβυλῶνα μεγάλην» σὲ ἀντιδιαστολὴ πρὸς τὴ Βαβυλῶνα τὴ μικρὴ τῆς Αἰγύπτου. Τὴν ἀναφέρει δὲ καὶ σὰν παράδειγμα καταρρεύσεως λόγῳ τῆς ἁμαρτίας καὶ ἀποστασίας. Τὸ μπέρδεμα νὰ θεωρεῖται στὸν Πέτρο καὶ στὸν Ἰωάννη ὡς Βαβυλὼν ἡ Ρώμη ἔγινε ἀπὸ ἰουδαΐζοντα αἱρετικὸ σὲ ραββινικὸ ἀπόκρυφο σύγγραμμά του ποὺ τὸ ἔγραψε γύρω στὸ 165 μετὰ Χριστόν. Ἐνῷ ὁ ἀπόστολος Πέτρος γράφει τὸ 64-67 μ.Χ. καὶ ὁ Ἰωάννης τὴν Ἀποκάλυψη τὸ 68-70 μ.Χ. Αὐτὸς ὁ αἱρετικὸς ἀναφέρει τὴ Ρώμη ὡς Βαβυλῶνα στὸ μεταγενέστερο καὶ αἱρετικὸ αὐτὸ σύγγραμμά του πολλὲς φορές, καὶ ἔτσι δημιουργήθηκε ἡ παρεξήγηση ὅτι ὁ Πέτρος γράφει ἀπὸ τὴ Ρώμη.

Δυστυχῶς τὴν αἱρετικὴ αὐτὴ ἑρμηνευτικὴ τὴν ἐπωφελήθηκαν οἱ παπικοί, γιὰ νὰ παρουσιάσουν τὴ Ρώμη ὡς τόπο συγγραφῆς τῶν Ἐπιστο­λῶν τοῦ ἀποστόλου Πέτρου καὶ τὸν Πέτρο ὡς πρῶτο ἐπίσκοπο τῆς Ρώμης, καὶ γιὰ νὰ θεμελιώσουν στὴ συνέχεια τὸ ἐπάρατο πρωτεῖο τοῦ πάπα τῆς Ρώμης, καὶ νὰ ταλαιπωροῦν ἀπὸ τότε μέχρι σήμερα τὴν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ. Ὁ Πέτρος δὲν πῆγε στὴ Ρώμη ποτέ. Τὴν ἴδια ἑρμηνευτικὴ ἀποδέχτηκε ἀπὸ ἀμέλεια καὶ ὁ σύγχρονος τοῦ ραββινιστοῦ Εἰρηναῖος (145-202). Καὶ ἀπὸ αὐτὸν πῆραν τὴν ἐσφαλμένη πληροφορία πολλοὶ ἄλλοι μεταγενέστεροι τῆς ὀρθόδοξης ἀνατολικῆς ἐκκλησίας, καὶ τὸ κακὸ ρίζωσε γιὰ καλὰ πρὸς χαρὰν τῶν παπικῶν. Πλὴν ὅμως δὲν παύει, ὅπως εἴπαμε, νὰ εἶναι λαθεμένη καὶ αἱρετικὴ ἄποψη (βλ. Κ. Σιαμάκη, Δοσιθέου «Τόμος χαρᾶς», σ. 307-310).

Καὶ ἕνα σχόλιο γιὰ τὸν εὐαγγελιστὴ Μᾶρκο. Ὁ Ἰωάννης Μᾶρκος, ὅπως εἶναι ὁλόκληρο τὸ ὄνομά του, ἦταν Ἑβραῖος στὴν καταγωγὴ καὶ Ρωμαῖος πολίτης. Ἐπειδὴ ὁ θεῖος του Βαρνάβας ἦταν λευΐτης, πιθανὸν νὰ ἦταν καὶ αὐτός. Ἡ μητέρα του λεγόταν Μαρία. Ὁ πατέρας του πέθανε νωρίς. Στὸ σπίτι τῆς Μαρίας εἶχε γίνει ἡ προσευχὴ τῶν πιστῶν γιὰ τὴν ἀποφυλάκιση τοῦ Πέτρου. Τὸ μεγάλο σπίτι, ἡ ἀγορὰ τῆς ἰδιότητος τοῦ Ρωμαίου πολίτου, καὶ τὸ ὅτι ἤξερε γράμματα ὁ Μᾶρκος δείχνουν ὅτι καταγόταν ἀπὸ σχετικὰ πλούσια οἰκογένεια. Τὸ σπίτι του κατὰ κάποιο τρόπο ἦταν τὸ χριστιανικὸ κέντρο τῶν ᾿Ιεροσολύμων, τὸ ἐπισκοπεῖο.

Ὁ Μᾶρκος μέσῳ τοῦ θείου του Βαρνάβα γνωρίστηκε μὲ τὸν ἀπόστολο Παῦλο, ἀλλὰ στὴν Πέργη τῆς Παμφυλίας δὲν τὸν ἀκολούθησε καὶ γύρισε στὰ ᾿Ιεροσόλυμα. Ἔγινε δὲ καὶ αἰτία νὰ διακοπεῖ ἡ συνεργασία Παύλου καὶ Βαρνάβα. Πιθανῶς ὁ Μᾶρκος σὰν πρώην λευΐτης νὰ μὴν ἤθελε τὸ χριστιανικὸ κήρυγμα νὰ κηρύσσεται στὰ ἔθνη, γι’ αὐτὸ καὶ δὲν ἀκολούθησε τὸν Παῦλο. Ὅλα δείχνουν πὼς ὁ Μᾶρκος ἦταν ἕνας ἀπὸ τοὺς ἰουδαΐζοντας ἐκείνους ποὺ πίεσαν τοὺς στύλους τῆς Ἐκκλησίας Πέτρο καὶ Ἰωάννη καὶ Ἰάκωβο νὰ ἐξετάσουν τὸ θέμα αὐτὸ στὴν ἀποστολικὴ σύνοδο, ἡ ὁποία ὅμως τελικὰ δικαίωσε τὸν Παῦλο ποὺ κήρυττε στὰ ἔθνη. Τόσο ἡ ἀπόφαση τῆς ἀποστολικῆς συνόδου ὅσο καὶ ἄλλα συνταρακτικὰ γεγονότα προφανῶς ἔκαναν τὸ Μᾶρκο ν’ ἀλλάξει. Καὶ ὅταν πέθανε ὁ θεῖος του Βαρνάβας γύρισε πίσω στὸν ἀπόστολο Παῦλο.

Ὅταν ἀπὸ τὴ φυλακὴ τῆς Ρώμης ὁ ἀπόστολος Παῦλος στέλνει Ἐπιστο­λὲς στὶς Ἐκκλησίες τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, γράφει χαιρετισμοὺς καὶ ἀπὸ τὸ Μᾶρκο, τὸν ἀνεψιὸ τοῦ Βαρνάβα, ὅπως τὸν λέει, καὶ τοὺς συνιστᾶ νὰ τὸν καλοδεχτοῦν, προφανῶς διότι δὲν εἶχαν μάθει τὴν ἀλλαγή του καὶ δὲν τοὺς ἦταν συμπαθής. Λίγο πρὶν ἀπὸ τὸ θάνατό του ὁ Παῦλος ζητάει κοντά του τὸν Τιμόθεο καὶ τὸν παρακαλεῖ νὰ πάρει μαζί του καὶ τὸ Μᾶρκο.

Μετὰ τὸ μαρτύριο τοῦ ἀποστόλου Παύλου ὁ Μᾶρκος πηγαίνει κοντὰ στὸν ἀπόστολο Πέτρο, ποὺ τότε βρισκόταν στὴ Βαβυλῶνα τῆς Αἰγύπτου, τὸ Κάιρο, μαζὶ μὲ ἄλλους ἐπίσημους Χριστιανοὺς τῶν ᾿Ιεροσολύμων, γιὰ νὰ γλιτώσουν ἀπὸ τὸ μαχαῖρι τοῦ Ἡρῴδου. Γι’ αὐτὸ καὶ ὁ Πέτρος στὴν πρώτη του Ἐπιστολὴ πρὸς τὶς ἐκκλησίες τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, τῆς ὁποίας ἕνα κομμάτι εἶναι καὶ ἡ περικοπή μας, τοὺς στέλνει χαιρετισμοὺς ἀπὸ τὸ Μᾶρκο, ποὺ τὸν εἶχαν φιλοξενήσει καὶ ἀγαπήσει τότε σὰν ἀδελφό τους καὶ διδάσκαλό τους, καὶ τὸν ἀποκαλεῖ πνευματικό του γιό. Στὸ διάστημα αὐτὸ ποὺ βρίσκεται στὴν Αἴγυπτο ὁ Μᾶρκος, ὅπως ἀναφέρει καὶ ὁ Ἰωάννης χρυ­σόστομος, γράφει καὶ τὸ Εὐαγγέλιό του (64-68).

Αὐτὴ εἶναι σὲ συντόμευση ἡ ἱστορία τοῦ εὐαγγελιστοῦ Μάρκου, ἀγα­πητοῦ συνεργάτου τῶν ἀποστόλων Παύλου καὶ Πέτρου, τοῦ ὁποίου τὴ μνήμη τιμᾶ ἡ Ἐκκλησία στὶς 25 Ἀπριλίου.

 

Ἀθανάσιος Γ. Σιαμάκης, ἀρχιμανδρίτης

 

 

(δημοσίευσις 23/4/2010)