συμβολή

῞Ενας φυλακισμένος

δίνει θάρρος στοὺς ἐλεύθερους

(Β΄ Τι 2,1-10)

    Οἱ ἅγιοι καὶ οἱ μάρτυρες τῆς Ἐκκλησίας ὡς πρότυπά τους στὴ διδα­σκα­λία καὶ στὶς κακουχίες τοῦ κηρύγματος εἶχαν πάντοτε τοὺς ἀπο­στό­λους, οἱ δὲ ἀπόστολοι εἶχαν τὸ μοναδικὸ καὶ ἀξεπέραστο πρότυπο τοῦ Κυ­ρί­ου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ, ποὺ δίδαξε τὴν ἀλήθεια καὶ ὑπέμεινε γι’ αὐτὴν τὸ σταυρικὸ θάνατο. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος μιμεῖται τὸ Χριστὸ καὶ ὁ Τιμό­θεος καλεῖται νὰ μιμηθεῖ τὸ διδάσκαλό του. Τὸ κήρυγμα τῆς ἐν Χριστῷ ἀληθείας δὲν εἶναι εὔκολο καὶ ἀκίνδυνο· ἡ ἀλήθεια ἐνοχλεῖ τοὺς ἀνθρώ­πους, καὶ γιὰ ν’ ἀπαλλαγοῦν ἀπὸ τὶς ἐνοχλήσεις, τὰ βάζουν μὲ τοὺς κή­ρυ­κές της. Ἔτσι τὸ κήρυγμα τῆς ἀλήθειας φέρει πάντα τοὺς κήρυκες σὲ δύσ­κο­λη θέση.

    Σὲ τέτοια δύσκολη θέση εἶχε περιέλθει καὶ ὁ Τιμόθεος ὡς ἐπίσκοπος τῆς μεγάλης μικρασιατικῆς πόλεως Ἐφέσου, ἀλλὰ ὑπέμεινε καρτερικὰ καὶ ἀδιαμαρτύρητα*. Ἀλλὰ καὶ ὁ ἀπόστολος Παῦλος γιὰ τὴν ἐν Χριστῷ ἀλή­θεια βρισκόταν καὶ αὐτὸς τὸν ἴδιο καιρὸ φυλακισμένος σὰν κακοῦργος στὶς φυλακὲς τῆς Ρώμης καὶ συκοφαντημένος καὶ ἐγκαταλειμμένος, στὰ πρό­θυρα τοῦ ἀποκεφαλισμοῦ του· ἀπτόητος ὅμως δὲν χάνει τὸ θάρρος του, ἀντιλαμβάνεται ἢ καὶ πληροφορεῖται τὶς δυσκολίες ποὺ ἀντιμετωπίζει ὁ ἀγαπημένος του μαθητὴς Τιμόθεος ἀπὸ τοὺς αἱρετικοὺς καὶ εἰδωλολάτρες τῆς Ἐφέσου καὶ ἐπικοινωνεῖ μαζί του μὲ τὴν Ἐπιστολὴ αὐτή, γιὰ νὰ τὸν ἐνθαρρύνει.

    Ὁ Ἰωάννης χρυσόστομος κάνει καὶ ὡραία μεταφορά. Στὸ μαθητή, λέει, φέρνει πολὺ θάρρος τὸ νὰ βρεθεῖ ὁ δάσκαλός του σὲ θαλάσσιο ναυάγιο, καὶ νὰ σωθεῖ… Ἂν ἐγὼ ὁ Παῦλος πάσχω αὐτά, πολὺ περισσότερο ὀφείλεις νὰ τὰ ὑπο­μέ­νεις ἐσύ. Ἂν ὁ δάσκαλος, πολὺ περισσότερο ὁ μαθητής. Καὶ μὲ πολλὴ φιλοστοργία φέρνει τὴ συμβουλή, ὀνομάζοντάς τον ὄχι ἁπλῶς παιδί, ἀλλὰ «παιδί μου». Ἂν εἶσαι παιδί, τὸν πατέρα νὰ μιμεῖσαι.

    Ἐσὺ λοιπόν, παιδί μου, γράφει στὸν ἐμπερίστατο Τιμόθεο ὁ ἐμπε­ρί­στα­τος Παῦλος, σὲ ἀντίθεση μὲ αὐτοὺς ποὺ μὲ ἀρνήθηκαν, γιὰ νὰ γλιτώσουν τὸ σαρκίο τους, νὰ μὴν αἰσθάνεσαι μόνος καὶ ἀδύναμος στὶς δυσκολίες ποὺ συναντᾶς, ἀλλὰ νὰ ἀντλεῖς δύναμη ἀπὸ τὴν ἀκένωτη χάρη τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, μὲ τὸν ὁποῖο εἶσαι ἑνωμένος μὲ τὴν πίστη. Μὴν περιστέλλεις τὸ κήρυγμα τῆς ἀλήθειας, ἐπειδὴ σὲ περιπλέκει σὲ κινδύνους καὶ ἀπειλές. Ἐσὺ νὰ εἶσαι ἄφοβος· καὶ αὐτὰ ποὺ ἄκουσες ἀπὸ μένα ὄχι κρυφά, ὅπως κά­νουν οἱ αἱρετικοί, ἀλλὰ μπροστὰ καὶ σὲ ἄλλους μάρτυρες, τοὺς πολλοὺς πιστοὺς ποὺ ἀκοῦνε τὸ δημόσιο κήρυγμα, αὐτὰ νὰ τὰ παραθέτεις σὰν ἀτί­μη­το θησαυρὸ στὴ βιτρίνα τοῦ κηρύγματός σου καὶ νὰ τὰ ἐμπιστεύεσαι σὲ ἔμπιστους ἀνθρώπους, ποὺ δὲν θὰ τὰ κρατήσουν μόνο γιὰ τὸν ἑαυτό τους, ἀλλὰ θὰ μεταβληθοῦν αὐτομάτως καὶ αὐτοὶ σὲ κήρυκες ποὺ θὰ εἶναι ἱκα­νοὶ νὰ διδάξουν καὶ σὲ ἄλλους, καὶ τὸ κήρυγμα τῆς ἀλήθειας θὰ μετα­λαμ­παδεύεται ἀπὸ πιστὸ σὲ πιστό, ἀπὸ κήρυκα σὲ κήρυκα, ἀπὸ ἀπόστολο σὲ ἐπίσκοπο, γιὰ νὰ φτάσει μέχρι τὴν τελευταία ψυχή. Κανένας ἐπίσκοπος σὲ ἐπισκοπικὴ σύναξη νὰ μὴν ἀπαξιώνει αὐτὰ ποὺ ἀκούει ἀπὸ τὸ στόμα σου, ἀλλὰ νὰ ἀπαξιώνεται ὁ ἴδιος, ὅταν δὲν τὰ ἐφαρμόζει.

    Αὐτή σου ἡ ἐνέργεια εἶναι βέβαιο ὅτι θὰ σοῦ φέρει κακοπάθεια. Σὺ λοιπὸν μὴν τὴν ἀποφεύγεις, ἀλλὰ μπὲς ἀτρόμητος μέσα στὴν κακοπάθεια σὰν καλὸς στρατιώτης τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Οἱ στρατιῶτες τοῦ βασιλιᾶ μπαί­νουν σὲ κακοπάθειες. Μὴ δυσανασχετεῖς λοιπόν, ἂν κακοπαθαίνεις. Στρατιώτης ποὺ δὲν κακοπαθαίνει, δὲν εἶναι ἄξιος στρατιώτης. Κανένας στρατιώτης δὲν ἐμπλέκεται μὲ βιοτικὲς ὑποθέσεις, γιὰ νὰ εἶναι ἕτοιμος νὰ σφαχτεῖ νὰ φονευθεῖ νὰ ματώσει. Ἔτσι θὰ εἶναι ἀρεστὸς στὸ βασιλιᾶ ἢ στὸ στρατηγὸ ποὺ τὸν στρατολόγησε.

    Καὶ τοῦ φέρνει ἄλλα δύο παραδείγματα ἀπὸ τὴν ἀθλητικὴ καὶ γεωρ­γι­κὴ ζωή. Ἂν κάποιος, λέει, προπονεῖται ἢ παίρνει μέρος σὲ ἀθλητικοὺς ἀγῶνες, πρέπει ν’ ἀσκεῖ τὴν ἄθλησή του σύμφωνα μὲ τοὺς ἀθλητικοὺς κα­νο­νισμούς. Δὲν μπορεῖ νὰ πάρει στεφάνι νίκης, ἂν δὲν τηρεῖ τοὺς κανο­νι­σμούς. Δὲν μπορεῖ ἕνας ἀθλητὴς δρόμου λόγου χάρη νὰ πάρει βραβεῖο τῆς νίκης βάζοντας τρικλοποδιὲς στοὺς συναγωνιζομένους του.

    Ὁ ἀπόστολος θέλει νὰ πεῖ ὅτι τὸ στεφάνι τῆς αἰώνιας δόξης τὸ παίρνει ὁ Χριστιανὸς μὲ τὴν τιμιότητα καὶ τὴ συνέπειά του στὴ χριστιανικὴ ζωὴ μὲ ὅλα τὰ συνεπακόλουθά της.

    Ὁ γεωργὸς ποὺ κοπιάζει ὀργώνοντας σκάβον­τας σπέρνοντας, δὲν κο­πι­ά­ζει ἀνώφελα· ἀλλὰ πρὶν ἀπ’ ὅλους αὐτὸς ἀπολαμβάνει τοὺς καρποὺς τῶν κόπων του.

    Μὲ τὸ τελευταῖο παράδειγμα ὁ ἀπόστολος τοῦ μιλάει μέσα ἀπὸ ὑπαι­νιγ­μούς. Ὁ Ἰωάννης χρυσόστομος λέει ὅτι τοῦ μιλάει μὲ παραβολὲς καὶ παροιμίες. Γι’ αὐτὸ καὶ τοῦ λέει· Πρόσεξε νὰ καταλάβεις τί ἐννοῶ. Εἴθε ὁ Κύριος νὰ σοῦ δίνει σύνεση, ὥστε νὰ τὰ ἐννοεῖς ὅλα σωστά. Ἐννοεῖ ὅτι ἕνας δάσκαλος τῆς ἀλήθειας, ποὺ τὸ ἔργο του ἔχει πολλὲς ὁμοιότητες μὲ τὸ ἔργο τοῦ γεωργοῦ, γεύεται πρῶτος τὶς συνέπειες τοῦ κηρύγματος, ὅπως ὁ γεωργὸς σὰν πρώτους καρποὺς γεύεται τοὺς κόπους καὶ τοὺς ἱδρῶτες ποὺ καταβάλλει. Οἱ δὲ συνέπειες τοῦ κηρύγματος συχνὰ εἶναι κακο­πά­θει­ες, εἰρωνεῖες ἀλλὰ καὶ θάνατος. Αὐτὰ γεύθηκε καὶ ὁ πρῶτος κήρυκας, ὁ Κύ­ριός μας Ἰησοῦς Χριστός.

    Νὰ θυμᾶσαι λοιπὸν τὸ δικό του παράδειγμα. Νὰ ἔχεις πάντα ζωηρὰ μέσα στὸ μυαλό σου τὸν Ἰησοῦ Χριστό, τὸν πρῶτο καὶ ἀμίμητο διδάσκαλο καὶ κήρυκα τῆς ἀποκαλυμμένης ἀλήθειας. Τὸ Χριστὸ ποὺ πέθανε καὶ τώρα εἶναι ἀναστημένος καὶ ἔνδοξος, ποὺ σὰν ἄνθρωπος καταγόταν ἀπὸ τὸ βα­σιλιὰ Δαυΐδ, ὅπως ἐγὼ λέω στὸ κήρυγμά μου καὶ ὄχι ὅπως οἱ αἱρετικοί, ποὺ ἀρνοῦνται τὴν ἀνθρώπινη φύση του. Κακοπάθησε ὁ Χριστός, καὶ ἐγὼ κακοπαθῶ γιὰ τὸ κήρυγμά μου, καὶ μάλιστα μέχρι φυλακίσεως, λὲς καὶ εἶμαι κανένας κακοῦργος. Ἔχω ὅμως νὰ σοῦ πῶ ἕνα ἄλλο θαυμαστό, ὅτι μπορεῖ νὰ κακοπαθῶ, μπορεῖ νὰ εἶμαι περιορισμένος στὴ φυλακή, ἀλλὰ ὁ λόγος τοῦ κηρύγματος δὲν εἶναι φυλακισμένος. Κηρύττεται καὶ μέσα ἀπὸ τὴ φυλακὴ στοὺς ἐπισκέπτες μου. Γι’ αὐτὸ καὶ ὅλα τὰ ὑπομένω γιὰ τοὺς ἐκ­λεκτοὺς τοῦ Θεοῦ, γιὰ νὰ ἐπιτύχουν καὶ αὐτοὶ τὴ σωτηρία ποὺ χαρίζει ὁ Ἰησοῦς Χριστός, τὴ σωτηρία ποὺ συνοδεύεται μὲ αἰώνια δόξα.

    Θὰ τελειώσουμε μὲ τὰ γενναιόφρονα λόγια τοῦ Ἰωάννου χρυσοστόμου, ποὺ τὰ βάζει στὸ στόμα τοῦ ἀποστόλου Παύλου. Τώρα ὅμως, λέει, τέ­τοιους μᾶς ἔκανε ὁ Θεὸς ἐμᾶς τοὺς Χριστιανούς, ὥστε νὰ μὴν μπορεῖ νὰ μᾶς νικήσει κανένας. Δένονται τὰ χέρια ἀλλ’ ὄχι καὶ ἡ γλῶσσα. Διότι τὴ γλῶσ­σα κανένας δὲν μπορεῖ νὰ τὴ δέσει, παρὰ μόνο ἡ δειλία καὶ ἡ ἀπι­στία… Ἂν κάποιος δέσει τὸ γεωργό, ἐμποδίζει τὸ σπόρο νὰ σπαρεῖ· διότι μὲ τὸ χέρι σπέρνει· τὸ διδάσκαλο ὅμως ἂν τὸν δέσεις, δὲν μπόρεσες νὰ ἐμποδίσεις τὸ λόγο· διότι τὸν σπέρνει μὲ τὴ γλῶσσα, ὄχι μὲ τὸ χέρι. Δὲν ὑ­ποβάλλεται σὲ φυλάκιση ὁ δικός μας λόγος, ὁ χριστιανικός. Ἐνῷ ἐμεῖς εἴμαστε δεμένοι, ἐκεῖνος ἔχει λυθεῖ καὶ τρέχει ἀπὸ στόμα σὲ στόμα.

    Καὶ συνεχίζει· Αὐτὸ γίνεται γιὰ νὰ δώσει προτροπὴ στοὺς ἐλεύθερους. Ἂν ἐμεῖς δεμένοι κηρύττουμε, πολὺ περισσότερο ἐσεῖς οἱ ἐλεύθεροι πρέπει νὰ τὸ κάνετε. Ἄκουσες ὅτι ὅλα αὐτὰ τὰ ὑπομένω ὡς κακοῦργος; Μὴ σὲ καταλάβει ἡ ἀπογοήτευση καὶ ἡ ἀθυμία. Εἶναι μεγάλο θαῦμα κάποιος ποὺ εἶναι φυλακισμένος νὰ κάνει τὸ ἔργο τῶν ἐλεύθερων. Ὁ φυλακισμένος νὰ τοὺς νικάει ὅλους, ὁ φυλακισμένος νὰ νικάει αὐτοὺς ποὺ τὸν φυλάκισαν…

    Ἦταν δυνατὸν νὰ ζῶ ἀκίνδυνα. Ἦταν δυνατὸν νὰ μὴν πάσχω ὅλα αὐ­τά, ἂν εἶχα σὰν σκοπὸ τὰ δικά μου ζητήματα. Ἀλλ’ ὅλα αὐτὰ τὰ ὑπομένω γιὰ τοὺς ἄλλους, γιὰ νὰ ἐπιτύχουν καὶ αὐτοὶ τὴ σωτηρία. Καὶ ὅπως ὁ Θεὸς ἔπαθε γιὰ μᾶς, ἔτσι καὶ ἐμεῖς γι᾿ αὐτοὺς τοὺς ἐκλεκτούς του. Ὥστε τὸ πρᾶγ­μα εἶναι ἀνταπόδοση, ὄχι χάρη. Ἀλλὰ γιὰ τὸ Θεὸ ἦταν χάρη· διότι δὲν εὐεργετήθηκε πρῶτα, γιὰ νὰ εὐεργετήσει ὕστερα. Ἐνῷ ἐμεῖς, ἀφοῦ εὐερ­γε­τη­θήκαμε πρῶτα ἀπὸ ἐκεῖνον, ὑπομένουμε ὅλα ὅσα πάσχουμε τώρα, γιὰ νὰ σωθοῦν οἱ ἄλλοι.

    Τὰ σχόλια περιττεύουν. Ἂς βάλουμε τὸν ἑαυτό μας στὴ θέση τοῦ Τι­μο­θέου, γιὰ νὰ κάνουμε προσωπική μας ὑπόθεση τὶς συμβουλὲς τοῦ ἀπο­στό­λου Παύλου.

    Ἀθανάσιος Γ. Σιαμάκης, ἀρχιμανδρίτης

    * ῾Η ὑμνολογία τῆς ἐκκλησίας παρουσιάζει τὸν σήμερα τιμώμενο μάρτυρα ὡς μιμητὴ τοῦ Τιμοθέου καὶ ἔμμεσο καὶ μακρινὸ μαθητὴ τοῦ ἀποστόλου Παύλου, γι’ αὐτὸ καὶ ὡς ἀπο­στολικὴ περικοπὴ διαβάζεται αὐτὴ στὴν ὁποία μιλάει ὁ Παῦλος στὸν Τιμόθεο.

    Σημείωση· ὁ ἴδιος ἀπόστολος διαβάζεται καὶ στὴ μνήμη ἄλλων μαρτύρων.

(δημοσίευσις 22/10/2010)