συμβολή

ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΗΣ ΣΩΤΗΡΙΑΣ
ΔΕΝ ΧΩΡΑΕΙ ΑΜΕΛΕΙΑ

8 Νοεμ., ᾿Αρχαγγέλων (῾Εβ 2,2-10)

    Ὁ ἀπόστολος τῆς σημερινῆς συνάξεως πρὸς τιμὴν τῶν ἀρχαγγέλων Μι­χαὴλ καὶ Γαβριὴλ γιὰ λόγους ἐπικαιρότητος ἔπρεπε νὰ μιλάει γιὰ ἀγ­γέλους. Γι’ αὐτὸ μὲ μέριμνα τῆς ἐκκλησίας ἐπιλέχθηκε ἡ περικοπὴ αὐτὴ ἀπὸ τὴν πρὸς Ἑβραίους Ἐπιστολὴ τοῦ ἀποστόλου Παύλου, ὅπου τὸ θέμα εἶναι ἄλλο, ἀλλὰ παρεμπιπτόντως γίνεται λόγος καὶ γιὰ τοὺς ἀγγέλους.

    Ὁ Ἀπόστολος στὴν Ἐπιστολή του αὐτὴ πρὸς τοὺς Ἑβραίους συμ­πα­τριῶτες του, προκειμένου νὰ ἐξάρει τὴ θεότητα τοῦ Χριστοῦ, γιὰ νὰ τοὺς πείσει νὰ τὸν πιστέψουν καὶ νὰ σωθοῦν, συγκρίνει τοὺς ἀγγέλους μὲ τὸ Χρι­στὸ καὶ τοὺς βρίσκει νὰ εἶναι ὑπηρέτες, ἐνῷ τὸ Χριστὸ τὸν βρίσκει νὰ εἶναι ὁ Κύριος, ὁ δημιουργός τους, ὁ ἕνας τῆς Τριάδος. Βρίσκει δηλαδὴ τοὺς μὲν ἀγγέλους νὰ εἶναι ἀσύγκριτα κατώτεροι ἀπὸ τὸ Χριστό, τὸ δὲ Χριστὸ νὰ εἶναι ἀσύγκριτα ἀνώτερος ἀπὸ τοὺς ἀγγέλους.

    Στὸ συγκεκριμένο κομμάτι ὁ Ἀπόστολος ἀφ᾿ ἑνὸς μὲν προειδοποιεῖ γιὰ τὸ μεγάλο κίνδυνο ποὺ διατρέχουν οἱ ὁμοεθνεῖς του Ἑβραῖοι, ἂν παρα­με­λήσουν τὴ σωτηρία τους (στ. 2-4), ἀφ᾿ ἑτέρου δὲ κάνει λόγο γιὰ τὰ εὐερ­γετικὰ γιὰ τὸν ἄνθρωπο ἀποτελέσματα ποὺ εἶχαν τὰ πάθη τοῦ Ἰησοῦ Χρι­στοῦ (στ. 5-10). Ἀναπτύσσοντας τὰ δύο αὐτὰ θέματα, ποὺ τὰ παρουσιάζει νὰ ἔχουν ἄμεση σχέση μεταξύ τους, μιλάει ὅπως εἶπα συμπτωματικὰ καὶ γιὰ τοὺς ἀγγέλους. Συγκεκριμένως λέει.

    Ἀφοῦ ἔχει ἀποδειχθεῖ (1,4-14) ὅτι ὁ Χριστὸς εἶναι ἀνώτερος ἀπὸ τοὺς ἀγγέλους σὲ βαθμὸ ὑπερμέγιστο καὶ ἀσύγκριτο, τότε θὰ πρέπει νὰ εἶναι ἀνάλογη καὶ ἡ προσοχή μας στὰ λόγια τους. Ἂν μία φορὰ προσέ­χουμε τὰ λόγια τῶν ἀγγέλων, ἕνα ἑκατομμύριο φορὲς περισσότερο πρέπει νὰ προσέχουμε τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ. Λόγος τῶν ἀγγέλων εἶναι ὁ νόμος ποὺ δόθηκε στὸ Μωϋσῆ ἀπὸ τὸ Θεὸ μὲ τὴ διαμεσολάβηση καὶ ὑποβοήθηση τῶν ἀγγέλων. Λόγος τοῦ Χριστοῦ εἶναι τὸ κήρυγμα τῶν ἀποστόλων. Ἂν δὲν δώσουμε τὴν ἀνάλογη προσοχὴ καὶ διάσταση ποὺ ἁρμόζει στὸν καθένα, παραμονεύει ὁ κίνδυνος νὰ πέσουμε ἔξω στὴν ἐπιδίωξη τῆς σωτηρίας μας.

Πιὸ συγκεκριμένα· Ἂν τὰ λόγια τοῦ μωσαϊκοῦ νόμου ἀποδείχτηκαν ἰσχυρὰ καὶ κάθε παράβασή τους ἀπὸ ἐμᾶς τοὺς Ἰσραηλῖτες τιμωρήθηκε δικαίως, πῶς ἐμεῖς ὅλοι θ’ ἀποφύγουμε τὴν τιμωρία, ἂν ἀμελήσουμε τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ, ποὺ μᾶς ἐξασφαλίζουν μία τόσο μεγάλη σωτηρία; Ἡ σωτηρία αὐτὴ ἄρχισε νὰ κηρύττεται ὄχι ἀπὸ τοὺς ἀγγέλους, ὅπως ὁ νό­μος, ἀλλ’ ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Κύριο Ἰησοῦ Χριστό, καὶ μᾶς παραδόθηκε στὴ συνέχεια ἀπὸ τοὺς ἀποστόλους του, ποὺ ὑπῆρξαν αὐτήκοοι αὐτό­πτες καὶ ἄμεσοι ἀκροαταὶ καὶ μαθηταί του.

    Παράλληλα μὲ τὴ μαρτυρία τῶν ἀποστόλων ἐπιβεβαίωνε καὶ ἐνίσχυε τὸ κήρυγμα καὶ ὁ ἴδιος ὁ Θεὸς παρεμβαίνοντας μὲ σημεῖα καὶ θεα­ματικὰ ἔργα καὶ διάφορες ὑπερφυσικὲς δυνάμεις καὶ θεία χαρίσματα, τὰ ὁποῖα τὸ Ἅγιο Πνεῦμα μοίραζε στοὺς πιστοὺς σύμφωνα μὲ τὴ θέληση τοῦ Θεοῦ. Ὁ Θεὸς λοιπὸν δὲν ὑπέταξε στοὺς ἀγγέλους τὴ μέλλουσα νέα οἰκουμένη, ποὺ θὰ ἱδρυθεῖ ἀπὸ τὸ κήρυγμα τοῦ Χριστοῦ καὶ τῶν ἀπο­στόλων, καὶ γιὰ τὴν ὁποία μιλᾶμε, ἀλλὰ τὴν ὑπέταξε στὸ Γιό του Ἰησοῦ Χριστό, ποὺ ἔγινε ἄνθρωπος γιὰ νὰ σώσει τοὺς ἀνθρώπους.

    Καὶ γιὰ νὰ ἐνισχύσει τὸ κῦρος τοῦ λόγου του αὐτοῦ ὁ ἀπόστολος Παῦλος φέρνει μία μαρτυρία ἀπὸ τὸ βιβλίο τῶν Ψαλμῶν. Τοὺς Ψαλμοὺς σημειωτέον οἱ Ἰουδαῖοι τοὺς παραδέχονταν ἀναντίρρητα σὰν βιβλίο τοῦ Θεοῦ, ὅπως καὶ εἶναι, καὶ τοὺς διάβαζαν καὶ τοὺς ἤξεραν καλά. Συγκε­κρι­μένως φέρνει τὴ μαρτυρία ἀπὸ τοὺς μεσσιακοὺς Ψαλμοὺς 8,5-7 καὶ 143,3, γιὰ νὰ μὴν μποροῦν ν’ ἀπορρίψουν τὰ λόγια του, ἀλλὰ νὰ τὰ παραδεχτοῦν ὑποχρεωτικά, ἀφοῦ αὐτὰ ποὺ τοὺς λέει γιὰ τὸ Χριστὸ εἶναι σύμφωνα μὲ τὰ λόγια τῶν Ψαλμῶν. Καὶ τὸ ὡραῖο εἶναι ὅτι ἀναφέρει τοὺς Ψαλμοὺς ἀνωνύμως («λέει κάποιος κάπου στὶς Γραφές»), χωρὶς ν’ ἀναφέρει τὴ λέξι Ψαλμοί, μὲ τρόπο δηλαδὴ κολακευτικὸ γιὰ τοὺς Ἰουδαίους, γιατί θεωρεῖ δεδομένο ὅτι τοὺς λέει γνωστά τους λόγια, ποὺ ξέρουν ποῦ εἶναι γραμ­μέ­να.

    Λέει· Μαρτύρησε κάποιος κάπου στὶς Γραφὲς λέγοντας· Κύριε, τί εἶναι ὁ ἄνθρωπος καὶ τὸν θυμᾶσαι ἢ ὁ Γιὸς τοῦ ἀνθρώπου (ὁ Μεσσίας) καὶ τὸν ἐπισκέπτεσαι εὐεργετικά; Τὸν ἔκανες ἐλάχιστα κατώτερο ἀπὸ τοὺς ἀγγέλους (μὲ τὸ ὅτι ἔγινε ἄνθρωπος καὶ ἔπαθε πάνω στὸ σταυρό), ἀλ­λὰ καὶ μὲ τὸ ὅτι τὸν ἴδιο τὸν στεφάνωσες μὲ δόξα καὶ τιμὴ (καὶ ἀνα­στή­θηκε καὶ κάθησε στὰ δεξιά σου, καθὼς καὶ μὲ τὸ ὅτι) ὅλα τὰ ὑπέταξες κάτω ἀπὸ τὰ πόδια του.

    Λοιπόν, συμπεραίνει ὁ Ἀπόστολος, ἀφοῦ ὑπέταξε σ’ αὐτὸν τὰ πάντα, ἄρα δὲν ἄφησε κανέναν καὶ τίποτε ποὺ νὰ μὴν τοῦ τὸ ὑπέταξε. Παρ’ ὂλ’ αὐτὰ τώρα δὲν βλέπουμε ἀκόμη νὰ τοῦ εἶναι ὅλα ὑποταγμένα, ἀφοῦ δὲν ἀναγνωρίστηκε ἀκόμη σὰν μεσσίας καὶ σωτῆρας ἀπὸ ὅλους τοὺς ἀν­θρώπους, ἐνῷ ἀπὸ τὴν ἄλλη τὸν Ἰησοῦ ὡς ἄνθρωπο, τὸν ἐλάχιστα κα­τώτερο ἀπὸ τοὺς ἀγγέλους, ποὺ ἔπαθε καὶ θανατώθηκε, γιὰ νὰ γευθεῖ, χάρη στὴν εὔνοια τοῦ Θεοῦ πρὸς τοὺς ἀνθρώπους, τὸ θάνατο γιὰ τὴ σωτηρία κάθε ἀνθρώπου, τὸν βλέπουμε στεφανωμένο μὲ τὴ δόξα καὶ τὴν τιμὴ τῆς ἀναστάσεως καὶ τῆς θεϊκῆς ἐξουσίας του πάνω σ’ ὅλη τὴν κτίση καὶ τὴν ἀνθρωπότητα. Πρᾶγμα ποὺ σημαίνει ὅτι ἡ ὑποταγὴ ὅλων πρόκειται νὰ γίνει στὸ μέλλον.

    Ἦταν πρέπον στὸ Θεό, ὁ ὁποῖος ἔκανε τὰ πάντα καὶ γιὰ τὸν ὁποῖο ἔγιναν τὰ πάντα, προκειμένου νὰ φέρει πολλοὺς ἀνθρώπους στὴ δόξα τῆς σωτηρίας, ν’ ἀποδείξει τέλειο τὸν ἀρχηγὸ τῆς σωτηρίας τους Ἰησοῦ Χριστὸ μέσα ἀπὸ τὰ παθήματά του. Ἦταν πρέπον δηλαδὴ στὸ Θεὸ νὰ μὴ ναυαγήσει τὸ σχέδιό του γιὰ τὴ σωτηρία τῶν ἀνθρώπων, ἀλλὰ νὰ πε­ρατωθεῖ αἰσίως. Καὶ αὐτὴ ἡ αἰσία περάτωση τοῦ σχεδίου του νὰ γίνει μέσῳ τοῦ σταυρικοῦ θανάτου τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Ἰησοῦ Χριστοῦ. Γιὰ νὰ γίνει ὅμως αὐτό, ἔπρεπε ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς ν’ ἀποδειχθεῖ τέλειος σω­τῆ­ρας, ἀνώτερος τοῦ θανάτου του, ὡς ἀρχηγὸς τῆς ζωῆς, τέλειος καὶ ἔν­δοξος σωτῆρας τῶν ἀνθρώπων μὲ τὴν ἀνάστασή του.

    Ἐπειδὴ ὁ συλλογισμὸς τοῦ ἀποστόλου Παύλου σ’ ὅλη τὴν ἔκταση τῆς πε­ρικοπῆς εἶναι ἀποδεικτικός, τὸν ἄφησα αὐτούσιο, σχεδὸν χωρὶς ἐπε­ξη­γή­σεις σὲ κάποια σημεῖα ποὺ θέλουν ἐπεξηγήσεις, γιὰ νὰ μὴ χαλαρώσουμε τὴ συνεκτικότητα τοῦ συλλογισμοῦ του.  Μὲ τὸ συλλογισμὸ ἀποδεικνύει·

1) ὅτι τὸ κήρυγμα τοῦ Χριστοῦ εἶναι ἀνώτερο ἀπὸ τὸ μωσαϊκὸ νόμο.

2) Ἡ ἀποδοχὴ τοῦ κηρύγματος τοῦ Κυρίου δὲν χωράει ἀμέλεια ἢ ἀναβολὴ (θὰ ἤθελε νὰ πεῖ περιφρόνηση, διότι δὲν τὸν ἀμέλησαν ἁπλῶς ἀλλὰ τὸν περιφρόνησαν οἱ Ἑβραῖοι, ἀλλὰ τὸ λέει πιὸ μαλακά).

3) Ἡ μέλλουσα οἰκουμένη, ἡ αἰωνιότητα, ἀνήκει στὸν ἀναστημένο Χριστό. Τὸ λένε καὶ οἱ Ψαλμοί, ποὺ τοὺς παραδέχονται.  Ἄρα πρέπει νὰ τὸν παραδεχτοῦν τὸ συντομότερο, νὰ τὸν πιστέψουν, νὰ σωθοῦν. Ὁ Θεὸς κατέστρωσε τέλειο τὸ σχέδιο τῆς σωτηρίας αὐτῆς.

    Τὰ σχόλια περιττεύουν. Ἁρμόζει μόνο δόξα στὸν πανάγαθο καὶ πάν­σοφο καὶ παντοδύναμο Θεὸ ποὺ συνέλαβε τὸ σχέδιο τῆς σωτη¬ρίας, δόξα στὸ Γιό του καὶ σωτῆρα μας ποὺ τὸ πραγματοποίησε, δόξα στὸν Παρά­κλητο γιὰ τὴ συνέργειά του.

    ᾿Αθανάσιος Γ. Σιαμάκης, ἀρχιμανδρίτης

(δημοσίευσις 5/11/2010)