συμβολή

Ἡ πνευματικὴ διαθήκη τοῦ Παύλου

καὶ τὸ τέλος του

15 Δεκ., Ἐλευθερίου (Β΄ Τι 1,8-18)

    «...Παιδί μου Τιμόθεε, σὲ συμβουλεύω νὰ μὴν ντραπεῖς νὰ κηρύττεις τὸν ἐσταυρωμένο Κύριό μας. Νὰ μὴν ντραπεῖς ἐπίσης ἐμένα, ποὺ εἶμαι φυλακισμένος γιὰ τὸ ὄνομά του. Κακοπάθησε κι ἐσύ, ὅπως κι ἐγώ, γιὰ τὸ εὐαγγέλιο, μὲ τὴ δύναμη ποὺ σοῦ δίνει ὁ Θεός, ποὺ μᾶς ἔσωσε, ἀφοῦ προ­η­γουμένως μᾶς κάλεσε μὲ κλήση ποὺ ὁδηγεῖ στὴν ἁγιότητα.

     Καὶ πρέπει νὰ τονίσω ὅτι μᾶς κάλεσε στὴ σωτηρία, ὄχι ἐπειδὴ ἦταν καλὰ τὰ ἔργα μας οὔτε διότι τὸν ἀνάγκασε κανένας, ἀλλὰ διότι τὸ ἤθελε ἡ ἀγαθότητά του καὶ ἡ χάρη του πρὶν ἀπὸ ἀμνημο­νεύ­τους χρόνους μὲ τὸν Κύριό μας Ἰησοῦ Χριστό. Δὲν ἀρκέστηκε δὲ στὸ νὰ θέλει μόνο νὰ μᾶς σώσει, ἀλλὰ καὶ πραγματοποίησε τὴ σωτηρία μας, ποὺ φανερώθηκε τώρα μὲ τὴν ἐνανθρώπηση καὶ ἐμ­φά­νιση στὴ γῆ τοῦ σωτῆρος μας Ἰησοῦ Χριστοῦ, ποὺ κατήργησε τὸ θάνατο καὶ ἀποκά­λυ­ψε τὴν ἀληθινὴ καὶ ἄφθαρτη ζωὴ μὲ τὸ κήρυγ­μα τοῦ εὐαγγελίου.

     Γιὰ τὸ εὐαγγέλιο αὐτὸ διορίστηκα ἐγὼ ἀπὸ τὸν Κύριό μας κή­ρυ­­κας καὶ ἀπόστολος καὶ διδάσκαλος τῶν εἰδωλολατρῶν. Γι’ αὐτὸ τὸ λόγο ὑποφέρω ὅλα ὅσα ὑποφέρω, ἀλλὰ δὲν ντρέπομαι γιὰ τὰ πα­θή­­μα­τά μου αὐτά. Διότι ξέρω σὲ ποιόν ἔχω στηρίξει τὴν ἐμπι­στο­σύνη μου καὶ εἶμαι παραπάνω ἀπὸ βέβαιος ὅτι μπορεῖ νὰ φυ­λά­ξει τὴν προσφορά μου στὴν ἐντολή του κατὰ τὴν ἡμέρα ἐκείνη τῆς κρίσεως, ὥστε νὰ μοῦ ἀποδοθεῖ ἡ ἀμοιβὴ ποὺ μοῦ ἀνήκει.

     Σοῦ συνιστῶ νὰ ἔχεις σὰν ὑπόδειγμα ὑγιοῦς διδασκαλίας, ποὺ δὲν ἔχει καμμιὰ σχέση μὲ τὴν πλάνη καὶ τὴν αἵρεση, ὅλα ὅσα ἄ­κου­­σες ἀπὸ μένα νὰ κηρύττω μὲ τὴν πίστη καὶ τὴν ἀγάπη ποὺ πη­γάζει ἀπὸ τὸν Κύριό μας Ἰησοῦ Χριστό. Τὸν πολύτιμο θησαυρὸ τῆς ἐντο­λῆς τοῦ Θεοῦ νὰ κηρύττεις τὸ εὐαγγέλιο φύλαξέ την ἀκέ­ραιη ἀπ’ αὐ­τοὺς ποὺ τὴν ἐπιβουλεύονται καὶ θέλουν νὰ σοῦ τὴν ἀ­φαι­ρέσουν. Διό­τι πολλοὶ εἶναι οἱ λῃσταὶ ποὺ θέλουν νὰ σοῦ τὴν λῃ­στέψουν. Καὶ ὁ διάβολος παραμονεύει. Φύλαξέ την μὲ τὴ δύνα­μη καὶ τὴν ἐνίσχυση τοῦ ἁγίου Πνεύματος ποὺ κατοικεῖ μέσα μας.

    Σοῦ ἐφιστῶ τὴν προσοχή, διότι ἔμαθες τὶς ἐπιτυχίες τοῦ δια­βό­λου. Μὲ ἔχουν μισήσει ὅλοι αὐτοὶ ποὺ εἶναι στὴ Μικρὰ Ἀσία, μετα­ξὺ τῶν ὁποίων εἶναι καὶ ὁ Φύγελλος καὶ ὁ ῾Ερμογένης, ποὺ τοὺς γνω­ρίζεις καὶ εἶναι γνω­στοὶ σὰν πρόσωπα ἐπίσημα στὶς ἐκεῖ ἐκκλη­σίες.

     Εἴθε ὁ Κύριος νὰ δώσει ἔλεος στὴν οἰκογένεια τοῦ Ὀνησιφόρου, διότι πολλὲς φορὲς μὲ ἀνακούφισε καὶ δὲν ντράπηκε, διότι εἶμαι φυλακισμένος καὶ δεμένος μὲ ἁλυσίδα, σὰ νὰ εἶμαι κανένας κα­κοῦρ­­γος. Ἀλλὰ ἦρθε στὴ Ρώμη καὶ μὲ ἀναζήτησε μὲ πολὺ ἐνδι­α­φέ­ρον καὶ μὲ βρῆκε. Εἴθε ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστὸς νὰ τοῦ δώ­σει νὰ βρεῖ ἔλεος ἀπὸ τὸν Κύριο κατὰ τὴν ἡμέρα ἐκείνη τῆς κρίσε­ως. Ἀλλὰ καὶ πόσες ἄλλες πολύτιμες ὑπηρεσίες μας πρόσφερε στὴν Ἔφεσο τὶς γνω­ρίζεις ἐσὺ καλύτερα».

     Ἐπειδὴ ἡ δεύτερη αὐτὴ Ἐπιστολὴ τοῦ ἀποστόλου Παύλου πρὸς τὸν Τιμόθεο εἶναι ἡ τελευταία του χρονικῶς Ἐπιστολή, διότι γράφτη­κε λίγο πρὶν νὰ θανατωθεῖ, καὶ τὴ γράφει μήπως τυχὸν ὁ Τιμόθεος, τὸν ὁποῖο κά­λε­σε κοντά του ἐσπευσμένως, δὲν τὸν προλάβει ζων­τα­νό, θὰ μεταφέρω ἐδῶ τὰ περιστατικὰ τῶν τελευταίων ἡμερῶν τοῦ Ἀποστόλου ἀπὸ περι­γρα­φὴ σπανίου μελετητοῦ καὶ ἐπιστήμονος τῶν Γραφῶν.

    «Δὲν γνωρίζουμε πῶς πέθανε ὁ ἀπόστολος Παῦλος. Ἐκτὸς ἀπὸ τὸ θά­νατο τοῦ Ἰακώβου τοῦ γιοῦ τοῦ Ζεβεδαίου, καὶ τοῦ Στεφάνου, δὲν ἱστο­ρεῖ­ται στὴ Βίβλο θάνατος ἄλλου ἀποστόλου. Ἀπὸ τὴν τελευταία ἐπιστολὴ τοῦ Παύλου, τὴ Β΄ πρὸς Τιμόθεον, ποὺ γράφεται ἐν ὄψει τοῦ θανάτου του, γνωρίζουμε ὅτι ἦταν θανατικὴ καταδίκη στὴ Ρώμη (Β΄ Τί 1,17), ὅπου βρέ­θη­κε φυλακισμένος γιὰ δεύτερη φορά. Ἀπὸ τὴ φράση του κακοπαθῶ μέχρι δεσμῶν ὡς κακοῦργος (2,9) φαίνεται ὅτι τὴ φορὰ αὐτὴ δὲν εἶχε τὴν ἄνεση  τῆς πρώτης φυλακίσεως, κατὰ τὴν ὁποία ὡς Ρωμαῖος πολίτης ἔμενε περιο­ρι­σμένος σὲ δικό του σπί­τι σὺν τῷ φυλάσσοντι αὐτὸν στρατιώτῃ (Πρξ 28,16), καὶ μαζὶ μὲ τοὺς μαθητάς του Λουκᾶ καὶ Ἀρίσταρχο Μακεδόνα Θεσσαλονικέα (Πρξ 27,2), καὶ σ’ αὐτὸ τὸ σπίτι ἔρχονταν κι ὅσοι ἄλλοι μαθηταί του ἤθελαν ἀπ’ ὁπουδήποτε, δεχόταν δὲ ὁ ἀπόστολος καὶ κόσμο, γιὰ νὰ τοὺς κηρύττει τὸ λόγο τοῦ Θεοῦ μετὰ πάσης παρρησίας ἀκωλύτως (Πρξ 28,31). Τώρα ἡ δεύτερη φυλάκιση στὴ Ρώμη ἦταν κάθειρξη σὲ φυ­λα­κές. ῾Η τέτοια μεταχείριση τοῦ Ρωμαίου πολίτου καὶ ἡ ἔκφρασή του ὡς κα­κοῦργος δείχνουν ὅτι οἱ ἐχθροί του, εἴτε ψευδάδελφοι εἴτε ᾿Ιουδαῖοι, τὴ φορὰ αὐτὴ ὀργάνωσαν τὴν ἐξόντωσή του μὲ πολλὴ διαβολιὰ καὶ τὸν συ­κο­φάντησαν πολὺ ἄσχημα, μᾶλλον γιὰ ἐπιβουλὴ κατὰ τοῦ αὐτοκράτορος καὶ τοῦ καθεστῶτος. Καὶ ὁ Παῦλος ἔβλεπε ὅτι αὐτὴ τὴ φορὰ δὲν θὰ διαφύγει τὸ θάνατο. Εἶχε ἤδη ἀπολογηθεῖ μία φορά (Β΄ Τι 4,16), ἐγκαταλειμμένος ἀπ’ ὅλους, καὶ τὰ προγνω­στι­κὰ ἦταν ἄσχημα. Ἔχει μαζί του μόνο τὸ Λουκᾶ. Καλεῖ κοντά του καὶ τὸν Τιμόθεο ταχέως μὲ τὴν παραγγελία νὰ τοῦ φέρει καὶ τὸ Μᾶρκο, ποὺ ἤδη ἀπὸ τὸν καιρὸ τῆς πρώτης φυλακίσεώς του εἶναι πολὺ καλὸς μαθητής (Κλ 4,10), καὶ νὰ τοῦ φέρει ἐπίσης τὸ πανωφόρι του (Β΄ Τι 4,13), ἐπειδὴ μπαίνει ὁ χειμώνας (Β΄ Τι 4,21), καὶ τὰ βιβλία του, ἰδίως τὰ περγαμηνά (Β΄ Τι 4, 6-9). ᾿Εὰν ἐκτελέστηκε ὡς Ρω­μαῖος πολίτης, ὁ θάνατός του πρέπει νὰ ἦταν ἁπλὸς ἀποκε­φα­λι­σμὸς μὲ ξίφος ἢ τσεκούρι. Οἱ Ρωμαῖοι πολῖτες ὡς θανατοποινῖτες δὲν βασανίζονταν. Εἰκάζω ὅτι ὁ θάνατός του εἶναι μετὰ τὴν ἀνατροπὴ καὶ τὸ θάνατο τοῦ Νέ­ρω­νος καὶ κάποια σχέση ἔχει μὲ τὶς μεγάλες ταραχὲς καὶ πολιτικὲς μετα­πτώ­σεις τοῦ ἔτους 68-69, κατὰ τὸ ὁποῖο ἄλλαξαν πέντε αὐτοκράτορες, Νέρων Γάλβας Ὄθων Βιτέλιος Βεσπα­σιανός. ῾Ο Παῦλος πρέπει νὰ μαρτύ­ρη­σε σὲ ἡλικία 60 ἐτῶν, ἴσως καὶ νεώτερος».

    Ἐπειδὴ ἡ ζωὴ τοῦ μάρτυρος Ἐλευθερίου ἔχει παράλληλες πτυχὲς πρὸς τὸ νεαρὸ τῆς ἡλικίας τοῦ Τιμοθέου καὶ τὸν ἀποκεφαλισμὸ τοῦ Παύλου ὡς Ρωμαίου πολίτου, γι’ αὐτὸ καὶ ἡ περικοπὴ στὴ μνήμη του ἐπιλέχθηκε ἀπὸ τὴν πρὸς Τιμόθεο Ἐπιστολή.

    Ἀθανάσιος Γ. Σιαμάκης, ἀρχιμανδρίτης

 (δημοσίευσις 15/12/2010)