συμβολή

Εὐεργέτης καὶ τῶν ἀχαρίστων

Κυρ. ΙΒ΄ Λουκᾶ (17,12-19), 10 λεπρῶν

    Συνηθισμένο φαινόμενο ἡ ἀχαριστία πρὸς τοὺς εὐεργέτες. Τὸ συν­αν­τοῦμε σ’ ὅλους τοὺς κοινωνικοὺς ἱστούς, οἰκογένεια, ἀδέρφια, σχολεῖο, φί­λους, ὑπηρε­σία, νοσοκομεῖα, παντοῦ. Παιδιὰ ἀχάριστα πρὸς τοὺς γονεῖς, ἀ­δελφοὶ πρὸς ἀδελφούς, μαθηταὶ πρὸς διδασκάλους, φίλοι πρὸς φίλους, ὑ­πάλ­ληλοι πρὸς συν­αδέλφους, πρώην ἀσθενεῖς πρὸς θεράποντας γιατρούς, κλπ.. Τὴν πιὸ μεγάλη ἀχαριστία ὅμως τὴ δοκίμασε ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς σὲ πλεῖστες ὅσες περιπτώσεις, ἀλλὰ καὶ στὴν περίπτωση τῶν ἰα­θέντων δέκα λεπρῶν. Ἄς δοῦμε τὶς λεπτομέρειες.

    Συνέβη ὁ Ἰησοῦς νὰ κατευθύνεται πρὸς τὰ ᾿Ιεροσόλυμα καὶ νὰ βαδίζει πάνω στὸ ὅριο Σαμαρείας καὶ Γαλιλαίας. Καὶ καθὼς ἐπρόκειτο νὰ μπεῖ σὲ κάποιο χωριὸ τὸν συνάντησαν δέκα ἄντρες λεπροί, οἱ ὁποῖοι, ἔχοντας γνώ­ση τῶν διατάξεων τοῦ μωσαϊκοῦ νόμου (Λε 13,45· 46), στάθηκαν μα­κριὰ καὶ ἔβγαλαν φωνὴ λέγοντας· Ἰησοῦ, ποὺ ἐποπτεύεις σὲ ὅλα, ἐλέησέ μας.

    Ὅταν τοὺς εἶδε ὁ Κύριος, τοὺς εἶπε· Πηγαίνετε νὰ δείξετε τοὺς ἑαυτούς σας στοὺς ἱερεῖς. Καὶ τὸ καταπληκτικὸ σημεῖο τοῦ καθαρισμοῦ τους ἀπὸ τὴ λέπρα συνέβη κλιμακωτά, καθὼς προχωροῦσαν. Οἱ ἱερεῖς εἶχαν τότε καὶ τὴν ἁρμοδιό­τητα αὐτή, νὰ ἐλέγχουν τὴν πορεία τῆς θεραπείας τῶν ἀνθρώ­πων αὐτῶν, καί, ἐφόσον ἡ κατάστασή τους ἔβαινε πρὸς ἐξυγίανση, τοὺς ἐ­πέτρεπαν νὰ μποῦν καὶ πάλι στὴν κοινωνία καὶ στὴν οἰκογένειά τους. Ἐ­φό­σον ὅμως διαπίστωναν ὅτι ἡ κατάστασή τους παραμένει ἴδια ἢ καὶ χει­ροτερεύει, τοὺς συνιστοῦσαν ν’ ἀπομακρυνθοῦν ἀπὸ κατοικημένες πε­ρι­ο­­χές, γιὰ νὰ μὴ γίνουν αἰτία νὰ μετα­δοθεῖ ἡ ἀσθένεια καὶ σὲ ἄλλους, πρᾶγ­­μα ποὺ δὲν θὰ τὸ ἤθελαν καὶ οἱ ἴδιοι.

    Οἱ δέκα αὐτοὶ ἀσθενεῖς ἔδειξαν ἕναν ἱκανοποιητικὸ βαθμὸ πίστεως στὴν προτροπὴ τοῦ Χριστοῦ νὰ δείξουν τὸν ἑαυτό τους στοὺς ἱερεῖς, διότι ὅταν ξεκίνησαν δὲν εἶχε φανεῖ ἀκόμη κανένα σημάδι ἰάσεως. Αὐτὸ τὸ παρα­τή­ρησαν στὸ δρόμο λίγο ἀργότερα. Παρατήρησαν δηλαδὴ ὅτι τὰ σημάδια τῆς ἀρρώ­στιας ὑποχώρησαν θεαματικά, ἡ πάθηση τοῦ δέρματος καὶ τῶν νεύ­ρων ἐξα­φα­νί­στηκε, τὰ γένεια ἀποκαταστάθηκαν, οἱ ρυτίδες λειάνθηκαν, ἡ μύτη καὶ τὰ χείλη ἔγιναν φυσιολογικά, τὰ ἐξογκώματα καὶ ἡ τραχύτητα τοῦ προσώπου θε­ρα­πεύτηκαν, ἡ φωνή τους ἐπανῆλθε δυνατή, γενικὰ ἡ διά­θεση καὶ τὸ ἠθικό τους ἀνορθώθηκαν, καὶ τώρα σπεύδουν νὰ κάνουν τὴν τυπικὴ ἐπίδειξη στοὺς ἱερεῖς.

    Ἕνας ἀπ’ αὐτούς, ὁ μόνος εὐγνώμων, βλέποντας ὅτι ἔγινε καλά, γύρισε πίσω καὶ μὲ ἰσχυρὴ φωνὴ δόξαζε τὸ Θεό. Καὶ δὲν ἀρκέστηκε σ’ αὐτό, ἀλλ’ ἔπεσε κάτω στὰ πόδια τοῦ Ἰησοῦ μπρούμυτα εὐχαριστώντας τον. Καὶ αὐ­τὸς συνέβη νὰ εἶναι Σαμαρείτης.

    Καμμιὰ σχέση λοιπὸν ἡ φυλετικὴ καταγωγὴ στὸ ζήτημα τῆς εὐγ­νώ­μο­νος ἢ ἀγνώμονος συμπεριφορᾶς. Οἱ Σαμαρεῖτες κατηγοροῦνταν ἀπὸ τοὺς Ἰου­δαίους γιὰ ἀλλόφυλοι ἀλλόθρησκοι καὶ αἱρετικοί, νά ὅμως ποὺ ἐδῶ ὁ Σα­μαρείτης ἀποδεικνύεται πολὺ ἀνώτερος ἀπὸ τοὺς ἄλλους ἐννιὰ Ἰου­δαίους, οἱ ὁποῖοι δὲν γύρισαν νὰ ποῦν ἕνα εὐχαριστῶ.

    Μὲ τὴν εὐκαιρία ἂς θυμηθοῦμε ὅτι Σαμαρείτισσα ἦταν καὶ ἡ γυναῖκα ποὺ συνομίλησε μὲ τὸ Χριστὸ στὸ πηγάδι τοῦ Ἰακώβ. Σαμαρεῖτες ἦταν καὶ οἱ πολ­λοὶ ἐκεῖνοι συμπατριῶτες της ποὺ πίστευσαν στὸ Χριστό, ὅπως ση­μει­ώνει ὁ εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης. Σαμαρείτης καὶ ὁ πονετικὸς ἄνθρωπος τῆς παραβολῆς τοῦ ἐμπεσόντος εἰς τοὺς ληστάς. Οἱ «Σαμαρεῖτες» ἴσως νὰ ξεπεράσουν πολλοὺς «μὴ Σαμαρεῖτες» στὴ βασιλεία τῶν οὐρανῶν.

    Ὁ Ἰησοῦς ὅταν τὸν εἶδε νὰ πέφτει κάτω, εἶπε στοὺς μαθητάς του· Δὲν καθαρίστηκαν καὶ οἱ δέκα; οἱ ἄλλοι ἐννέα ποῦ εἶναι; Δὲν αἰσθάνθηκαν τὴν ἀνάγκη νὰ γυρίσουν πίσω γιὰ νὰ δώσουν δόξα στὸ Θεό, παρὰ μόνο αὐτὸς ἐδῶ ὁ ἀλλοεθνὴς Σαμαρείτης; Καὶ γύρισε πρὸς τὸν πρώην λεπρὸ καὶ τοῦ εἶπε· Σήκω καὶ πήγαινε. Ἡ πίστη σου σὲ ἔχει σώσει.

    Ὁ Θεὸς εἶναι χρηστὸς (= εὐεργετικός) ἐπὶ τοὺς ἀχαρίστους καὶ πο­νη­ροὺς καὶ τὸν ἥλιον αὐτοῦ ἀνατέλλει ἐπὶ πονηροὺς καὶ ἀγαθοὺς καὶ βρέ­χει ἐπὶ δικαίους καὶ ἀδίκους. Ποιά εἶναι ὅμως ἡ ἀνταπόκριση τῶν ἀνθρώ­πων ἀπέναντι στὸν Εὐεργέτη; Ὑπάρχουν καὶ ἐλάχιστοι εὐγνώμονες βέβαια, ἀλ­λὰ τὸ μεγαλύτερο μέρος ἀναγκάζουν μὲ τὴν ἀχαριστία τους τὸν Κύριο νὰ ἐκφράσει τὸ δίκαιο παράπονό του, μὲ τὴ φράση «οἱ δὲ ἐννέα ποῦ;», κα­θὼς καὶ μὲ τὴν ποιητικὴ γλῶσσα τοῦ ποιητοῦ τοῦ τροπαρίου τῆς με­γά­λης Πέμ­πτης ποὺ λέει· «Λαός μου, τί ἐποίησά σοι καὶ τί μοι ἀν­τα­πέ­δω­κας; ᾿Αντὶ τοῦ μάνα χολήν, ἀντὶ τοῦ ὕδατος ὄξος, ἀντὶ τοῦ ἀγαπᾶν με σταυρῷ με προσηλώσατε». Μήπως εἶναι καιρὸς ν’ ἀναθεω­ρή­σουμε κι ἐμεῖς κά­ποιες ἀχάριστες ἐνέργειές μας πρὸς συνανθρώπους καὶ πρὸ παντὸς πρὸς τὸ Θεό;

    Ἀθανάσιος Γ. Σιαμάκης, ἀρχιμανδρίτης

(δημοσίευσις 13/1/2011)

Ευεργέτης και των αχαρίστων

Κυρ. ΙΒ΄ Λουκά (17,12-19), 10 λεπρών

    Συνηθισμένο φαινόμενο η αχαριστία προς τους ευεργέτες. Το συν­αν­τούμε σ’ όλους τους κοινωνικούς ιστούς, οικογένεια, αδέρφια, σχολείο, φί­λους, υπηρεσία, νοσοκομεία, παντού. Παιδιά αχάριστα προς τους γονείς, α­δελφοί προς αδελφούς, μαθηταί προς διδασκάλους, φίλοι προς φίλους, υ­πάλ­ληλοι προς συναδέλφους, πρώην ασθενείς προς θεράποντας γιατρούς, κλπ.. Την πιο μεγάλη αχαριστία όμως τη δοκίμασε ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός σε πλείστες όσες περιπτώσεις, αλλά και στην περίπτωση των ια­θέντων δέκα λεπρών. Ας δούμε τις λεπτομέρειες.

    Συνέβη ο Ιησούς να κατευθύνεται προς τα Ιεροσόλυμα και να βαδίζει πάνω στο όριο Σαμαρείας και Γαλιλαίας. Και καθώς επρόκειτο να μπει σε κάποιο χωριό τον συνάντησαν δέκα άντρες λεπροί, οι οποίοι, έχοντας γνώ­ση των διατάξεων του μωσαϊκού νόμου (Λε 13,45· 46), στάθηκαν μα­κριά και έβγαλαν φωνή λέγοντας· Ιησού, που εποπτεύεις σε όλα, ελέησέ μας.

    Όταν τους είδε ο Κύριος, τους είπε· Πηγαίνετε να δείξετε τους εαυτούς σας στους ιερείς. Και το καταπληκτικό σημείο του καθαρισμού τους από τη λέπρα συνέβη κλιμακωτά, καθώς προχωρούσαν. Οι ιερείς είχαν τότε και την αρμοδιότητα αυτή, να ελέγχουν την πορεία της θεραπείας των ανθρώ­πων αυτών, και, εφόσον η κατάστασή τους έβαινε προς εξυγίανση, τους ε­πέτρεπαν να μπουν και πάλι στην κοινωνία και στην οικογένειά τους. Εφό­σον όμως διαπίστωναν ότι η κατάστασή τους παραμένει ίδια ή και χει­ροτερεύει, τους συνιστούσαν ν’ απομακρυνθούν από κατοικημένες περιο­χές, για να μη γίνουν αιτία να μεταδοθεί η ασθένεια και σε άλλους, πράγ­μα που δεν θα το ήθελαν και οι ίδιοι.

    Οι δέκα αυτοί ασθενείς έδειξαν ένα ικανοποιητικό βαθμό πίστεως στην προτροπή του Χριστού να δείξουν τον εαυτό τους στους ιερείς, διότι όταν ξεκίνησαν δεν είχε φανεί ακόμη κανένα σημάδι ιάσεως. Αυτό το παρα­τή­ρησαν στο δρόμο λίγο αργότερα. Παρατήρησαν δηλαδή ότι τα σημάδια της αρρώστιας υποχώρησαν θεαματικά, η πάθηση του δέρματος και των νεύ­ρων εξαφανίστηκε, τα γένεια αποκαταστάθηκαν, οι ρυτίδες λειάνθηκαν, η μύτη και τα χείλη έγιναν φυσιολογικά, τα εξογκώματα και η τραχύτητα του προσώπου θεραπεύτηκαν, η φωνή τους επανήλθε δυνατή, γενικά η διά­θεση και το ηθικό τους ανορθώθηκαν, και τώρα σπεύδουν να κάνουν την τυπική επίδειξη στους ιερείς.

    Ένας απ’ αυτούς, ο μόνος ευγνώμων, βλέποντας ότι έγινε καλά, γύρισε πίσω και με ισχυρή φωνή δόξαζε το Θεό. Και δεν αρκέστηκε σ’ αυτό, αλλ’ έπεσε κάτω στα πόδια του Ιησού μπρούμυτα ευχαριστώντας τον. Και αυ­τός συνέβη να είναι Σαμαρείτης.

    Καμμιά σχέση λοιπόν η φυλετική καταγωγή στο ζήτημα της ευγ­νώ­μο­νος ή αγνώμονος συμπεριφοράς. Οι Σαμαρείτες κατηγορούνταν από τους Ιου­δαίους για αλλόφυλοι αλλόθρησκοι και αιρετικοί, να όμως που εδώ ο Σα­μαρείτης αποδεικνύεται πολύ ανώτερος από τους άλλους εννιά Ιου­δαίους, οι οποίοι δεν γύρισαν να πουν ένα ευχαριστώ.

    Με την ευκαιρία ας θυμηθούμε ότι Σαμαρείτισσα ήταν και η γυναίκα που συνομίλησε με το Χριστό στο πηγάδι του Ιακώβ. Σαμαρείτες ήταν και οι πολλοί εκείνοι συμπατριώτες της που πίστευσαν στο Χριστό, όπως ση­μει­ώνει ο ευαγγελιστής Ιωάννης. Σαμαρείτης και ο πονετικός άνθρωπος της παραβολής του εμπεσόντος εις τους ληστάς. Οι «Σαμαρείτες» ίσως να ξεπεράσουν πολλούς «μη Σαμαρείτες» στη βασιλεία των ουρανών.

    Ο Ιησούς όταν τον είδε να πέφτει κάτω, είπε στους μαθητάς του· Δεν καθαρίστηκαν και οι δέκα; οι άλλοι εννέα πού είναι; Δεν αισθάνθηκαν την ανάγκη να γυρίσουν πίσω για να δώσουν δόξα στο Θεό, παρά μόνο αυτός εδώ ο αλλοεθνής Σαμαρείτης; Και γύρισε προς τον πρώην λεπρό και του είπε· Σήκω και πήγαινε. Η πίστη σου σε έχει σώσει.

    Ο Θεός είναι χρηστός (= ευεργετικός) επί τους αχαρίστους και πο­νη­ρούς και τον ήλιον αυτού ανατέλλει επί πονηρούς και αγαθούς και βρέχει επί δικαίους και αδίκους. Ποια είναι όμως η ανταπόκριση των ανθρώπων απέναντι στον Ευεργέτη; Υπάρχουν και ελάχιστοι ευγνώμονες βέβαια, αλ­λά το μεγαλύτερο μέρος αναγκάζουν με την αχαριστία τους τον Κύριο να εκφράσει το δίκαιο παράπονό του, με τη φράση «οι δε εννέα που;», καθώς και με την ποιητική γλώσσα του ποιητού του τροπαρίου της μεγάλης Πέμ­πτης που λέει· «Λαός μου, τί εποίησά σοι και τί μοι ανταπέδωκας; Αντί του μάνα χολήν, αντί του ύδατος όξος, αντί του αγαπάν με σταυρώ με προσηλώσατε». Μήπως είναι καιρός ν’ αναθεωρήσουμε κι εμείς κάποιες αχάριστες ενέργειές μας προς συνανθρώπους και προ παντός προς το Θεό;

    Αθανάσιος Γ. Σιαμάκης, αρχιμανδρίτης

(δημοσίευσις 13/1/2011)