συμβολή

Ἀρραβώνας καὶ γάμος τῆς Παρθένου

Κυρ. πρὸ Χριστοῦ γεννήσεως (Μθ 1,1-25)

Τὸ χαρακτηριστικὸ τῆς εὐαγγελικῆς περικοπῆς τῆς κυριακῆς πρὸ τῆς γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ εἶναι ὁ κατάλογος τῶν ὀνομάτων ἀπὸ τὸν Ἀβραὰμ μέχρι τὸ Χριστό. Ὁ κατάλογος δείχνει σὲ γενικὲς γραμμὲς τὴν κατὰ σάρκα καταγωγὴ τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ἀπὸ τὸ γενάρχη Ἀβραάμ. Ἐπειδὴ ὅμως ὁ κατάλογος ἔχει φιλολογικὰ προβλήματα, ποὺ μέχρι σήμερα δὲν λύθηκαν, γι’ αὐτὸ ἐμεῖς δὲν θ’ ἀσχοληθοῦμε μ’ αὐτόν, ἀλλὰ μὲ τοὺς ὑπόλοιπους 8 στίχους, ποὺ ἐξιστοροῦν τὴν ἐγκυμοσύνη τῆς παρθένου Μαρίας καὶ τὸν προ­βληματισμὸ τοῦ Ἰωσήφ, ὅπως μᾶς τὰ παραδίδει ὁ εὐαγγελιστὴς Ματθαῖος. Οἱ 8 αὐτοὶ στίχοι, ἐκτὸς ἀπὸ τὴν ἄλλη ἀξία τους, ἀποτελοῦν καὶ πηγὴ δογματικῆς ἀλήθειας σὲ σχέση μὲ τὴν παρθενία τῆς μητέρας τοῦ Κυρίου.

Ὅταν εἶχε ἀρραβωνιαστεῖ, ἱστορεῖ ὁ Ματθαῖος, ἡ μητέρα τοῦ Ἰησοῦ Μαρία μὲ τὸν Ἰωσήφ, ἐνῷ δὲν εἶχαν ἀκόμη συγκατοικήσει καὶ συνευρεθεῖ σαρκικῶς, βρέθηκε ἔγκυος μὲ τὴ θεία ἐπενέργεια τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Στὴν πληροφορία αὐτὴ εἶναι ἀναγκαῖες κάποιες ἐπεξηγήσεις. Γάμος ἀπὸ τὰ χρόνια τοῦ Ἀβραὰμ μέχρι καὶ τὰ χρόνια τῆς παρθένου ἦταν ἡ συγ­κατοίκηση καὶ ἡ σαρκικὴ συνεύρεση τοῦ ἄντρα μὲ τὴ γυναῖκα. Ἱερολογία δὲν ὑπῆρχε. Ἀναφέρεται γιὰ τὸν Ἰσαὰκ λόγου χάρη, τὸ γιὸ τοῦ Ἀβραάμ, ὅτι «μπῆκε στὸ σπίτι τῆς μάνας του καὶ πῆρε (μέσα) τὴ Ρεβέκκα, καὶ ἔγινε γυναῖκα του, καὶ τὴν ἀγάπησε» (Γε 24,67). Ἀλλ’ ὅταν τρεῖς μῆνες μετὰ τὸν ἀρραβῶνα, ἐπιστρέφοντας ἡ παρθένος ἀπὸ τὴ συγγενῆ της Ἐλισάβετ, (προφανῶς) θέλησε ὁ Ἰωσὴφ νὰ τὴν πάρει στὸ σπίτι του, δηλαδὴ νὰ τελέσει τὸ γάμο του μαζί της, διέκρινε τὴν ἐγκυμοσύνη της, καὶ δὲν συνευρέθηκε σαρκικῶς μαζί της. Ἄρα, α) ἡ Μαρία ἦταν παρθένος, καὶ β) ὁ Ἰωσὴφ εἶχε δικαίωμα νὰ συνευρεθεῖ μαζί της, ἀλλὰ δὲν συνευρέθη.

Στὴν κατανόηση τῆς ὑποθέσεως μᾶς διευκολύνει τὸ Κατὰ Λουκᾶν Εὐαγγέλιο, ποὺ ἔχει μία θαυμαστὴ ἐναρμόνιση πληροφοριῶν μὲ τὸ Κατὰ Ματθαῖον στὸ σημεῖο αὐτό. Ἱστορεῖ λοιπὸν ὅτι ἡ παρθένος Μαρία ἀμέσως μετὰ τὸν εὐαγγελισμό της ἀπὸ τὸν ἄγγελο Γαβριὴλ «ἀναστᾶσα... ἐπορεύθη εἰς τὴν ὀρεινὴν (Γαλιλαίαν) μετὰ σπουδῆς... καὶ εἰσῆλθεν εἰς τὸν οἶκον Ζαχαρίου καὶ ἠσπάσατο τὴν Ἐλισάβετ», δηλαδὴ πραγματοποίησε ἐπίσκεψη ἐπειγόντως (= μετὰ σπουδῆς) στὴ συγγενῆ της Ἐλισάβετ, ποὺ ἦταν καὶ αὐτὴ τότε 6 μηνῶν ἔγκυος στὸ γιό της τὸν Ἰωάννη τὸ βαπτιστή. Καὶ ἔμεινε κοντά της ἡ παρθένος 3 μῆνες, περίπου μέχρι ποὺ ἡ Ἐλισάβετ γέννησε.

Ὅταν μετὰ τρεῖς μῆνες ἡ παρθένος ἐπέστρεψε, καὶ τὴν ἀντίκρισε ὁ Ἰωσήφ, διέκρινε τὴν ἐγκυμοσύνη της. Γι’ αὐτὸ λέει ὁ Ματθαῖος «εὑρέθη ἐν γαστρὶ ἔχουσα». Εἶναι σημαντικὴ ἡ πληροφορία ὅτι ἡ παρθένος Μαρία ἔφυγε «μετὰ σπουδῆς», δηλαδὴ ἀμέσως καὶ χωρὶς ἀναβολὴ μετὰ τὸν εὐαγγελισμό της. Γιατί ἄραγε ἔφυγε τόσο γρήγορα; Προφανῶς διότι ἦταν πιθανὸ ὁ Ἰωσήφ, ποὺ δὲν ἤξερε τὸν εὐαγγελισμό της, νὰ τὴν καλέσει στὸ σπίτι του πρὶν ἀπὸ τοὺς τρεῖς μῆνες, πρὶν νὰ «δείξει» ἡ ἐγκυμοσύνη της, καὶ νὰ τὴν παντρευτεῖ, δηλαδὴ νὰ ζητήσει συνεύρεση μαζί της, χωρὶς νὰ ξέρει ὅτι εἶναι ἔγκυος. Γι’ αὐτὸ τὸ ἅγιο Πνεῦμα τῆς ἔδωσε τὴν ἔμπνευση σιωπηρὰ καὶ μυστικὰ νὰ φύγει ἀμέσως, γιὰ νὰ προλάβει κάθε σαρκικὴ κοινωνία μὲ τὸν Ἰωσήφ.

Καὶ συνεχίζουμε τὴν ἐξιστόρηση τοῦ Ματθαίου. Ὅταν ὁ Ἰωσήφ, ὁ ἄντρας της, τὴν πῆρε στὸ σπίτι του καὶ τὴ βρῆκε ἔγκυο, ἐπειδὴ ἦταν δίκαιος ἄνθρωπος (καὶ πῶς ἦταν δυνατὸν νὰ τὴν ἐμπιστευθεῖ ὁ Θεός, παρὰ σὲ χέρια δικαίου καὶ λογικοῦ καὶ αὐτοσυγκρατημένου ἀντρός;), προφανῶς μπῆκε στὸ λογισμὸ ὅτι κατὰ τὴν τρίμηνη ἀπουσία της γελάστηκε ἡ κόρη καὶ δημιούργησε παράνομες, δηλαδὴ προγαμιαῖες, σχέσεις μὲ κάποιον τρίτο, καὶ δὲν τὴν ἄγγιξε καθόλου. Οὔτε ζήτησε ἐξηγήσεις ἀπὸ τὴν παρθένο Μαρία. Οὔτε αὐτὴ τοῦ ἔδωσε ἐξηγήσεις ἀπὸ μόνη της. Σιώπησε. Τὸ ἄφησε στὸ Θεό. Ὁ νόμος ἐπέτρεπε στὸν Ἰωσὴφ νὰ τὴν καταγγείλει σὰν μοιχαλίδα, καὶ νὰ τιμωρηθεῖ, ἀλλ’ αὐτὸς σὰν δίκαιος, ἴσως κάτι μυστηριῶδες διαισθάνθηκε ὅτι συντρέχει, καὶ σκέφθηκε νὰ τῆς δώσει διαζύγιο κρυφὰ καὶ ἀνεπίσημα, χωρὶς καταγγελία.

Καὶ τὴν ὥρα ποὺ τὰ συλλογιζόταν αὐτά, ἕνας ἄγγελος Κυρίου ἐμφανίστηκε στ’ ὄνειρό του καὶ τοῦ εἶπε· Ἰωσήφ, ἀπόγονε τοῦ Δαυΐδ, μὴ διστάσεις νὰ πάρεις στὸ σπίτι σου τὴ γυναῖκα σου Μαρία. Διότι αὐτὸ ποὺ γεννήθηκε μέσα της προέρχεται ἀπὸ ἐπενέργεια τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Σὰ νὰ τοὔλεγε· Ὁ Θεὸς σὲ διορίζει προστάτη της, εἰκονικὸ σύζυγό της, γιὰ νὰ ἔχει ἡ ἐγκυμοσύνη της νομιμότητα, νὰ φαίνεται δηλαδὴ ὅτι προῆλθε ἀπὸ σένα, γιὰ νὰ μὴ συλληφθεῖ ὡς μοιχαλίδα. Καὶ συνεχίζει ὁ ἄγγελος· Θὰ γεννήσει γιὸ καὶ θὰ τὸν ὀνομάσεις Ἰησοῦν (= σωτῆρα), διότι αὐτὸς θὰ σώσει τὸ λαό του (= τὸν κόσμο) ἀπὸ τὶς ἁμαρτίες του.

Μὲ ὅλα αὐτὰ ἐκπληρώθηκε ἡ προφητεία τοῦ προφήτου Ἠσαΐα (7,14), ὅτι μία παρθένος θὰ μείνει ἔγκυος καὶ θὰ γεννήσει γιὸ καὶ θὰ τὸν ὀνομάσουν Ἐμμανουήλ, ποὺ σημαίνει ὁ Θεὸς εἶναι μαζί μας.

Ξύπνησε λοιπὸν ὁ Ἰωσὴφ ἀπὸ τὸν ὕπνο καὶ ἔκανε ὅπως ἀκριβῶς τοῦ πρόσταξε ὁ ἄγγελος Κυρίου, καὶ πῆρε τὴ γυναῖκα του στὸ σπίτι του καὶ δὲν ἦρθε ποτὲ σὲ συζυγικὴ σχέση μαζί της, καὶ ἄρα καὶ μέχρις ὅτου γέννησε τὸ μονάκριβο γιό της, καὶ τὸν εἶχε ὀνομάσει ὁ Ἰωσὴφ Ἰησοῦν.

Γιὰ ὅσους ξέρουν ἑλληνικὰ καὶ ἔχουν καλὴ καὶ ὄχι αἱρετικὴ προαίρεση, αὐτὰ λέει ὁ εὐαγγελιστὴς Ματθαῖος στοὺς 8 αὐτοὺς στίχους. Γιὰ ὅσους ὅμως δὲν ξέρουν ἑλληνικὰ καὶ δὲν ἔχουν καὶ καλὴ προαίρεση, δηλαδὴ γιὰ τοὺς αἱρετικούς, μποροῦν νὰ σημαίνουν ὅ,τι θέλουν αὐτοί. Ἐμεῖς ὅμως οἱ Ὀρθόδοξοι αὐτὰ διαβάζουμε στὰ ἱερὰ καὶ θεόπνευστα κείμενα τοῦ Ματθαίου καὶ τοῦ Λουκᾶ, καὶ αὐτὰ πιστεύουμε καὶ διδάσκουμε. Ἡ ἀλήθεια δὲν φοβᾶται τίποτε καὶ ποτέ.

Ἀθανάσιος Γ. Σιαμάκης, ἀρχιμανδρίτης

(δημοσίευσις 16/12/2011)