Θέματα ὁμιλητικῆς Λόγοι εἰς εὐαγγελικὰ ἀναγνώσματα κυριακῶν Εὐαγγέλιον κυριακῆς Σαμαρείτιδος
Εὐαγγέλιον κυριακῆς Σαμαρείτιδος
Ὁ Χριστὸς καὶ ἡ Σαμαρείτισσα
Κυρ. Σαμαρείτιδος (Ἰω 4, 5-42)
Στὸ διάλογο τοῦ Χριστοῦ μὲ τὴ Σαμαρείτισσα κανένας δὲν θὰ μποροῦσε νὰ φανταστεῖ ὅτι θὰ βρισκόταν ἡ κατάλληλη ὥρα γιὰ τὶς μεγάλες ἀποκαλύψεις σχετικὰ μὲ τὸ Θεό, τὸ μεσσία, καὶ τὴ φύση τῆς λατρείας τοῦ Θεοῦ. Κι ὅμως βρέθηκε, καὶ οἱ ἀποκαλύψεις ἔγιναν. Ἂς τὶς δοῦμε.
Ὁ Χριστὸς μὲ τοὺς μαθητάς του περνῶντας ἀπὸ τὴ Σαμάρεια, σταματάει γιὰ ξεκούραση καὶ γεῦμα στὶς 12 τὸ μεσημέρι δίπλα στὸ πηγάδι τοῦ Ἰακώβ, ἐνῷ παράλληλα στέλνει τοὺς μαθητὰς στὴ διπλανὴ Συχάρ, γιὰ ν’ ἀγοράσουν τρόφιμα. Ὁ τόπος ἐκεῖ ἔρημος.
Ἐνῷ καθόταν στὴ σκιὰ κάτω στὸ χῶμα, ἔρχεται ἡ Σαμαρείτισσα μὲ τὴ στάμνα της νὰ γεμίσει νερό. Ὁ καρδιογνώστης θεωρεῖ τὴν παρουσία της σὰν τὴν καταλληλότερη εὐκαιρία νὰ τὴν ὁδηγήσει στὴν πίστη, καὶ πιάνει κουβέντα μαζί της ἀπὸ κάτι ἁπλό· ζητάει νὰ πιεῖ νερὸ ἀπὸ τὴ στάμνα της. Ἔκπληκτη ἐκείνη ἀπὸ τὴν ἀπρόσμενη παράκληση τοῦ ξένου, τοῦ λέει·
– Ἐσεῖς οἱ Ἰουδαῖοι σιχαίνεστε ἐμᾶς τοὺς Σαμαρεῖτες καὶ δὲν πίνετε νερὸ ἀπὸ τὰ ἀγγεῖα μας.
Τῆς ἁπαντᾷ ὁ Χριστός·
– Ἂν ἤξερες ποιός εἶναι αὐτὸς ποὺ σοῦ ζητάει νὰ πιεῖ, θὰ ζητοῦσες ἐσὺ ἀπὸ αὐτόν, καὶ θὰ σοῦ ἔδινε ζωντανὸ νερό.
Ἡ ἀμαθὴς καὶ ἁπλοϊκὴ γυναῖκα δὲν κατάλαβε ὅτι ὁ Χριστὸς σὰν ζωντανὸ νερὸ ἐννοοῦσε τὴν πίστη καὶ τὴ σωτηρία, καὶ ἐλαφρὰ ἀντιδικεῖ·
– Ὁ μεγάλος πατριάρχης Ἰακὼβ αὐτὸ τὸ νερὸ μᾶς κληροδότησε· ἐσὺ πῶς ἔχεις καλύτερο νερό; Εἶσαι ἀνώτερος ἀπὸ ἐκεῖνον;
– Τὸ δικό μου τὸ νερό, τῆς ἀπαντᾷ ὁ Χριστός, ὅποιος τὸ πίνει δὲν ξαναδιψάει, γιατὶ γίνεται πηγὴ νεροῦ μέσα του, ποὺ ἀναβλύζει ζωὴ αἰώνια. Βγάλε μόνη σου τὴ διαφορά.
Ἡ γυναῖκα πείθεται καὶ βλέποντας τὴν καλὴ διάθεση τοῦ συνομιλητοῦ της νὰ τῆς δώσει τὸ παράξενο νερό, παρ’ ὅλο ποὺ ἐκείνη δὲν εἶχε δείξει τὴν ἴδια προθυμία, παίρνει τὸ θάρρος καὶ τοῦ λέει·
– Κύριε, δῶσ᾿ μου αὐτὸ τὸ νερό, γιὰ νὰ μὴ διψῶ καὶ νὰ μὴν ἀναγκάζομαι νὰ ἔρχομαι ἐδῶ, γιὰ νὰ ἀντλῶ κάθε τόσο.
Παρ’ ὅλο ποὺ ἡ συνομιλήτρια κινεῖται σ’ ἕνα κατώτατο ἐπίπεδο συζητήσεως, ὁ Ἰησοῦς δὲν ἀπογοητεύεται. Ἀντιθέτως θεωρεῖ ὅτι ἡ συζήτηση ἔφτασε σὲ καλὸ σημεῖο, ἀφοῦ τοῦ ζητάει τὸ δικό του νερό. Γιὰ νὰ τῆς τὸ δώσει ὅμως, πρέπει πρῶτα νὰ κατανοήσει τὴν ἰδιότητα τοῦ μεσσία, ποὺ φέρει ὁ συνομιλητής της, καὶ νὰ ἑδραιωθῇ μέσα της ἡ πίστη στὸ πρόσωπό του. Καὶ ὁ ᾿Ιησοῦς τὴ βοηθάει. Προσποιεῖται ὅτι δὲν ξέρει τίποτε γιὰ τὴν προσωπικὴ ζωή της, καὶ τῆς λέει διακριτικά·
– Πήγαινε φώναξε τὸν ἄντρα σου.
– Δεν ἔχω ἄντρα, ἀπαντᾷ ἐκείνη.
– Καλὰ λὲς ὅτι δὲν ἔχεις ἄντρα· πέντε ἄντρες εἶχες μέχρι τώρα, κι αὐτὸς ποὺ ἔχεις δὲν εἶναι ἄντρας σου.
Ἡ γυναῖκα ἔμεινε ἐμβρόντητη. Βλέποντας μπροστά της ἕναν ἄνθρωπο ξένο νὰ ξέρει τὰ μυστικά της, καταλαβαίνει ὅτι ἔχει νὰ κάνει μὲ ἕναν ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ καὶ ἀμέσως ἁρπάζει τὴν εὐκαιρία νὰ τὸν ρωτήσει γιὰ κάποιο θέμα λατρείας ποὺ τὴν ἀπασχολεῖ·
– Καταλαβαίνω ὅτι εἶσαι προφήτης, τοῦ λέει. Μπορεῖς νὰ μοῦ πεῖς ποῦ εἶναι σωστὸ νὰ λατρεύουμε τὸ Θεό; Στὸ Γαριζίν, ὅπου τὸν λατρεύουμε ἐμεῖς, ἢ στὰ Ἰεροσόλυμα, ὅπου τὸν λατρεύετε ἐσεῖς;
Ὁ Κύριος τῆς ἀπαντᾷ·
– Τὸ ποῦ προσκυνοῦσαν μέχρι τώρα οἱ ἄνθρωποι ἀνήκει πιὰ στὸ παρελθόν, καὶ δὲν ἔχει σημασία, ἂν εἶχαν εὐστοχήσει περισσότερο ἢ λιγότερο. Ἐσεῖς οἱ Σαμαρεῖτες δὲν ἔχετε ἐπίγνωση τοῦ τί λατρεύετε, ἐνῷ ἐμεῖς οἱ ᾿Ιουδαῖοι ξέρουμε τί λατρεύουμε, διότι ἡ μέχρι τώρα σωτήρια λατρεία προέρχεται ἀπὸ τοὺς ᾿Ιουδαίους. Ἀπὸ τώρα καὶ στὸ ἑξῆς πάντως νὰ ξέρεις ὅτι οἱ ἀληθινοὶ προσκυνηταὶ θὰ προσκυνοῦν τὸν Πατέρα πνευματικὰ καὶ ἀληθινά. Διότι ἔτσι τοὺς θέλει τοὺς προσκυνητάς του ὁ Πατέρας. Ἐξ ἄλλου καὶ ὁ Θεὸς εἶναι πνεῦμα καὶ οἱ προσκυνηταί του πρέπει νὰ τὸν προσκυνοῦν πνευματικά.
Ἡ γυναῖκα βρίσκει αὐτὰ ποὺ τῆς λέει ὁ συνομιλητής της σοβαρά, ἀλλὰ πιστεύει ὅτι πιὸ ἁρμόδιος κι αὐθεντικὸς γιὰ τὶς ἀπαντήσεις στὰ ἐρωτήματά της θὰ ἦταν ὁ μεσσίας, πού, ὅταν θὰ ἔρθει, θὰ τὰ πεῖ ὅλα λεπτομερῶς. Ὁ Ἰησοῦς βλέποντας τὴν ἐνημέρωσή της καὶ τὴ σοβαρότητα τῆς ἀπαντοχῆς της, βρίσκει κατάλληλη τὴ στιγμὴ καὶ τὸ πρόσωπο καὶ ἀποκαλύπτει εὐθέως ὅτι μεσσίας εἶναι ὁ ἴδιος, ποὺ τῆς μιλάει. Δεύτερη κατάπληξη τῆς γυναίκας.
Στὸ σημεῖο αὐτὸ κλείνει ὁ διάλογος μὲ πολλὲς ἐπιτυχίες τοῦ Χριστοῦ. Ἀνάπτυξε μέσα της τὰ πνευματικὰ ἐνδιαφέροντα, τὴ βοήθησε νὰ τοῦ ἐμπιστευθεῖ ἕναν προβληματισμό της γιὰ τὸ τί εἶναι ὁ Θεὸς καὶ τὸ πῶς ποῦ καὶ πότε πρέπει νὰ προσκυνεῖται ὁ Θεός, καὶ τέλος τῆς ἀποκάλυψε εὐθέως ὅτι εἶναι ὁ ἀναμενόμενος μεσσίας. Ἡ γυναῖκα εἶναι ἀδύνατο νὰ τὰ κρατήσει ὅλ’ αὐτὰ γιὰ τὸν ἑαυτό της· γίνεται αὐτοστιγμεὶ εὐαγγελίστρια στοὺς συγχωριανούς της, τοὺς παρακινεῖ νὰ τὸν δοῦν καὶ νὰ κρίνουν οἱ ἴδιοι, ἂν εἶναι ὁ μεσσίας. Ἐκεῖνοι ἐπιβεβαιώνουν τὴν ἐκτίμησή της καὶ πιστεύουν στὸ Χριστὸ ἀπὸ δική τους ἐμπειρία.
Ἀθανάσιος Γ. Σιαμάκης, ἀρχιμανδρίτης
Βοήθημα: Σιαμάκη Κωνσταντίνου, «Ἑρμηνεία εἰς τὸ Κατὰ Ἰωάννην Εὐαγγέλιον», Θεσσαλονίκη 1972.
(δημοσίευσις 12/5/2012)