Θέματα ὁμιλητικῆς Λόγοι εἰς τὰ εὐαγγέλια τῆς μεγάλης ἑβδομάδος μεγ. παρασκευή, «῾Η ὑπερφυὴς προσευχή» (1ο εὐαγγέλιο)
Ἡ ὑπερφυὴς προσευχή
Ὄρθρος μεγάλης Παρασκευῆς (μεγάλη Πέμπτη βράδυ)
᾿Απὸ τὸ 1ο Εὐαγγέλιο τῶν Παθῶν (Ἰω 17,1-26)
Ἡ μακρὰ συνομιλία ποὺ εἶχε ὁ Ἰησοῦς μὲ τοὺς μαθητάς του στὸ τελευταῖο δεῖπνο, ποὺ κράτησε πάνω ἀπὸ δυὸ ὧρες, ἔκλεισε μὲ μία ὑπέρλογη προσευχή του πρὸς τὸν Πατέρα, ποὺ μᾶς τὴ διέσωσε ὁ εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης στὸ 17ο κεφάλαιο τοῦ ἱεροῦ Εὐαγγελίου του. Αὐτὴ ἡ προσευχὴ εἶναι γνωστὴ ὡς ἀρχιερατικὴ προσευχὴ ἢ ὡς προσευχὴ τῆς διαθήκης, ἀκούγεται δὲ ὁλόκληρη στὸ πρῶτο καὶ μεγάλο εὐαγγέλιο τῆς μεγάλης Παρασκευῆς. Στὸ συναξάριο τῆς μεγάλης Πέμπτης ὀνομάζεται ὑπερφυὴς προσευχή, δηλαδὴ προσευχὴ ἄλλου εἴδους, ἄλλης φύσεως, ἄλλης προελεύσεως· προσευχὴ ἀνώτερη τῶν προσευχῶν τῶν κοινῶν ἀνθρώπων. Ἡ μελέτη της εἶναι ἐπίκαιρη. Ἂς τὴν ἐπιχειρήσουμε.
(1) Ὁ Ἰησοῦς σήκωσε τὰ μάτια του στὸν οὐρανὸ καὶ εἶπε· Πατέρα ἦρθε ἡ ὥρα τοῦ θανάτου καὶ τῆς ἀναστάσεώς μου. Δόξασε τὸ Γιό σου, γιὰ νὰ σὲ δοξάσει καὶ αὐτός. (2) Μὲ τὴν ἐξουσία ποὺ τοῦ ἔδωσες πάνω σ’ ὅλους τους ἀνθρώπους, ἀνέλαβε νὰ δώσει σ’ αὐτοὺς τὸ σπουδαιότερο ἀπὸ ὅσα τοῦ ἔδωσες, δηλαδὴ τὴν αἰώνια ζωή. (3) Καὶ ἡ αἰώνια αὐτὴ ζωὴ εἶναι νὰ γνωρίσουν ἀγαπήσουν λατρεύσουν ἐσένα, ποὺ εἶσαι ὁ μόνος ἀληθινὸς Θεός, καὶ ταυτόχρονα νὰ γνωρίσουν ἀγαπήσουν λατρεύσουν καὶ ἐμένα τὸν Ἰησοῦ Χριστό, ποὺ εἶμαι ὁ φυσικὸς Γιός σου καὶ ὁμοούσιος Θεός, ποὺ μὲ ἔστειλες ἀνάμεσά τους σὰν ἄνθρωπο.
(4) Ἐγὼ σὰν Γιός σου μὲ τὰ λόγια μου καὶ τὰ ἔργα μου σὲ δόξασα πάνω στὴ γῆ. Τὸ ἔργο ποὺ μοῦ ἀνέθεσες νὰ κάνω τὸ ἔκανα σὲ τέλειο βαθμό. (5) Καὶ τώρα δόξασέ με ἐσύ, πατέρα, μὲ τὴ δόξα ποὺ εἶχα δίπλα σου, προτοῦ νὰ δημιουργηθεῖ ὁ ὑλικὸς κόσμος.
(6) Τὸ ὄνομά σου τὸ ἅγιο, Πατέρα, τὸ ἔκανα γνωστὸ στοὺς ἀνθρώπους, ποὺ τοὺς ἀπέσπασες ἀπὸ τὸν κόσμο καὶ τοὺς ἔδωσες σ’ ἐμένα. Αὐτοὶ οἱ ἄνθρωποι ἦταν πάντα δικοί σου, γιατὶ ποθοῦσαν νὰ σὲ γνωρίσουν, καὶ τοὺς ἔδωσες σ’ ἐμένα, καὶ ἔχουν φυλάξει τὰ λόγια σου ποὺ ἄκουσαν ἀπὸ μένα γιὰ σένα. (7) Τώρα ἔχουν καταλάβει ὅτι ὅλα ὅσα μοῦ ἔχεις δώσει προέρχονται ἀπὸ σένα. (8) Κατάλαβαν ὅτι τὰ λόγια ποὺ μοῦ ἔχεις δώσει τὰ ἔδωσα αὐτούσια καὶ ἀμετάβλητα σ’ αὐτούς. Καὶ αὐτοὶ τὰ ἀποδέχτηκαν καὶ κατάλαβαν τὴν ἀλήθεια ὅτι προῆλθα ἀπὸ σένα, ὅπως τὸ φῶς ἀπὸ τὸ φῶς, καὶ πίστεψαν ὅτι ἐσὺ μὲ ἔστειλες στὸν κόσμο.
(9) Ἐγὼ αὐτὴ τὴ στιγμὴ σὲ παρακαλῶ γι’ αὐτοὺς καὶ ὄχι γιὰ τοὺς κοσμικοὺς ποὺ εἶναι μακριά σου καὶ θέλουν νὰ σὲ ἀγνοοῦν. Γι’ αὐτοὺς ποὺ μοῦ ἔχεις δώσει, διότι εἶναι πάλι δικοί σου μὲ τὸ νὰ εἶναι σ’ ἐμένα. (10) Ἐξάλλου ὅλα τὰ δικά μου εἶναι δικά σου, καὶ ὅλα τὰ δικά σου εἶναι δικά μου. Καὶ ἔχω δοξαστεῖ ἀπὸ αὐτούς, διότι ἀναγνώρισαν τὴ θεότητά μου.
(11) Σὲ λίγο δὲν θὰ εἶμαι πιὰ στὸν κόσμο σωματικῶς, γιὰ νὰ τοὺς στηρίζω, διότι ἤδη ἔρχομαι πρὸς ἐσένα, ἐνῷ αὐτοὶ συνεχίζουν νὰ εἶναι στὸν κόσμο, γιὰ νὰ κηρύξουν τὸ εὐαγγέλιο. Πατέρα ἅγιε, φύλαξέ τους μὲ τὸ ὄνομα ποὺ ἔχεις δώσει καὶ σ’ ἐμένα, γιὰ νὰ εἶναι ἑνωμένοι μεταξύ τους ὅπως εἴμαστε ἑνωμένοι ἐγὼ καὶ ἐσύ. (12) Ὅταν ἤμουν στὸν κόσμο μαζί τους τοὺς φύλαγα ἐγὼ μὲ τὸ ὄνομά σου. Αὐτοὺς ποὺ μοῦ ἔδωσες τοὺς φύλαξα στὴν ἑνότητα καὶ στὴν ἀγάπη καὶ κανένας ἀπ’ αὐτοὺς δὲν χάθηκε, παρὰ μόνο ὁ Ἰούδας, ποὺ κινοῦνταν ἀπὸ τὴν ἀρχὴ στὴν ἀπώλεια σὰν γιὸς τῆς ἀπωλείας, γιὰ νὰ ἐκπληρωθοῦν οἱ προφητεῖες τῆς Γραφῆς. (13) Τώρα ὅμως ἔρχομαι σ’ ἐσένα καὶ τὰ λέω αὐτὰ ὅσο εἶμαι ἀκόμη μαζί τους στὸν κόσμο, γιὰ νὰ ἔχουν μέσα τους πλήρη τὴ χαρὰ τὴ δική μου, ἀφοῦ ἐσὺ θ’ ἀναλάβεις πιὰ τὴν προστασία τους.
(14 ) Ἐγὼ τοὺς ἔδωσα τὸ λόγο σου, τοὺς μίλησα γιὰ σένα, ἀλλὰ ὁ κόσμος τοὺς μίσησε, διότι δὲν συμφωνοῦν μὲ τὶς ἰδέες καὶ τὰ ἔργα τοῦ κόσμου, ὅπως ἐγὼ δὲν ἔχω τὸ φρόνημα τοῦ κόσμου. (15) Δὲν σὲ παρακαλῶ νὰ τοὺς πάρεις ἀπὸ τὸν κόσμο καὶ νὰ τοὺς βάλεις κοντά σου στὸν οὐρανὸ ἢ σὲ ἔρημο τόπο, ἀλλὰ νὰ τοὺς φυλάξεις ἀλώβητους ἀπὸ τὸν πονηρὸ μέσα στὸν κόσμο, ὅπου κυριαρχεῖ ὡς κοσμοκράτορας. (16) Δὲν συμφωνοῦν μὲ τὶς ἰδέες καὶ τὰ πονηρὰ ἔργα τοῦ κόσμου, ὅπως καὶ ἐγὼ δὲν συμφωνῶ μὲ αὐτά.
(17) Ξεχώρισέ τους ἀπὸ τὸ φρόνημα καὶ τὶς πράξεις τοῦ κόσμου μὲ τὴν ἀλήθειά σου. Τὰ λόγια τὰ δικά σου εἶναι καθαρὴ ἀλήθεια. (18) Ὅπως ἐσὺ μὲ ἔστειλες στὸν κόσμο, καὶ δὲν ἔφυγα, ἀλλὰ παρέμεινα, μολονότι ἤμουν ξένος γιὰ τὸν κόσμο, ἔτσι καὶ ἐγὼ τοὺς ἔστειλα στὸν κόσμο, γιὰ νὰ μὴ φύγουν, ἀλλὰ νὰ δράσουν μέσα στὸν κόσμο σὰν ξένοι γιὰ τὸν κόσμο. (19) Γι’ αὐτοὺς ἐγὼ τώρα ξεχωρίζω τὸν ἑαυτό μου μὲ τὴν ξεχωριστὴ θυσία μου, γιὰ νὰ εἶναι αὐτοὶ ξεχωρισμένοι μέσα στὸ χῶρο τῆς ἀληθείας, ποὺ εἶναι ἡ ἐκκλησία.
(20) Δὲν σὲ παρακαλῶ μόνο γι᾿ αὐτοὺς τοὺς ἕνδεκα, ἀλλὰ καὶ γι᾿ αὐτοὺς ποὺ θὰ πιστέψουν σ’ ἐμένα μὲ τὸ κήρυγμά τους, (21) γιὰ νὰ εἶναι ὅλοι ἑνωμένοι μεταξύ τους, ὅπως ἐσύ, Πατέρα, εἶσαι ἑνωμένος μαζί μου καὶ ἐγὼ ἑνωμένος μαζί σου, γιὰ νὰ εἶναι καὶ αὐτοὶ ἑνωμένοι μαζί μας, κι ἔτσι ὁ κόσμος βλέποντας τὸ θαῦμα τῆς ἑνότητος νὰ πιστέψει ὅτι ἐσὺ μὲ ἔστειλες στὸν κόσμο καὶ δικό σου ἐπίτευγμα εἶναι ἡ ἑνότητα.
(22) Καὶ ἐγὼ τὴ δόξα ποὺ μοῦ ἔδωσες, τοῦ νὰ εἶμαι Γιός σου, τὴν ἔχω δώσει σ’ αὐτοὺς μὲ τὴν κατὰ χάριν υἱοθεσία, καθιστώντας τους μετόχους τῆς θείας δόξης, γιὰ νὰ εἶναι μεταξύ τους ἑνωμένοι κατὰ τὸ πρότυπο τῆς δικῆς μας ἑνότητος, σοῦ καὶ ἐμοῦ. Θὰ εἶμαι ὁ ἀδιάρρηκτος σύνδεσμος αὐτῶν μαζί σου. (23) Ἐγὼ σὰν θεάνθρωπος θὰ εἶμαι ἑνωμένος μαζί τους καὶ ἐσὺ ὁ Πατέρας ὡς μία θεία οὐσία θὰ εἶσαι ἑνωμένος μαζί μου, γιὰ νὰ βροῦν τὴν τελειότητα σ’ αὐτὴν τὴν ἑνότητά μας, γιὰ νὰ γνωρίζει ὁ κόσμος ὅτι ἐσὺ μὲ ἔστειλες σὰν μεσίτη ἑνότητος καὶ τοὺς ἀγάπησες ὅπως ἀγάπησες ἐμένα. (24) Πατέρα, θέλω αὐτοὶ ποὺ μοῦ ἔχεις δώσει νὰ εἶναι μαζί μου. Ὅπου εἶμαι ἐγὼ νὰ εἶναι καὶ αὐτοὶ μαζί μου, γιὰ νὰ βλέπουν τὴ δόξα μου ποὺ μοῦ ἔδωσες ἐσύ, διότι μὲ ἀγάπησες, προτοῦ νὰ θεμελιωθεῖ ὁ κόσμος.
(25) Πατέρα δίκαιε, ὅρισες σὰν δίκαιο κανένας νὰ μὴ σὲ γνωρίζει παρὰ μόνο διὰ μέσου ἐμοῦ, ποὺ εἶμαι ὁ μοναδικὸς μεσίτης ἀνάμεσα σ’ ἐσένα καὶ στοὺς πιστούς σου. Ἔτσι ὁ κόσμος δὲν σὲ γνώρισε, γιατὶ δὲν θέλησε νὰ σὲ γνωρίσει. Ἐγὼ ὅμως ὡς θεάνθρωπος σὲ γνώρισα, καὶ διὰ μέσου ἐμοῦ σὲ γνώρισαν καὶ οἱ μαθηταί μου καὶ πείσθηκαν ὅτι εἶμαι ὁ Γιός σου καὶ εἶσαι ὁ Πατέρας μου καὶ ὅτι σὺ μὲ ἔστειλες σ’ αὐτούς. (26) Καὶ γνώρισα σ’ αὐτοὺς τὸ ὄνομά σου καὶ θὰ συνεχίσω νὰ τοὺς τὸ γνωρίζω, καὶ ἔτσι ἡ ἀγάπη μὲ τὴν ὁποία μὲ ἀγάπησες, ἡ ἀγάπη σου ποὺ ἀναπαύεται σ’ ἐμένα τὸν ἀγαπητό σου Γιό, νὰ πλημμυρίζει καὶ αὐτοὺς διὰ μέσου ἐμοῦ, ποὺ εἶμαι ἀνάμεσά τους στὸ ἴδιο σῶμα τῆς ἐκκλησίας τῶν πιστῶν σου.
Αὐτὴ εἶναι ἡ ὄντως ὑπερφυὴς προσευχὴ τοῦ Ἰησοῦ, λίγες ὧρες πρὶν νὰ συλληφθεῖ καὶ σταυρωθεῖ. Ἂς τὸν παρακαλέσουμε τὰ λόγια του καὶ ἡ ἀγάπη του ν’ ἀγγίξουν καὶ τὴ δική μας καρδιά.
Ἀθανάσιος Γ. Σιαμάκης, ἀρχιμανδρίτης
(δημοσίευσις 31/3/2010)