συμβολή

    ῞Οπως ἤδη εἶπα, ἔχω σκοπὸν σταδιακῶς νὰ δημοσιεύσω –Θεοῦ θέλον­τος– ὅλο αὐτὸ τὸ ἀρχεῖο, ὥστε ἂν ὑπάρχῃ κάτι ἀξιόλογο καὶ ἀξιοποι­ή­σι­μο σὲ αὐτό, νὰ μὴν πάῃ χαμένο. διευκρινίζω ὅτι δημοσιεύω ὅλο τὸ ὑλικὸ ἀνε­ξαρ­τήτως ποιότητος ἢ μουσικῶν προτιμήσεων, δὲν κάνω καμμία ἐπιλογὴ στὰ περιεχόμενα τοῦ ἀρχείου οὔτε ὡς πρὸς τοὺς ψάλτες οὔτε ὡς πρὸς τὰ μα­θήματα ἢ μὲ βάσιν ἄλλα κριτήρια, δὲν δημοσιεύω τὰ κατὰ τὴν γνώμην μου καλλίτερα, δὲν τὰ δημοσιεύω ὡς ἀξιόλογα μαθήματα ἢ ὡς ὑποδείγ­μα­τα πρὸς μίμησιν ψαλτικῆς ἢ τυπικοῦ, ἀλλὰ τὰ δημοσιεύω ἁπλῶς σὰν κα­τα­γραφὲς ποὺ ἔγιναν σὲ συγκεκριμένες χρονικὲς στιγμὲς καὶ ἔχουν τὴν ἰδι­ό­τητα ὅτι αὐτὰ τὰ ἀκούσματα ἐξυπηρέτησαν ἄλλοτε τὴν ἐν τῷ ναῷ λατρεία ἄλλοτε ἄλλες μουσικὲς ἀνάγκες τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ χώρου καὶ ἄλλοτε πα­ρου­σιάστηκαν ὡς ἐκκλησιαστικὴ μουσικὴ ἀπὸ ῥαδιοφώνου ἢ τηλεοράσεως ἢ σὲ εἰδικὲς ἐκδηλώσεις.

    Διαφορετικὸς ἐπίσης εἶναι ὁ λόγος δημοσιεύσεως αὐτῶν τῶν ἠχογραφή­σεων ἐκκλη­σι­αστικῆς μουσικῆς ἐν σχέσει μὲ ὅ,τι συνηθίζεται ἀλλοῦ. δὲν εἶναι σκοπός μου ἡ παρουσίασις μόνον συγκεκριμένων «ἄψογων» ἢ «προ­τύ­πων» ἢ «ἐ­παγ­γελματικῶν» ἐκτελέσεων, οὔτε φυσικὰ ἡ προβολὴ κάποιας σχολῆς ἢ ὕφους. προσεγγίζω τὴν ἐκκλησιαστικὴ μουσικὴ σὰν λει­τουρ­γικὴ τέχνη, μὲ τὴν ὁποία ἡ ἐκκλησία ἐκφράζει συγκεκριμένα στοιχεῖα τῆς θεο­λο­γίας της, τοῦ δόγματός της, τοῦ βιώματός της. παρουσιάζουμε τὰ ἀρχεῖα σὰν τεκμήρια πέρα ἀπὸ τὴν μουσική τους ἀξία· δὲν ἀπορρίπτουμε τὴν μουσική τους διάστασι, ἀλλὰ δὲν στεκόμαστε μόνον σ᾿ αὐτήν. γιὰ παρά­δειγμα μία κα­ταγραφὴ σὲ ἕνα χωριὸ ἑνὸς παράφωνου ψάλτου εἶναι ἕνα τεκ­μήριο ἑνὸς πραγματικοῦ γεγονότος. ἐπιπλέον ποιός μπορεῖ νὰ ἀπο­κλεί­σῃ τὴν πιθα­νό­τητα ὅτι κάποιος ἀπὸ τὸ ἐκκλησίασμα προσευχήθηκε μὲ αὐτὲς τὶς προϋ­πο­θέσεις, λάτρευσε τὸν θεὸ τὸν ζῶντα, ἔλαβε τὴν χάρι τοῦ ἁγίου πνεύματος καὶ ἁγίασε; στὸ παράδειγμα αὐτὸ ἡ λέξις «πιθανότητα» διατυπώνεται κα­τὰ συγκατάβασιν, διότι στὰ πλαίσια τῆς ὀρθοδόξου πί­στε­ως καὶ θεολογίας προφανῶς πρέπει νὰ μιλοῦμε γιὰ βεβαιότητα.

    Διευκρινίζω ἐπίσης ὅτι ὅλες οἱ παρουσιαζόμενες ἀπὸ τὸ προσωπικό μου ἀρχεῖο ἠχογραφήσεις εἶναι ἐρασιτεχνικές. ἀκόμη καὶ ἂν τυχὸν πρόκειται γιὰ ἠχογραφήσεις ποὺ ἔγιναν σὲ στούντιο ἢ πάντως μὲ ἐπαγγελματικὸ τρόπο, ἐδῶ παρουσιάζονται ἠχογρα­φη­μένες ἐρασιτεχνικὰ ἀπὸ διάφορες ῥαδιοφωνικὲς καὶ τηλεοπτικὲς ἐκπομπές, συναυλίες, ἀφιερώματα, ἀκο­λου­θίες ἢ ἄλλες μετα­δόσεις. στὶς περισσότερες περιπτώσεις οἱ ἠχογραφήσεις αὐτὲς ἔγιναν σὲ φω­νοταινίες (κασέττες), οἱ ὁποῖες πρῶτα ψηφιοποιοῦνται καὶ κατόπιν πα­ρου­σιάζονται ἐδῶ.

    Ἔτσι ἀνάμεσα σ᾿ αὐτὸ τὸ ὑλικὸ ὑπάρχουν καταγραφὲς ἐν ὥρᾳ ἀκο­λου­θίας ὅπου ψάλλουν διάφοροι ἄνθρωποι, ἄλλοι πρακτικῶς, ἄλλοι μουσικο­δι­δά­σκαλοι, ἄλ­λοι μὲ φωνὲς ἀγγελικὲς ἢ ἁπλῶς καλὲς ἢ μὲ φωνὲς πανά­σχη­μες, ἄλλοι ποὺ ψάλλουν σωστά, ἄλλοι ποὺ ψάλλουν μὲ ἀπαράδεκτο τρό­πο, ἄλλοι φάλτσοι, ἄλλοι ἐξαίσιοι, ἄλλοι ποὺ δὲν ἀκούγονται καθόλου, καὶ λοι­πὰ καὶ λοιπά. ἐπειδὴ ὅμως πρόκειται γιὰ πραγματικὰ γεγονότα, δηλαδὴ γιὰ πραγματικὲς ἀκολουθίες ἢ ἄλλες ἐκδηλώσεις στὶς ὁποῖες τὸ ἐκκλη­σί­α­σμα ἢ οἱ ὅποιοι ἀκροατὲς ἄκουσαν αὐτὴν τὴν ψαλτική, τὰ δημοσιεύω ὡς τεκ­μήρια καὶ καταγραφές. δὲν παρουσιάζω μόνον ἐκεῖνα τὰ σημεῖα ποὺ λόγῳ τῆς φθορᾶς τοῦ χρόνου ἢ ἄλλων τεχνικῶν προβλημάτων δὲν ἀκού­ον­ται πλέον καθόλου, π.χ. ἂν ἡ ψαλμῳδία ἔχει γίνει ἕνας συνεχόμενος μουν­τὸς βόμβος, ὅπου δὲν διακρίνονται οὔτε λόγια οὔτε μουσικὴ οὔτε ἦχοι.

    ᾿Απὸ ἐκεῖ καὶ πέρα τὴν κατάταξι κατὰ σειρὰν σπουδαιότητος ἢ μὴ τοῦ παρουσιαζομένου ὑλικοῦ ἂς τὴν κάμῃ ὁ κάθε ἀκροατὴς ἀναλόγως τῶν κριτηρίων του. ἐνίοτε κατὰ τὴν παρουσίασι τῶν ἠχογραφήσεων παρεμ­βάλ­λω κάποια σχόλια καὶ παρατηρήσεις, σύμφωνα μὲ τὰ δικά μου κριτήρια καὶ ἐνδιαφέροντα. ἀργότερα, ἀφοῦ ὁλοκληρωθῇ ἡ παρουσίασις τοῦ ἀρ­χείου, ἴσως μὲ τὴν συν­ερ­γασία καὶ ἄλλων μελῶν νὰ γίνῃ μία κατάταξις τοῦ ἠχητικοῦ ὑλικοῦ μὲ βάσι κάποια μουσικὰ κριτήρια. πρὸς τὸ παρὸν ὅμως τὸ μόνον μέλημα εἶ­ναι ἡ παρουσίασις τοῦ ὑλικοῦ σὲ ὅσο τὸ δυνατὸν καλ­λι­τέρα ποιότητα. τὰ τεχνικὰ προβλήματα εἶναι πολλά, καὶ θὰ ἀπαιτηθῇ ἀκόμη ἀρκετὸς χρόνος καὶ κόπος γιὰ τὴν ἐπίλυσί τους.

    Τὰ μέλη βεβαίως ποὺ συμμετέχουν στὸ «διαδικτυακὸ βῆμα συζη­τή­σεων» (φόρουμ) τῆς «Συμβολῆς» μποροῦν νὰ παρουσιάζουν τὶς ἠχο­γραφήσεις ποὺ θέλουν ἐκ τοῦ ἀρχείου των μὲ ἐντελῶς δικά τους κριτήρια καὶ προσεγγίσεις. ἐδῶ ἁπλῶς προσπάθησα νὰ διευκρινίσω τί εἶδος ἠχη­τι­κὸ ὑλικὸ θὰ παρουσιάσω καὶ μὲ ποιόν σκοπό.

 Αὔγουστος 2010