«Βυζαντινὰ πάθη» τοῦ Μιχάλη ᾿Αδάμη
᾿Αρχεῖον ἠχογραφήσεων Δ.Α.
Τὰ «Βυζαντινὰ πάθη» εἶναι ἔργο τοῦ συνθέτη Μιχάλη ᾿Αδάμη (1929-2008) βασισμένο σὲ κείμενα ἀπὸ τὴν Καινὴ Διαθήκη καὶ τὶς ἀκολουθίες τῆς μεγάλης ἑβδομάδος. γράφτηκε τὸ 1967 καὶ ἐκτελέστηκε γιὰ πρώτη φορὰ στὴν ῾Ροτόντα τοῦ ἁγίου Γεωργίου Θεσσαλονίκης τὸ 1968. τὸ ἔργο εἶναι γιὰ ἕξι ψάλτες μονῳδούς, δύο ἀνδρικὲς χορῳδίες, δύο μικτὲς χορῳδίες, καμπάνες, τάλαντα καὶ σήμαντρα. χωρίζεται σὲ 30 ἀριθμημένα ἀπὸ τὸν συνθέτη μέρη, τὰ ὁποῖα περιέχονται στὶς ἑξῆς 3 ἑνότητες· α) «ἡ προδοσία τοῦ ᾿Ιούδα» (μέρη 1-7), β) «ἡ ἀνάκρισι τοῦ ᾿Ιησοῦ» (μέρη 8-17), καὶ γ) «ἡ σταύρωσι» (μέρη 18-30). εἶναι ἔργο μὲ θρησκευτικὸ περιεχόμενο, χωρὶς λειτουργικὴ χρῆσι, καὶ δὲν εἶναι λατρευτικὴ «βυζαντινὴ» ἐκκλησιαστικὴ μουσική, ἂν καὶ ἡ τεχνοτροπία του χρησιμοποιεῖ πολλὰ στοιχεῖα ἀπὸ αὐτήν.
᾿Εδῶ παρατίθενται ἐκτενῆ ἀποσπάσματα ἀπὸ ῥαδιοφωνικὴ μετάδοσι τῆς πρώτης ἐκτελέσεως τοῦ ἔργου στὶς 10 ἀπριλίου τοῦ 1968. λαμβάνουν μέρος·
«Χριστὸς» ὁ Χαρίλαος Ταλιαδῶρος,
«Εὐαγγελιστὴς» ὁ Ζαχαρίας Πασχαλίδης,
«ψάλτες» ὁ Βασίλειος Κοντογιώργης(;), ὁ Χαράλαμπος Φορτωτήρας, ὁ Χάρης ᾿Αρβανιτάκης καὶ ὁ Παναγιώτης Κούρτης(;) [τὰ ὀνόματα δὲν ἀκούγονται εὐκρινῶς, καὶ ἐνδεχομένως νὰ τὰ γράφω λάθος].
τὴν διδασκαλία τῶν δύο «βυζαντινῶν» χορῶν πραγματοποίησε ὁ Δημήτριος Σουρλαντζῆς.
῾Η ἠχογράφησις πραγματοποιήθηκε ἀπὸ τὸν φίλο ᾿Ανδρέα ᾿Α., ὁ ὁποῖος καὶ μᾶς τὴν παρεχώρησε. λόγῳ τῆς παλαιότητος καὶ ἐπειδὴ πρόκειται περὶ «ἐξωτερικῆς ἠχογραφήσεως», ὁ ἦχος δὲν εἶναι σὲ καλὴ ποιότητα, ἀλλὰ στὸ δεύτερο μισὸ τῆς ἠχογραφήσεως (β΄ ὄψις τῆς κασέττας) ἡ ἐγγραφὴ εἶναι πιὸ εὐκρινής (ψηφιοποίησις Δ.Α., 2010). ἐπειδὴ πρόκειται γιὰ ἐγγραφὴ ῥαδιοφωνικῆς ἐκπομπῆς τοῦ καιροῦ ἐκείνου, ἡ 3η ἑνότης τοῦ ἔργου δὲν εἶναι πλήρης, σὲ ὡρισμένα σημεῖα τὸ σῆμα εἶναι ἀδύναμο καὶ κάπου ὑπάρχουν λίγα παράσιτα ἀπὸ ἄλλους σταθμούς. παρὰ τὰ ὅποια προβλήματά του τὸ παρὸν ἠχητικὸ ντοκουμέντο διατηρεῖ τὴν ἱστορική του ἀξία, διότι πρόκειται γιὰ τὴν ἠχογράφησι τῆς παγκόσμιας πρώτης ἐκτελέσεως ἑνὸς ἀξιόλογου ἔργου ἑνὸς ἀπὸ τοὺς σημαντικώτερους Νεοέλληνες συνθέτες καὶ ἐρευνητοῦ τῆς μουσικῆς μας παραδόσεως. εὐελπιστῶ ὅτι θὰ ὑπάρχῃ κάπου καὶ ἄλλη ἠχογράφησις τοῦ ἔργου, καλλιτέρας ποιότητος, ἡ ὁποία θὰ δῇ κάποια στιγμὴ τὸ φῶς τῆς διαδικτυακῆς δημοσιεύσεως.
62-01 πρόλογος ἐκφωνητοῦ ἐκπομπῆς.
62-02 σήμαντρα καὶ «Μυσταγωγῶν σου».
62-03 «ἀναγνώσματα», τροπάρια ἀντιφώνων, τάλαντα.
62-04 «ἀνάγνωσμα» ἡ σύλληψις τοῦ Κυρίου. τροπάρια.
62-05 ὁ ᾿Ιησοῦς στὸ συνέδριον τῶν ἀρχιερέων. τροπάρια «Λόγον παράνομον» καὶ ἄλλα.
62-06 ὁ ᾿Ιησοῦς ἀνακρινόμενος ὑπὸ τοῦ Πιλάτου. τροπάριον. καταδικαστικὴ ἀπόφασις.
62-07 σήμαντρα, «Ἤδη βάπτεται».
62-08 σήμαντρα καὶ καμπάνες, «᾿Εξέδυσάν με», ὁ ἐμπαιγμὸς ὑπὸ τῶν στρατιωτῶν, «῾Ως πρόβατον ἐπὶ σφαγήν».
62-09 ἡ σταύρωσις, «Ἔδωκαν εἰς τὸ βρῶμά μου χολήν», «῾Ο σταυρός σου, Κύριε».
62-10 οἱ συσταυρωθέντες δύο λῃσταί, «῾Ο μαθητὴς ἠρνήσατο», «Τὸν λῃστὴν αὐθημερόν».
62-11 οἱ μακαρισμοί.
62-12 ἡ μήτηρ τοῦ ᾿Ιησοῦ παρὰ τῷ σταυρῷ. στίχος «Ἔδωκαν εἰς τὸ βρῶμά μου», τροπάριον «Σήμερον σὲ θεωροῦσα».
62-13 τετέλεσται, «Σήμερον τοῦ ναοῦ τὸ καταπέτασμα».
(δημοσίευσις 11/6/2012)