Νομική
Ἡ πρόληψη τῆς νεανικῆς παραβατικότητας
τοῦ Ἄγγελου Τσίγκρη
δικηγόρου, δρος ἐγκληματολογίας
Πολυετεῖς ἐπιστημονικὲς ἔρευνες ἀπέδειξαν ὅτι οἱ οἰκογένειες τῶν νεαρῶν παραβατῶν ἔχουν κάποια κοινὰ χαρακτηριστικά. Τὸ ἕνα χαρακτηριστικὸ εἶναι ὅτι συνήθως πρόκειται γιὰ φτωχὲς οἰκογένειες. Ὡστόσο δὲν εἶναι μόνον ἡ φτώχεια ποὺ προκαλεῖ τὴν ἐγκληματικότητα. Πολὺ συχνὰ ἡ φτώχεια ὠθεῖ τοὺς νέους νὰ ξεπεράσουν ἄλλους συνομηλίκους τους ἀπὸ εὔπορες οἰκογένειες καὶ νὰ μεγαλουργήσουν. Γιὰ νὰ ὑπάρξει ἡ πιθανότητα τέλεσης ἐγκληματικῶν πράξεων, πρέπει νὰ ὑπάρξει ἕνας συνδυασμὸς φτώχειας, ἐγκληματικοῦ παρελθόντος τῆς ἴδιας τῆς οἰκογένειας καὶ ἔλλειψης ἐλέγχου τῶν γονέων πρὸς τὸ παιδί. Πρέπει δηλαδὴ νὰ συμπέσουν ταυτόχρονα τρεῖς παράγοντες, προκειμένου νὰ ὑπάρξει σοβαρὴ πιθανότητα νὰ ἐκδηλώσει κάποιος ἀνήλικος παραβατικὴ συμπεριφορά.
Οἱ ἀνήλικοι μὲ παραβατικὸ ἱστορικὸ (π.χ. τέλεση κλοπῶν, πρόκληση ἐπεισοδίων στὰ γήπεδα καὶ φθορᾶς ξένης ἰδιοκτησίας) παρουσιάζουν ἀντίστοιχα προβλήματα στὴν οἰκογένεια καὶ τὸ σχολεῖο, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ καταφεύγουν σὲ παραβατικὲς ὁμάδες, προκειμένου νὰ ἀναπληρώσουν ἐκεῖ τὴν ἀνθρώπινη ἐπικοινωνία καὶ τὴν ἀναγνώριση ποὺ τοὺς λείπει. Ἔχει ἀποδειχθεῖ ὅτι ὁ χαλαρὸς ἔλεγχος στὸ πλαίσιο τῆς οἰκογένειας καὶ ἡ ἔλλειψη ἐπικοινωνίας ἀνάμεσα στὸν γονιὸ καὶ στὸ παιδὶ εὐνοοῦν τὴν παραβατικότητα. Ἐὰν λείπει αὐτὸ τὸ στοιχεῖο τῆς ἐπικοινωνίας μὲ τοὺς γονεῖς, ἀντίστοιχα τὸ παιδὶ ἀδιαφορεῖ γιὰ τὸ σχολεῖο καὶ ἐμπλέκεται σὲ ὁμάδες ἄλλων νεαρῶν, ποὺ μπορεῖ νὰ ἐκδηλώσουν παραβατικὴ συμπεριφορά.
Ἡ ἐγκληματολογικὴ ἔρευνα ἀναφορικὰ μὲ τοὺς ἔφηβους παραβάτες στὰ σχολεῖα ἔχει ἀποδείξει ὅτι πρόκειται κυρίως γιὰ ἀγόρια μέσης ἡλικίας. Ἡ οἰκονομικὴ κατάσταση τῆς οἰκογένειάς τους ἐμφανίζεται γενικὰ νὰ εἶναι ἀρκετὰ καλή, καθὼς ἐργάζονται συνήθως καὶ οἱ μητέρες τους, ἀλλὰ περιστασιακὰ καὶ οἱ ἴδιοι. Οἱ παραβατικὲς παρέες τῶν νέων σχολικῆς ἡλικίας εἶναι σχετικὰ πολυμελεῖς καὶ στελεχώνονται κυρίως μὲ ἄτομα τοῦ ἰδίου φύλου. Τὰ μέλη τῆς παρέας προέρχονται κυρίως ἀπὸ τὸ σχολεῖο, ἀλλὰ ἐπίσης ἀπὸ τὴ γειτονιά, τὸ χῶρο ἐργασίας καὶ τοὺς τόπους νυκτερινῆς διασκέδασης. Στὴν παρέα μετέχουν συνήθως γιὰ νὰ βροῦν φίλους, χωρὶς νὰ ἔχουν συνήθως κάποιον ἀρχηγὸ ἢ ἱεραρχικὴ δομή, ὥστε νὰ μπορεῖ νὰ γίνει λόγος γιὰ «συμμορίες ἀνηλίκων». Οἱ ἔφηβοι παραβάτες ἐπιδίδονται συχνὰ σὲ ἀντισυμβατικὲς ἐνέργειες, ὅπως ἀγορά, πώληση καὶ χρήση ναρκωτικῶν οὐσιῶν, πρόκληση ζημιῶν σὲ σχολικὸ χῶρο, κλοπὲς σὲ κατάστημα, ἐπεισόδια στὸ γήπεδο, συμπλοκὲς μὲ τρίτους, φθορὲς ξένης ἰδιοκτησίας, κλοπὲς χρήσης ἢ ἐξαρτημάτων μεταφορικοῦ μέσου, ἀπειλὲς κατὰ συνομηλίκων, διαρρήξεις κατοικιῶν καὶ αὐτοκινήτων, πώληση κλοπιμαίων, κλπ..
Γιὰ νὰ προληφθεῖ μία μελλοντικὴ ἔξαρση τῆς νεανικῆς παραβατικότητας στὴ χώρα μας, θὰ πρέπει –στὸ πλαίσιο τῶν σημαντικῶν προσπαθειῶν ποὺ καταβάλει σήμερα ἡ Πολιτεία– νὰ δοθοῦν περισσότερες εὐκαιρίες στοὺς νέους ἀνθρώπους καὶ νὰ διασφαλισθοῦν τὰ μέσα γιὰ τὴν ἐπίτευξή τους, νὰ ἐπαναπροσδιορισθοῦν οἱ στόχοι τῆς νέας γενιᾶς, νὰ στηριχθοῦν οἱ θεσμοὶ τῆς οἰκογένειας καὶ τοῦ σχολείου, νὰ χτυπηθεῖ ὁ κοινωνικὸς ἀποκλεισμὸς καὶ νὰ οἰκοδομηθεῖ μία ἀνοιχτὴ κοινωνία γιὰ ὅλους.
Ἐκκλησιολόγος (Πατρῶν), φύλλο 65, παρασκευὴ 10/10/2008